Το Τείχος του Βερολίνου αποτέλεσε για πάνω από 28 χρόνια το φυσικό σύνορο μεταξύ του Ανατολικού και του Δυτικού Βερολίνου, όντας ουσιαστικά ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα που χώριζε στην πραγματικότητα δύο διαφορετικούς κόσμους. Το «Τείχος της Ντροπής», όπως ονομάστηκε, έβαζε όχι απλώς μια νοητή γραμμή, αλλά ένα υπαρκτό σύνορο ανάμεσα στην καπιταλιστική Δυτική Γερμανία και τη σοσιαλιστική Ανατολική Γερμανία, αλλά και γενικότερα ανάμεσα στις χώρες που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας και της άλλης πλευράς που ανήκε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Η σύνθετη στρατιωτική κατασκευή, η οποία περιείχε δύο τείχη ύψους 3,6 μέτρων με διάδρομο περιπολίας, 302 παρατηρητήρια και συστήματα συναγερμού, 14.000 φύλακες, 600 σκυλιά και καλωδιωτά πλέγματα, αποτελούσε και το φράγμα μεταξύ δύο ποδοσφαιρικών πλανητών, που όλοι γνώριζαν ότι θα ενώνονταν και θα γίνονταν ένα κάποια στιγμή, αλλά σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να είναι σίγουρος για το πότε θα συμβεί αυτό. Όταν το… αδιαπέραστο τείχος αποδείχθηκε διάτρητο, χάρη στην επιθυμία των λαών (ασχέτως πώς κρίνεται ιστορικά η πτώση του), τότε η Μπουντεσλίγκα ξεκίνησε να παίρνει τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.
Μετά από τρεις δεκαετίες, το πλήρωμα του χρόνου έφτασε και το Σάββατο 2 Νοεμβρίου αναμετρήθηκαν σε επίπεδο Α’ Εθνικής κατηγορίας οι δύο μεγάλες δυνάμεις της γερμανικής πρωτεύουσας: η Χέρτα και η Ουνιόν, με γηπεδούχο τη δεύτερη. Και παρά το γεγονός ότι το Βερολίνο δεν θεωρείται και… ποδοσφαιρομάνα σε μια χώρα που έχει κατακτήσει τα πάντα τόσο σε εθνικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, τράβηξε επάνω τα βλέμματα των φιλάθλων -για σωστούς και λάθος λόγους.
Τα 26 χιλιόμετρα ήρθαν πιο κοντά από ποτέ
Το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου, έδρα της Χέρτα, με το «Άλτεν Φερστεράι» την έδρα της Ουνιόν, απέχουν περίπου 26 χιλιόμετρα μεταξύ τους. Μια απόσταση που παλιά έμοιαζε τεράστια, πλέον είναι αρκετά μικρότερη. Μετά από πολλά χρόνια το Τείχος δεν αποτελούσε εμπόδιο, αλλά η οικονομική κατάσταση των συλλόγων από την Ανατολική Γερμανία ήταν.
Οι διαφορές που υπήρχαν σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο ανάμεσα στη δυτική και ανατολική πλευρά της πόλης, έφεραν ζόρια για όσους συλλόγους ανήκαν στη δεύτερη. Όταν το πρωτάθλημα έγινε ενιαίο, η Χέρτα έπαιξε με τη μια στην Μπουντεσλίγκα, αλλά η Ουνιόν βρισκόταν δύο κατηγορίες πιο κάτω.
Με τα πολλά, η Ουνιόν κατάφερε το 2001 να ανέβει στη Β’ Εθνική κατηγορία, τη γνωστή για τους ποδοσφαιρόφιλους Τσβάιτελιγκα. Μάλιστα, εκείνη τη σεζόν έγινε η πρώτη ομάδα από την τρίτη τη τάξει κατηγορία της χώρας που εξασφάλισε ευρωπαϊκό εισιτήριο, καθώς κατάφερε να φτάσει μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου. Η Σάλκε εκείνης της περιόδου αποδείχθηκε πολύ σκληρή για τα «δόντια» του μεγάλου αουτσάιντερ, με το τελικό 2-0 υπέρ της ομάδας του Γκελζενκίρχεν να διαμορφώνεται από τα τέρματα ενός Ανατολικογερμανού, του Γιογκ Μπέμε.
