Τα σχολιαρόπαιδα της Κίνας εργάζονται νυχθημερόν για να μπορούν τα συνομήλικά τους στη Δύση να έχουν τις πιο «must» συσκευές -κινητά και κονσόλες- αλλά και να χρησιμοποιούν προωθημένες υπηρεσίες όπως το Amazon Alexa. Τι κοινό έχουν όλα αυτά τα τεχνολογικά καλούδια των εκατοντάδων ευρώ; Μα τον κολοσσό Foxconn φυσικά και τα ζοφερά παιχνίδια του με την παιδική εργασία.
Τι είναι η ταϊβανέζικη Foxconn; Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρονικών ειδών παγκοσμίως και τέταρτη μεγαλύτερη εταιρία πληροφορικής του πλανήτη (σε τζίρο), ένας πραγματικός γίγαντας στον οποίο απευθύνονται όλοι για να τους φτιάχνει φτηνότερα τα πανάκριβα προϊόντα τους.
Η Foxconn μπήκε στο στόχαστρο του δυτικού Τύπου ήδη από το 2010, όταν μια σειρά από αυτοκτονίες υπαλλήλων της σε εργοστάσιό της στη Σεντσέν, αυτή τη μητρόπολη βόρεια του Χονγκ Κονγκ που είναι ένας από τους οικονομικούς παραδείσους της Κίνας (Ειδική Οικονομική Ζώνη), έφεραν στο φως τις ανατριχιαστικές συνθήκες όπου ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι που δίνουν ζωή στις συσκευές του δικού μας κόσμου.
Οι επικρίσεις για τη Foxconn αλλά και τους συνεργαζόμενους δυτικούς πελάτες της δεν έχουν λείψει όλα αυτά τα χρόνια, μια πρόσφατη αποκάλυψη έφερε ωστόσο και πάλι ταραχή σε πολλούς εκεί έξω.
Τώρα είναι μια σειρά από έγγραφα που διέρρευσαν πέρυσι στο Παρατηρητήριο Εργασίας της Κίνας και αφορούν σε μερικές εκατοντάδες σχολιαρόπαιδα της χώρας που δουλεύουν υπερωρίες για να φτιάχνουν τις συσκευές που υποστηρίζουν το σύστημα Alexa της Amazon. Παιδιά 16 χρονών δηλαδή που στρατολογούνται από τον υπεργολάβο της Amazon και εργάζονται σε συνθήκες σκλαβιάς.
Όπως αποκάλυψε ο βρετανικός «Guardian» που εξασφάλισε τα ντοκουμέντα για τις παράνομες πρακτικές, όλα γίνονται για να προλάβουν τις προθεσμίες παράδοσης των προϊόντων της Amazon, παραβιάζοντας την εργατική νομοθεσία της Κίνας.
Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα που εξασφάλισε το Παρατηρητήριο Εργασίας της Κίνας και είναι διαθέσιμα online, οι έφηβοι στρατολογούνται από σχολεία και τεχνικές σχολές της πόλης Χενγιάνγκ (στην επαρχία Χιουνάν) και σηματοδοτούνται ως «ασκούμενοι», στο πλαίσιο πρακτικής.
Τους συνοδεύουν μάλιστα οι δάσκαλοί τους στις μονάδες παραγωγής της Foxconn, από τους οποίους ζητείται ρητά από την εταιρία να ενθαρρύνουν τους «μη συνεργάσιμους μαθητές» να αποδέχονται τα εξοντωτικά ωράρια. Τα παρανόμως εξοντωτικά ωράρια.
Σημειώνονται μάλιστα και περιπτώσεις τέτοιων ασκούμενων, που κατασκευάζουν τις συσκευές της Amazon, Alexa και Echo Dot, που εξαναγκάζονται ρητά να δουλεύουν ακόμα και δύο μήνες χωρίς ρεπό. Αυτές οι συνθήκες αφορούν σε 1.000 παιδιά ηλικίας 16-18 ετών.
Το κινεζικό εργατικό δίκαιο επιτρέπει την εργασία σε μαθητές από 16 χρονών και πάνω, απαγορεύει ωστόσο ξεκάθαρα τις υπερωρίες και τη νυχτερινή απασχόληση.
Αυτή τη φορά μάλιστα, η Foxconn παραδέχτηκε το παράνομο καθεστώς της παιδικής εργασίας και δήλωσε πως θα πάρει εσπευσμένα μέτρα για να διορθώσει την κατάσταση: «Έχουμε διπλασιάσει την επίβλεψη και παρακολούθηση του προγράμματος πρακτικής άσκησης σε κάθε συνεργαζόμενο σχολείο ώστε να διασφαλίσουμε πως σε καμία περίπτωση οι ασκούμενοι δεν θα επιτρέπεται να εργάζονται υπερωρίες ή νύχτες».
Απέδωσε μάλιστα το όλο γεγονός σε «χαλαρή επίβλεψη» του προγράμματος μαθητείας, γενικώς και αορίστως, και υποσχέθηκε πως θα αυξήσει το μόνιμο προσωπικό και θα επανεξετάσει την πολιτική της μισθοδοσίας της. Κάτι που υπόσχεται κάθε φορά εξάλλου.
