Κατά την ομιλία του στη συνεδρία της Επιτροπής, ο κ. Ορφανίδης ανέλυσε τις θέσεις και τους προβληματισμούς του σε ό,τι αφορά την παρούσα οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Όπως είπε, «η οικονομία μας αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε μία κρίσιμη κατάσταση λόγω των δυσμενών δημοσιονομικών δεδομένων που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια και της πίεσης που αντιμετωπίζει το τραπεζικό μας σύστημα».
Υπενθύμισε ότι «στις αρχές του 2008 η κυπριακή οικονομία ήταν εύρωστη και δυναμική, μόλις είχαμε πετύχει την ένταξή μας στη ζώνη του ευρώ. Η Κύπρος απολάμβανε χαμηλό κόστος δανεισμού από τις αγορές με επιτόκιο που κυμαινόταν γύρω στο 4 με 5% ενώ το δημοσιονομικό πλεόνασμα ήταν της τάξης του 3,5% (554 εκατ.) το τέλος του 2007».
«Δυστυχώς όμως, κατά τη διάρκεια του 2008 ξεκίνησε η δραματική επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου, αφού το πλεόνασμα του μισού και πλέον δις του προηγούμενου έτους εξανεμίστηκε σχεδόν ολόκληρο. Αυτό μάλιστα έγινε σε συνθήκες ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, της τάξης του 3,6% σε πραγματικούς όρους, και αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 1,3 δις», πρόσθεσε.
«Τον αμέσως επόμενο χρόνο, δηλαδή το 2009», συνέχισε, «το πλεόνασμα μετατράπηκε σε έλλειμμα της τάξης του 6,1% του ΑΕΠ. Το πλεόνασμα, δηλαδή, του μισού και πλέον δις σε ονομαστικούς όρους στο τέλος του 2007 μετατράπηκε σε έλλειμμα του ενός και πλέον δις στο τέλος του 2009. Συνολικά, την περίοδο 2007-2009, άνοιξε ένα δημοσιονομικό χάσμα της τάξης του 1,6 δις».
Είπε ότι «το 2009, βεβαίως, δημοσιονομική επιδείνωση παρουσιάστηκε στις πλείστες χώρες της ζώνης του ευρώ και είναι γι’ αυτό το λόγο, ίσως, που η σημασία της δεν έγινε αντιληπτή στο βαθμό που έπρεπε στη χώρα μας. Όμως, ενώ σε άλλες χώρες η δημοσιονομική επιδείνωση μπορούσε να εξηγηθεί από τη βαθιά ύφεση που είχε δημιουργηθεί, στην Κύπρο η μείωση του 1,8% στο ονομαστικό ΑΕΠ (ή κατά 0,3 δις ευρώ) δεν μπορεί να εξηγήσει την αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος η οποία ήταν τετραπλάσια (1,2 δις ευρώ) της μείωσης του ΑΕΠ».
«Το πρόβλημα δημιουργήθηκε από την υπέρμετρη αύξηση των δαπανών κατά 1,3 δις από το τέλος του 2007 μέχρι το τέλος του 2009», είπε και σημείωσε ότι «η δραματική αυτή αύξηση δεν προήλθε από αύξηση των πληρωμών σε ανεργιακά επιδόματα αφού ως τότε η ανεργία δεν είχε παρουσιάσει ουσιαστική άνοδο. Οφείλεται σε αυξημένες δαπάνες για κοινωνικές παροχές, μισθούς και συντάξεις. Αυτός ήταν ουσιαστικά ο λόγος για την επιδείνωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της τάξης του 1,6 δις την διετία 2007-2009,».
Δυστυχώς, συνέχισε, «παρά τον ορατό κίνδυνο, η απαραίτητη δημοσιονομική διόρθωση με τη λήψη άμεσων μέτρων δεν έγινε. Ως εκ τούτου, από το Μάιο του 2011 το κράτος αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές. Οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων της Δημοκρατίας εκτοξεύθηκαν και από τον Ιούνιο του 2011 (δηλαδή πριν την καταστροφή στο Μαρί) έφτασαν στα ίδια επίπεδα με τα επιτόκια της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας αντίστοιχα, όταν αυτές οι τρεις χώρες αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο Μηχανισμό Στήριξης της Ευρώπης».