Παρά το γεγονός ότι η «Σιδερένια», όπως είναι το προσωνύμιο της ομάδας, άρχισε να μπαίνει στον ποδοσφαιρικό χάρτη και να γίνεται γνωστή και εκτός συνόρων της χώρας, τα επόμενα χρόνια στην Τσβάιτε μόνο εύκολα δεν ήταν. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατρακύλησε στη Δ’ Κατηγορία και κινδύνευσε να πέσει ακόμη πιο χαμηλά, καθώς δεν έβρισκε τα χρήματα για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της στο πρωτάθλημα. Εκεί ήταν που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους οι οπαδοί. Οι ίδιοι αποφάσισαν κυριολεκτικά να ματώσουν για την ομάδα τους και κατάφεραν όχι μόνο να τη σώσουν, αλλά να της φέρουν και νέα ζωή. Εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι στη Γερμανία οι αιμοδότες πληρώνονται, έδωσαν το αίμα τους, μάζεψαν τα χρήματα και άρχισαν να γίνονται… μέτοχοι του συλλόγου. Παράλληλα, με τις δικές τους «πλάτες» άλλαξε μορφή και το γήπεδο, το οποίο εκείνοι ουσιαστικά ανακατασκεύασαν και το έκαναν πιο σύγχρονο.
Το 2009 ανέβηκε ξανά στη Β’ κατηγορία και μετά από δέκα χρόνια η Ουνιόν κατάφερε να κάνει αυτό που έμοιαζε υπέρβαση. Στα διπλά παιχνίδια ανόδου-υποβιβασμού με τη Στουτγάρδη, τον προηγούμενο Μάιο, με το εκτός έδρας 2-2 και την εντός έδρας «λευκή» ισοπαλία (0-0) έγινε η πρώτη ομάδα από το ανατολικό Βερολίνο που εξασφάλισε την παρουσία της στα… σαλόνια του φούσμπαλ.
Μια σχέση αγάπης την περίοδο του χωρισμού
Η Ουνιόν Βερολίνου έγινε την προηγούμενη άνοιξη -και τυπικά το καλοκαίρι- η πέμπτη ομάδα της γερμανικής πρωτεύουσας με συμμετοχή στην Μπουντεσλίγκα. Οι άλλες τέσσερις είναι η Τασμάνια 1900, η Μπλάου-Βάις, η Τένις Μπορούσια και φυσικά η Χέρτα, η οποία έχει 36 σεζόν στην κορυφαία κατηγορία της χώρας.
Στο παρελθόν έχουν διεξαχθεί μόνο τέσσερα ντέρμπι του Βερολίνου σε επίπεδο Α’ κατηγορίας, όλα τη δεκαετία του ‘70, με κοινό παρονομαστή τη Χέρτα και την Τένις Μπορούσια. Ωστόσο, ποτέ ανάμεσα σε ομάδες των δύο πλευρών της πρωτεύουσας. Κάτι που έμεινε μέχρι τις 2 Νοεμβρίου αυτού του έτους. Και παρά το καλό υπόβαθρο που υπήρχε μεταξύ των δύο συλλόγων, αποδείχθηκε επεισοδιακό και επιβεβαίωσε τους φόβους των Αρχών ότι κάτι μπορεί να «στραβώσει». Άλλωστε, οι οπαδοί των δύο ομάδων είχαν… στραβώσει πρώτα εκείνοι, καθώς με το πέρασμα του χρόνου χάλασαν μια εξαιρετικά φιλική σχέση.
Η Χέρτα δεν ήταν ποτέ το «μεγαθήριο» του γερμανικού ποδοσφαίρου. Ενδεικτικό είναι πως οι δύο πρωταθληματικοί της τίτλοι ήρθαν το 1930 και το 1931. Ωστόσο, πάντα είχε ένα μεγάλο μέρος υποστηρικτών στο Βερολίνο και στα περίχωρά του. Στην ίδια περίπου μοίρα ήταν και η Ουνιόν, καθώς στην Ανατολική Γερμανία κυριαρχούσαν ομάδες όπως η Φόρβερτς και η Ντινάμο Βερολίνου, με τη δεύτερη να έχει και την υποστήριξη της Αστυνομίας, δηλαδή (και) της Στάζι. Ωστόσο, μεγάλο κομμάτι φιλάθλων παθιαζόταν με τη «Σιδερένια», γιατί πάντα έβγαζε κάτι το αντιδραστικό. Ο κόσμος της γενικά δεν ήταν υπέρ του καθεστώτος, ωστόσο σεβόμενος την ταξική του καταγωγή (οι περισσότεροι οπαδοί της είναι εργάτες), ακόμη και με την πτώση του Τείχους δεν πήγε προς την ακροδεξιά, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη με άλλες παραδοσιακές δυνάμεις του ανατολικογερμανικού ποδοσφαίρου, όπως η Χάνσα Ροστόκ και η Ντιναμό Δρέσδης.