Υπεραμύνθηκε ωστόσο της πρακτικής, λέγοντας πως «προσφέρει στους μαθητές, όλοι εκ των οποίων είναι σε νόμιμη ηλικία για εργασία, τη δυνατότητα να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία και εκπαίδευση επιτόπου σε έναν αριθμό τομέων που θα υποστηρίξουν τις προσπάθειές τους να βρουν δουλειά μετά την αποφοίτηση».
Το Παρατηρητήριο δεν άφησε όμως το πράγμα στην τύχη του. Μίλησε με «τα παιδιά της Amazon», όπως τους κόλλησε ο Τύπος τον τίτλο, και εκείνα είπαν μια κομματάκι διαφορετική ιστορία.
Ότι δεν πρόκειται ουσιαστικά για πρακτική εργασία, μιας και η δουλειά τους στη φάμπρικα δεν έχει καμία σχέση με τα μαθήματά τους, και ότι εξαναγκάζονται να δουλεύουν υπερωρίες χωρίς περιθώριο επιλογής.
Η 17χρονη Xiao Fang για παράδειγμα (το Παρατηρητήριο άλλαξε το όνομά της για ευνόητους λόγους), συμφώνησε να κάνει την πρακτική της στη Foxconn, να εφαρμόζει δηλαδή μια προστατευτική μεμβράνη σε 3.000 συσκευές Echo Dot τη μέρα.
Ο δάσκαλός της την ενημέρωσε πως επρόκειτο για 8ωρη βάρδια, πέντε μέρες τη βδομάδα, μόνο που αυτή δουλεύει από την πρώτη στιγμή 10 ώρες τη μέρα (2 ώρες υποχρεωτικής υπερωρίας), έξι μέρες τη βδομάδα.
Όταν διαμαρτυρήθηκε μάλιστα στον υπεύθυνο βάρδιας, εκείνος τα είπε ένα χεράκι με τον δάσκαλό της, ο οποίος της είπε πως αν δεν έκανε υπερωρίες, δεν θα μπορούσε να εργάζεται στη Foxconn, κάτι που θα επηρεάσει όσο να πεις τόσο τους βαθμούς της και τη δυνατότητα για αποφοίτηση όσο και την ευκαιρία για κάποια υποτροφία στο μέλλον.
Αυτή είναι μία μόνο ιστορία από όσες καταγράφει το Παρατηρητήριο και όλες εξανεμίζουν το άλλοθι της εθελοντικής προσφοράς. Οι μαθητές κοιμούνται εξάλλου στους κοιτώνες της εταιρίας και δεν έχουν συχνή επαφή με τον έξω κόσμο όσο διαρκούν τα προγράμματα.
Σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα της Foxconn που είδαν το φως μέσω του «Guardian», «οι ασκούμενοι μαθητές που δεν θέλουν να κάνουν υπερωρίες θα επηρεάσουν όχι μόνο τους στόχους της παραγωγής αλλά και την προθυμία τους να δουλεύουν. Οι ασκούμενοι μαθητές πρέπει να κάνουν υπερωρίες».
Τα ντοκουμέντα αποκαλύπτουν όμως και κάτι ακόμα, πως το εργοστάσιο στράφηκε στα σχολιαρόπαιδα για να καλύψει τα κενά που έχει, μιας και του είναι δύσκολο να βρίσκει πια μόνιμο προσωπικό με τους πενιχρούς μισθούς που δίνει.
Από τους 7.000 που λέει ότι χρειάζεται για να καλύψει την παραγωγή μεταξύ Απριλίου-Οκτωβρίου, του μένουν 15% κενές θέσεις, τις οποίες θα καλύψει με τα προγράμματα μαθητείας παιδιών: «για να καλυφθεί η ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού και να μειωθεί το κόστος εργασίας», σημειώνει χαρακτηριστικά, με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια.
Για να δούμε πόση είναι αυτή η μείωση του κόστους, η Foxconn πληρώνει την ώρα κάθε ασκούμενο μαθητή 2,11 ευρώ (16,54 γουάν), την ίδια που το ωρομίσθιο του πεπειραμένου εργάτη κοστίζει στην εταιρία 2,57 ευρώ (20,18 γουάν).
Δίνει όμως και 500 γουάν (63,8 ευρώ) στο σχολείο για κάθε μαθητή που απασχολείται στις μονάδες της. Από τα έγγραφα της Foxconn μαθαίνουμε ακόμα πως η εταιρία πάλεψε με το ηθικό του μέρους, όλες οι αντιρρήσεις κάμφθηκαν ωστόσο όταν είδαν πως τα οφέλη ξεπερνούσαν τα διλήμματα.