Ανέφερε ότι «η σταδιακή απώλεια αξιοπιστίας του κράτους, οι συνεπακόλουθες αυξημένες επιδόσεις των κυπριακών ομολόγων καθώς και οι επιπτώσεις στις κυπριακές τράπεζες από την απομείωση του ελληνικού χρέους, προκάλεσαν τις υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης της Δημοκρατίας και συνεπακόλουθα των τραπεζών».
Αυτό, πρόσθεσε, «υπογραμμίζει την ανάγκη αποκατάστασης της βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών και της ολοκλήρωσης της κεφαλαιοποίησης των κυπριακών τραπεζών ώστε να ανατραπεί ο αρνητικός φαύλος κύκλος στην οικονομία».
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον τραπεζικό τομέα, είπε ότι «ιδιαίτερη σημασία έχουν οι κινήσεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό στο εσωτερικό αλλά κυρίως στο εξωτερικό, η επιτυχία των οποίων εξαρτάται από τη συνέχιση των λεπτών χειρισμών με σωστό τρόπο».
Σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά, πρόσθεσε, «είναι σημαντικό να υλοποιηθούν οι στόχοι που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση πέρσι. Τα μέτρα που λήφθηκαν το Δεκέμβρη ήταν στη σωστή κατεύθυνση. Προκαλούν ανησυχία όμως, οι πρόσφατες αναφορές του Υπουργού Οικονομικών ότι ήδη καταγράφηκαν σημαντικές αποκλίσεις από τους στόχους της κυβέρνησης από το πρώτο κιόλας τρίμηνο του 2012».
«Η οικονομία της χώρας μας περνά κρίσιμες στιγμές. Επιβάλλονται σωστοί χειρισμοί. Διακυβεύεται όχι μόνο η οικονομία της Κύπρου και η ευημερία των πολιτών της αλλά και η εθνική μας υπόσταση», είπε.
Απαντώντας σε ερωτήσεις μελών της Επιτροπής, ο κ. Ορφανίδης αποκάλυψε ότι ο ίδιος υπήρξε δέκτης πολιτικών παρεμβάσεων το 2008 και 2009 από κύκλους της Κυβέρνησης για χαλάρωση του εποπτικού πλαισίου για να εξυπηρετηθεί συγκεκριμένος επιχειρηματίας, αλλά απέφυγε να προβεί σε αποκάλυψη του ονόματος του.
«Όλοι μας θυμόμαστε τι είχε γίνει το 2009, όταν συγκεκριμένος επιχειρηματίας από τα σκαλοπάτια του Προεδρικού Μεγάρου κατηγορούσε την εποπτική Αρχή και εμένα προσωπικά για εποπτεία που φαίνεται ότι δεν εξυπηρετούσε τα δικά του συμφέροντα».
Οπως είπε, «σε καμία περίπτωση δεν απόδωσαν αυτές οι πολιτικές πιέσεις γιατί θεωρούσα πάντα καθήκον μου η Κεντρική Τράπεζα να λαμβάνει αποφάσεις καθαρά τεχνοκρατικά και χωρίς καμία απολύτως επιρροή».
Ανέφερε ότι «είχαμε να αντιμετωπίσουμε και αμφισβητήσεις του νομικού πλαισίου της λήψης αποφάσεων στην Κεντρική Τράπεζα και αυτές οι αμφισβητήσεις όντως δυσκόλεψαν το έργο μας αρκετά. Θέλω να πιστεύω ότι χειριστήκαμε, παρά αυτές τις αντίξοες συνθήκες, την κατάσταση όσο καλύτερα μπορούσαμε».
Ερωτηθείς γιατί δεν κατήγγειλε αυτά τα πράγματα νωρίτερα, είπε ότι ο ίδιος προσπαθούσε πάντα να είναι πολύ προσεκτικός με τις δηλώσεις του, προσθέτοντας ότι «έχω τη συνείδηση μου ήσυχη ότι ως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας δεν άφησαν καμία απ’ αυτές τις παρεμβάσεις να επηρεάσει τις αποφάσεις που λήφθηκαν».
«Οταν η Κυβέρνηση ταυτίζεται με συγκεκριμένο επιχειρηματία ο οποίος εξυπηρετεί συμφέροντα συγκεκριμένης τράπεζας αυτό αυξάνει κατά πολύ τους νομικούς κινδύνους που έχει να αντιμετωπίσει η Κεντρική Τράπεζα όταν λαμβάνει αποφάσεις», είπε.
