H Animal Equality είναι μια οργάνωση στη Βρετανία που μάχεται για τα δικαιώματα των ζώων. Μια από τις πρόσφατες δράσεις της ήταν να στείλει κρυφούς «πράκτορες» στα εκκολαπτήρια μικρών κοτόπουλων και να καταγράψουν με κάμερα το τι συμβαίνει τις πρώτες 24 ώρες της ζωής τους. Το αποτέλεσμα εξόργισε αρκετούς χορτοφάγους και όχι μόνο.
Ένα μικρό κοτοπουλάκι, όταν γεννιέται θέλει να χωθεί κάτω από τις φτερούγες της μητέρας του. Η βιομηχανία όμως, δε γνωρίζει από κανόνες της φύσης. Τα πτηνά με το που γεννιούνται, συλλέγονται όλα μαζί και πετιούνται μέσα σε τεράστια καφάσια. Όσα γλιτώνουν ποδοπατιούνται. Άλλα θα καταλήξουν στις μονάδες εκτροφής όπου θα ζήσουν υπό απαράδεκτες συνθήκες την υπόλοιπη, σύντομη ζωή τους, μέχρι να αποκεφαλιστούν.
Θα τραφούν με έναν εντελώς ανορθόδοξο και πολύ γρήγορο τρόπο: ορμόνες θα αυξήσουν μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα το βάρος τους. Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι εάν ένα μωρό μεγάλωνε με αυτές τις ουσίες, μέσα σε τρεις με τέσσερις μήνες θα ζύγιζε πάνω από 200 κιλά.
Η περίπτωση αυτή δυστυχώς, δεν είναι η μοναδική. Είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί όλο και πιο πολλοί άνθρωποι συμμερίζονται την ηθική των vegan. Όμως, το να τρέφεται κάποιος αποκλειστικά με φυτικά συστατικά, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση όσο πολλοί νομίζουν. Ο Ευάγγελος Ζουμπανέας, διατροφολόγος και συγγραφέας των βιβλίων «Η διατροφή στη νηστεία» και «Thin Positive» στα οποία αναλύει διεξοδικά το θέμα της χορτοφαγίας, μας εξηγεί:
«Για να είναι κάποιος vegan θα πρέπει να είναι πάρα πολύ καλά ενημερωμένος και θα πρέπει να πρέπει να περιλαμβάνει στην καθημερινότητα του μια τεράστια ποικιλία από τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας. Δεν είναι λοιπόν, vegan κάποιος ο οποίος τρώει μόνο όσπρια ή πατάτες τηγανητές. Πρέπει να λαμβάνει πολλά συστατικά και κυρίως μας ενδιαφέρουν οι πρωτεΐνες, τα αμινοξέα, η βιταμίνη B12, η D, το ιώδιο. Βρίσκονται σε πολύ συγκεκριμένα και επιλεγμένα τρόφιμα φυτικής προελεύσεως. Και χρειάζεται πάρα πολύ καλή ενημέρωση και χρόνος για σωστό μαγείρεμα και κόστος γιατί ενώ δε θα έπρεπε όλα αυτά τα τρόφιμα είναι ιδιαίτερα ακριβά».
-Πώς γίνεται κάποιος vegan, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ποιο είναι;
Καταρχάς, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι ένα τεστ για να γνωρίζουμε αν πάσχει από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι που θέλουν να γίνουν vegan έχουν ένα φόβο απέναντι στην τροφή και τις θερμίδες και πρέπει να καταλάβουμε αν υποκρύπτεται διατροφική διαταραχή. Δε λέμε όχι σε κάποιον που θέλει να γίνει vegan αλλά πρώτα θα πρέπει να τη θεραπεύσει εάν υπάρχει. Επίσης, γίνονται και τακτικές αιματολογικές εξετάσεις γιατί πολλοί έχουν χαμηλό σίδηρο, χαμηλό αιματοκρίτη, χαμηλή B12 και οπωσδήποτε θα πρέπει να έχουν έξτρα λήψη θρεπτικών συστατικών. Για να ξεκινήσει κάποιος, πρέπει να επισκεφτεί διατροφολόγο που να έχει και γνώσεις πάνω στο βιγκανισμό.