Η Amazon ανακοίνωσε τον Ιανουάριο πως έχει πουλήσει πάνω από 100 εκατ. συσκευές Alexa, γεγονός που την έφερε να ανταγωνίζεται στα ίσα το Google Home στην αγορά των ψηφιακών βοηθών και των «έξυπνων» σπιτιών. Στελέχη της Amazon ήταν μάλιστα παρόντα στο meeting της Foxconn όπου καθορίζονταν οι παράμετροι της παιδικής εργασίας, που χωρίς αυτή δεν θα μπορούσαν με τίποτα να τηρηθούν οι προθεσμίες παράδοσης του Echo.
Η Amazon συμφώνησε το 2017 με τη Foxconn να επεκτείνουν τη συνεργασία τους, προσθέτοντας 15 νέα προϊόντα που θα βγαίνουν από τις κινεζικές γραμμές παραγωγής, μεταξύ αυτών και οι ταμπλέτες Kindle. Ο «Observer» είχε αποκαλύψει πέρυσι πως η Foxconn παραβίαζε ξανά την εργατική νομοθεσία της Κίνας προσλαμβάνοντας πολύ μεγαλύτερους αριθμούς μισθωμένης εργασίας απ’ όσους επιτρέπει το Δίκαιο. Για να μην πάρει μόνιμο προσωπικό.
Εκπρόσωπος της Amazon του Τζεφ Μπέζος, του πλουσιότερου ανθρώπου του κόσμου, δήλωσε μετά τον σάλο πως η εταιρία δεν ανέχεται εργασιακές παραβιάσεις από τους προμηθευτές της: «Αν βρούμε παραβιάσεις, παίρνουμε κατάλληλα μέτρα, στα οποία περιλαμβάνεται και η απαίτηση για άμεσες διορθωτικές κινήσεις».
Το ψάχνουν το θέμα με τη Foxconn είπε, «στο ανώτατο επίπεδο» μάλιστα, μόνο που τα έγγραφα δείχνουν πως το γνώριζαν από την αρχή. Πριν καταφτάσουν τα πρώτα μαθητούδια…
Αν παρακολουθήσει κανείς τις ειδήσεις που αφορούν στη Foxconn την τελευταία δεκαετία, θα δει ότι ο Νο 1 υπεργολάβος των τεχνολογικών κολοσσών έχει επιβάλει έναν νέο εργασιακό μεσαίωνα. Κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, η Foxconn να ξεπερνούσε ακόμα και τον εαυτό της, επιστρατεύοντας φοιτητές που δεν έπαιρναν μία.
Ούτε καν τα ψίχουλα των εποχικών εργατών. Σε συνεννόηση με πολυτεχνικές σχολές και τεχνολογικά ινστιτούτα, η πρακτική στις φάμπρικες της Foxconn ήταν μάλιστα υποχρεωτική για να πάρεις πτυχίο. «Στρατόπεδα συγκέντρωσης» είχαν χαρακτηρίσει, το 2013, 20 πανεπιστήμια από την Κίνα, την Ταϊβάν και την Κίνα.
Πολλές γραμμές θα χρειάζονταν για να απεικονίσει κανείς τις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούν στα εργοστάσια του μεγαλύτερου κατασκευαστή τεχνολογικών προϊόντων του κόσμου.
Κι ενώ είναι πράγματα γνωστά στη Δύση και τον υπόλοιπο κόσμο εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, όλοι αρνούνται να αναγνωρίσουν πόσο μεγάλο και κακό έχει γίνει αυτό το τέρας.
Η Foxconn διατηρεί 12 εργοστάσια στην Κίνα, με τη μονάδα παραγωγής της Σεντσέν να είναι η μεγαλύτερη του κόσμου, απασχολώντας από 300-450 χιλιάδες εργάτες. Εκεί φτιάχνονται τα iPhones, πίσω από τους φράχτες της Foxconn City, όπως τη λένε χαρακτηριστικά για το μέγεθός της. Ένα δεύτερο στην Τσενγκτσόου (επαρχία Χενάν) απασχολεί σταθερά 120.000 εργάτες.
Η Foxconn διατηρεί επίσης εργοστάσια σε Βραζιλία, Ινδία, Ιαπωνία, Μαλαισία, Μεξικό Νότια Κορέα και Τουρκία, ενώ δραστηριοποιείται και σε ευρωπαϊκό έδαφος (Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία).
Το εργοστάσιο κατασκευής οθονών για τηλεοράσεις που είπε πως θα ανοίξει στις ΗΠΑ (στο Ουισκόνσιν) δεν λειτουργεί ακόμα, καθώς κρίνεται μάλλον ασύμφορο. Πόσο μάλλον που η Foxconn έχει πληγεί από τον εμπορικό πόλεμο Κίνας-ΗΠΑ που προκάλεσε ο Τραμπ και τα σχέδια δείχνουν για την ώρα βαλτωμένα.
Γιατί όμως ενώ όλος ο κόσμος αποτροπιάζεται όταν μαθαίνει τι συμβαίνει πίσω από τα κάγκελα της Foxconn, εκείνη συνεχίζει ακάθεκτη να κάνει ό,τι κάνει με αμείωτη ένταση και μια παράξενη ασυλία; Η απάντηση βρίσκεται στα προϊόντα…