Φίλοι της Χέρτα περνούσαν στην άλλη πλευρά του Βερολίνου και παρακολουθούσαν αγώνες της Ουνιόν, ενώ αυτοί της «Σιδερένιας» στέκονταν στο πλευρό της «Γηραιάς Κυρίας» του γερμανικού ποδοσφαίρου στα ματς που γίνονταν στην ανατολική Ευρώπη. Ένα χαρακτηριστικό παιχνίδι ήταν αυτό της σεζόν 1978-79 για το Κύπελλο UEFA, όταν στις 21 Μαρτίου του 1979 έγινε μια από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις οπαδών στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Από τους περίπου 20.000 ανθρώπους που είχαν στο πλευρό τους οι παίκτες της Χέρτα, στο εκτός έδρας παιχνίδι κόντρα στην Ντούκλα Πράγας, υπολογίζεται ότι παραπάνω από τους μισούς ήταν οπαδοί της Ουνιόν.
Η αλληλεγγύη μεταξύ των υποστηρικτών των δύο ομάδων συνεχίστηκε και με την πτώση του Τείχους, που ξεκίνησε στις 9 Νοεμβρίου του 1989. Δύο ημέρες μετά από το ιστορικό αυτό γεγονός, η Χέρτα έπαιξε ένα σημαντικό ματς για την άνοδό της στην Α’ κατηγορία. Εκεί μαζεύτηκε ασυνήθιστα πολύς κόσμος, με μεγάλο ποσοστό άνω το 50% να είναι για ακόμη μια φορά της Ουνιόν.
Το πρώτο ματς που έγινε μεταξύ των δύο ομάδων (η Ουνιόν ιδρύθηκε το 1966), ήταν ένα φιλικό για τον εορτασμό της επανένωσης της πόλης, στις 27 Ιανουαρίου του 1990. Το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου γέμισε με πάνω από 50.000 κόσμου, οι οπαδοί των δύο ομάδων είδαν το ματς αγκαλιά (βασική φωτογραφία του άρθρου) και τα μπλε των δυτικών αναμείχθηκαν με τα κόκκινα των ανατολικών.
Η επανένωση έφερε νέο χάσμα και ένταση
Ο αγώνας της 2ας Νοεμβρίου 2019, πάντως, δεν ήταν ο πρώτος επίσημος στην ιστορία των δύο συλλόγων. Ουνιόν και Χέρτα συναντήθηκαν τέσσερις φορές, από δύο φορές, τη σεζόν 2010-11 και 2012-13), όταν η μπλε πλευρά της πόλης γνώριζε… μαύρες στιγμές με τον υποβιβασμό της στην Τσβάιτε.
Η αγάπη και ο αλληλοσεβασμός δεν κράτησαν για πάντα. Σε αυτήν τη φάση οι σχέσεις των οπαδών δεν μπορούν να χαρακτηριστούν απλώς ψυχρές. Αντίθετα, εύκολα θα μπορούσε να τις πει κάποιος εκρηκτικές. Ο πρώτος αγώνας των δύο ομάδων σε επίπεδο Μπουντεσλίγκα, στο «Άλτεν Φερστεράι», αποδείχθηκε ο πιο επεισοδιακός όλων. Οι φόβοι της Αστυνομίας επιβεβαιώθηκαν, με την ένταση να χτυπάει… κόκκινο.
Παρά το γεγονός ότι το παρελθόν των δύο συλλόγων δεν έδειχνε ότι μπορεί να γίνει κάτι εκτός προγράμματος, το παιχνίδι αυτό μόνο γιορτή του ποδοσφαίρου δεν αποδείχθηκε. Αρχικά, στην έναρξη της επανάληψης και τον πίνακα του γηπέδου να γράφει 0-0, οι οπαδοί της Ουνιόν άρχισαν να πετούν καπνογόνα στον αγωνιστικό χώρο, με αποτέλεσμα ο διαιτητής να διακόψει για κάποια λεπτά.
Στη συνέχεια, χούλιγκαν της γηπεδούχου με καλυμμένα τα πρόσωπά τους, εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο, θέλοντας να φτάσουν στο σημείο όπου φιλοξενούνται οι οπαδοί της Χέρτα. Οι ποδοσφαιριστές της ίδιας της ομάδας τους το αντιλήφθηκαν και όχι μόνο τους ζήτησαν να απομακρυνθούν, αλλά έβαλαν και τα χέρια τους για να τους απωθήσουν.
Πλέον, σε ποδοσφαιρικό επίπεδο, το Βερολίνο έχει χωριστεί ξανά. Όλα δείχνουν ότι αυτό δύσκολα θα αλλάξει δραστικά και άμεσα, με μια από τις μεγαλύτερες αγάπες σε οπαδικό επίπεδο να μετατρέπεται σε μίσος, που αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό. Όσο για την ιστορία, το πρώτο ντέρμπι Βερολίνου για την Μπουντεσλίγκα πήγε στην Ουνίον (1-0), η οποία επιβλήθηκε της Χέρτα με πέναλτι στο 90ό λεπτό…