-Ποιοι αποκλείονται από την αυστηρή χορτοφαγική διατροφή; Σε ποιους θα πείτε όχι;
Η έγκυος πρέπει να αποκλειστεί. Τα παιδιά πρέπει να αποκλειστούν. Είναι μεγάλο σφάλμα όταν αποφασίζουν οι γονείς πως πρέπει να γίνουν vegan, να βάζουν και τα παιδιά τους σε αυτή τη διαδικασία. Και αυτό γιατί πρέπει να γίνει μέσα από αυστηρά ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση και είναι δύσκολο αυτές οι ομάδες να καλύψουν όλα τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά. Η έγκυος πχ. πρέπει να έχει μια αυξημένη χορήγηση σε συμπληρώματα κάτι που άλλωστε, έρχεται σε αντίθεση με τη φιλοσοφία του βιγκανισμού. Η έγκυος χρειάζεται πολυβιταμίνες, σίδηρο, Ω3, φολικό οξύ, βιταμίνη D, όλα αυτά που χρειάζεται μια γυναίκα για να αναπτυχθεί σωστά το έμβρυο.
-Τα παιδιά γιατί είναι δύσκολο να γίνουν vegan, όπως λέτε;
Το παιδί έχει αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και κυρίως σε πρωτεΐνη, και είναι πάρα πολύ δύσκολο να καλύψει κάποιος αυτές τις ανάγκες ενός παιδιού. Όχι ότι δεν μπορεί να συμβεί αλλά πρέπει να ζει κάποιος στην εξοχή, να έχει άμεση πρόσβαση σε δικά του φρούτα, λαχανικά, πρέπει να δίνει πάρα πολλά χρήματα.
-Η αυστηρή χορτοφαγία αν δε γίνεται σωστά, μπορεί να προκαλέσει χαμηλό αιματοκρίτη και σαρκοπενία;
Ναι, είναι βέβαιο… Σαρκοπενία είναι η κακή ανάπτυξη μυϊκής μάζας. Παρατηρούμε ανθρώπους και παιδιά να είναι καχεκτικά λόγω της έλλειψης πρωτεϊνών και βασικών θρεπτικών στοιχείων.
-Και όπως είπαμε δεν καλύπτονται έτσι απλά, να καλύψει για παράδειγμα το σίδηρο με φακές …
Να σας πω ένα πολύ απλό παράδειγμα. Κάποιος θα επιλέξει φακές. Οι φακές από μόνες τους έχουν κάποια βασικά αμινοξέα, τα οποία το σώμα θα τα διαχειριστεί, δεν έχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα όμως. Για να είμαι vegan θα πρέπει να φάω φακές, μαζί θα πρέπει να φάω και ελιές και ένα ψωμί ολικής άλεσης αν μπορέσω και μια σαλάτα που να περιλαμβάνει ελαιόλαδο και λίγο λινέλαιο και αν γίνεται, να ρίξω στη σαλάτα μου και λίγα τριμμένα καρύδια και φουντούκια. Πρέπει να φάω ένα γεύμα με δέκα τουλάχιστον διαφορετικά είδη τροφών ώστε το σώμα να μπορεί να συλλέξει τα απαραίτητα αμινοξέα για να φτιάξει τις πρωτεΐνες που θέλει.
-Τι γίνεται με τη βιταμίνη Β12 που βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές και έχει να κάνει με το νευρικό σύστημα;
Είναι μια βασική βιταμίνη, για να έχει κάποιος καλό αιματοκρίτη και καλή αιμοσφαιρίνη. Υπάρχει κυρίως, σε ζωικές τροφές και αν δεν καταναλώνει κάποιος ζωικές τροφές πρέπει να τη χορηγήσουμε μέσα από συμπλήρωμα. και πρέπει να ξέρουμε ότι δεν είναι εύκολο συμπλήρωμα. Συνήθως προτιμάμε την βιταμίνη αυτή σε μορφή σπρέι για να απορροφάται από το βλεννογόνο του στόματος και του φάρυγγα ώστε να είναι καλύτερα απορροφίσιμη. Υπάρχει σε φυτικά συστατικά αλλά σε μικρές ποσότητες για να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες. Υπάρχει στη γύρη των μελισσών ή στη μαγιά της μπύρας για παράδειγμα.