Πρόσθεσε ότι «ήταν τόσο άσχημη η κατάσταση για τον τόπο μας που αν θυμάστε έκανα δημοσιογραφική διάσκεψη στην οποία εξήγησα πόσο ζημιογόνες ήταν οι παρεμβάσεις που δημιουργούσαν αμφισβήτηση του θεσμικού πλαισίου λήψης αποφάσεων της Κεντρικής Τράπεζας και είχα επανειλημμένα κάνει έκκληση και δημόσια για να αποφευχθεί αυτή η ζημιά».
Εκανε, παράλληλα, λόγο για υπόσκαψη της εποπτείας από την Κυβέρνηση.
Αναφερόμενος στο κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, είπε ότι «αποδείχτηκε πολύ ζημιογόνο όχι μόνο για την Κύπρο αλλά για ολόκληρη την Ευρωζώνη», προσθέτοντας ότι «όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συμφώνησε στην απομείωση κατά τη Σύνοδο της 26ης και 27ης Οκτωβρίου θα μπορούσε να ζητήσει να γίνουν κινήσεις για προστασία της Κύπρου».
«Αν αντιπροσώπευσα εγώ την Κύπρο, το ελάχιστο το οποίο θα απαιτούσα για να συμφωνήσω με το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων θα ήταν να ζητήσω να μπορούσαν οι κυπριακές τράπεζες να αντλήσουν κεφάλαια από το Μηχανισμό Στήριξης της ΕΕ αντί να χρειαστεί να γίνει αυτό μέσα από το κράτος».
«Η πρώτη επιλογή θα ήταν να πολεμήσω να μην γίνει το κούρεμα», είπε.
Ανέφερε ότι «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ζήτησε την άποψη μου για καμία από τις αποφάσεις που πήρε γι’ αυτό το θέμα ενώ επανειλημμένα είχα ζητήσει και συνάντηση μαζί του και είχα διαμηνύσει μέσω του τότε Υπουργού Οικονομικών ότι ήμουν στη διάθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας για να τον συμβουλέψω».
Είπε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν διαβουλεύτηκε καθόλου μαζί του για το χειρισμό των θεμάτων της οικονομίας μας είτε στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου του 2011 όπου λήφθηκε η πρώτη απόφαση για κούρεμα του ελληνικού χρέους, είτε στη Σύνοδο της 26ης Οκτωβρίου του 2011 όπου ουσιαστικά αποφασίστηκε ένα κούρεμα που στοίχησε κάπου 75% της αξίας των ελληνικών ομολόγων στις κυπριακές μας τράπεζες.
Εξέφρασε τη λύπη του γι’ αυτό το γεγονός και είπε ότι «πιστεύω ότι εγώ το καθήκον μου το έχω εκτελέσει, ήμουνα πάντα στη διάθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας αν ήθελε να ακούσει τις απόψεις και τις συμβουλές μου για να γίνουν σωστότεροι χειρισμοί, αλλά δεν ήμουν σε θέση να εξαναγκάσω την πραγματοποίηση τέτοιων συναντήσεων με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Ερωτηθείς για ενδεχόμενες ευθύνες του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας από τις αγορές ελληνικών ομολόγων από τις κυπριακές τράπεζες, ο κ. Ορφανίδης είπε ότι «από τη στιγμή που μπήκαμε στην ΕΕ, το εποπτικό μας πλαίσιο έχει εναρμονιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό με αυτό άλλων χωρών».
«Μέσα σ’ αυτό πλαίσιο κυβερνητικά ομόλογα σε μια χώρα, τα οποία είναι στο νόμισμα αυτής της χώρας, σύμφωνα με τους κανόνες της Βασιλείας θεωρούνται ότι είναι μηδενικού ρίσκου και θα ήταν αδιανόητο να υπήρχε απαγόρευση αγορά κυβερνητικών ομολόγων στο νόμισμα της χώρας. Αυτό δεν θα σύναδε με τους κανόνες της Βασιλείας, με το πλαίσιο το οποίο έχουμε μέσα στην Ευρωζώνη», είπε.
Γι’ αυτό, είπε, το ζήτημα της απαγόρευσης είναι λανθασμένα που τίθεται. Πάντα ζητούσαμε από τις τράπεζες μας να φροντίζουν να αξιολογούν τους κινδύνους που παίρνουν και να φροντίζουν ότι είναι σίγουρες ότι έχουν αρκετά κεφάλαια που να συνάδουν με τους κινδύνους που παίρνουν».
«Εδώ και τρία χρόνια», κατέληξε, «ζητώ από τις τράπεζες μας να αυξήσουν τα κεφάλαια τους λόγω της επιδείνωσης της κρίσης».