-Με τα Ω3 που βρίσκονται κυρίως στα ψάρια;
Τα Ω3 βρίσκονται στα ψάρια, στα αμύγδαλα, στα καρύδια γενικά στους ανάλατους καρπούς αυτά σε γενικές γραμμές καλύπτονται και από άλλες πηγές.
-Μπορεί να παχύνει ένας vegan όταν δεν κάνουν σωστές επιλογές;
Σαφώς μπορεί να παχύνει και να δημιουργήσει κάποια προβλήματα στην υγεία του. Αυτός που είναι vegan είναι συνειδητοποιημένος άνθρωπος και οφείλει να καταναλώνει τρόφιμα τα οποία σέβονται και τη γη και το περιβάλλον. Vegan δεν είναι τρώμε ψωμιά και πατάτες τηγανιτές. Θα πρέπει να έχει μια άλλη φιλοσοφία για τη ζωή.
Η Γιοβάνα Μεντόζα Άιρες ήταν μέχρι πρότινος μια χορτοφάγος με μεγάλο κοινό στο Instagram. Καθημερινά πόσταρε πληροφορίες για τη διατροφή της μέχρι που «συνελήφθη» να τρώει ψάρι και αυγό. Οι follower της εξοργίστηκαν και τότε εκείνη δήλωσε δημόσια πως απέκτησε ορμονολογικά από τη διατροφή της και δεν ήθελε πια να τη συνεχίσει. Η Γιοβάνα υποστήριξε πως είχε διαγνωστεί με προ-εμμηνόπαυση και πως διεκόπη η περίοδός της.
Αν κάποιος έχει έλλειψη σε θρεπτικά συστατικά το ορμονικό σύστημα μπορεί να αρχίσει να διαταράσσεται, μας λέει ο κ. Ζουμπανέας και συνεχίζει: «Σε τέτοιες περιπτώσεις καταλαβαίνουμε πως το άτομο είναι πολύ πιθανόν να μην έχει κάποια επιστημονική καθοδήγηση. Δεν μπορείς να πεις διάβασα πέντε βιβλία και έγινα vegan. Δε είναι “θα διαβάσω μόνος μου και θα κάνω αυτοθεραπεία” όπως γίνεται στην ψυχολογία ας πούμε. Χρειαζόμαστε επαγγελματίες υγείας, επιστήμονες που θα καθοδηγήσουν σωστά ένα άτομο. Θέλει χρόνο, κόπο και κόστος».
-Σε γενικές γραμμές πώς κρίνετε αυτό το διατροφικό κίνημα, σας βρίσκει σύμφωνο σαν επιστήμονα;
Σε γενικές γραμμές συμφωνώ. Βέβαια, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να στραφούν και σε μικρές μονάδες παραγωγής όπου τα ζώα μεγαλώνουν με φυσικό τρόπο και τα προϊόντα που παράγονται δεν έχουν ορμόνες αντιβιοτικά, δεν είναι μεταλλαγμένα. Επίσης μπορεί κάποιος άνθρωπος να μην τρώει κρέας ή ψάρι για ηθικούς λόγους, μπορεί όμως να καταναλώσει προϊόντα όπως αυγά τυρί, γαλακτοκομικά. Μια κότα κάνει αυγά συνέχεια και δεν είναι όλα γονιμοποιημένα για να πεις ότι αφαιρείς τη ζωή από ένα μελλοντικό κοτόπουλο. Η αγάπη προς τη φύση είναι αποδεκτή από εμένα. Αλλά η vegan διατροφή πρέπει να γίνεται σωστά.