Η επιστροφή στην «κανονικότητα» και τα παιδιά – 14 συμβουλές για το τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Άρθρο: Παναγιώτα Ευσταθίου, Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος και μέλος της ομάδας εθελοντών ψυχολόγων της επαρχίας Αμμοχώστου και εθελόντρια στη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης «Μαζί Μπορούμε»

200505120632 school 1280x720 1 Coronavirus

Μετά από αρκετές μέρες εγκλεισμού στα σπίτια μας, έχει πλησιάσει ο καιρός που πολλοί γονείς θα επιστρέψουν στη δουλειά τους, πολλές επιχειρήσεις θα επαναλειτουργήσουν και θα ξεκινήσει η σταδιακή άρση της απαγόρευσης κυκλοφορίας. Φυσικά είναι πιθανόν σε λίγο καιρό να ανοίξουν και τα σχολεία. Κι όλοι εμείς, μικροί και μεγάλοι, καλούμαστε να επιστρέψουμε πίσω σε μια πραγματικότητα η οποία δεν μας είναι τόσο οικεία και η οποία θα απαιτήσει από εμάς να προσαρμόσουμε τον τρόπο ζωής μας και πολλές συνήθειες από την καθημερινότητά μας.

Ένας από τους πιο δύσκολους ρόλους στην παρούσα κατάσταση, είναι αυτός του γονιού που ανάμεσα στις αλλαγές που βίωσε και τους πολλαπλούς ρόλους που ανέλαβε, κλήθηκε να εξηγήσει στο παιδί του τι συμβαίνει και να το βοηθήσει να προσαρμοστεί. Το γεγονός ότι με βάση τις αναλύσεις των επιστημόνων, ο κορονοϊός φαίνεται πως θα είναι για αρκετό καιρό στη ζωή μας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ζωή μας δεν θα επιστρέψει άμεσα στην «κανονικότητά» της, αφού θα συνεχίσουμε να τηρούμε πολλά από τα μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης και προσωπικής υγιεινής. Συνεπώς, οι γονείς θα κληθούν για ακόμα μια φορά να βοηθήσουν τα παιδιά τους να περιλάβουν αυτά τα μέτρα στη ζωή τους μέχρι να τους γίνουν συνήθεια. Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν οι γονείς, ούτως ώστε να φροντίσουν τα παιδιά να προσαρμοστούν στις συνθήκες όσο πιο ομαλά γίνεται;

Διευκρινίζεται ότι οι πιο κάτω εισηγήσεις αφορούν την καινούρια αυτή περίοδο που διανύουμε με τη σταδιακή άρση των μέτρων που λήφθηκαν από την κυβέρνηση και πιθανόν την περίοδο μετά την άρση όλων των μέτρων, αν η παρουσία του ιού στην Κύπρο συνεχίσει να υφίσταται έστω και σε πολύ μικρά ποσοστά. Είναι σημαντικό επίσης να σημειωθεί, ότι λόγω των συνεχών εξελίξεων στο θέμα του κορονοϊού, ίσως κάποια από τα σημεία του άρθρου αυτού να μην ισχύουν πλέον. Οι εισηγήσεις προς τους γονείς είναι οι ακόλουθες:

  1. Εάν δεν έχετε μιλήσει ακόμη με το παιδί σας για τον κορονοϊό, είναι καλό ανάλογα με το γνωστικό του επίπεδο , να του μιλήσετε ή να χρησιμοποιήσετε κάποια από τα παραμύθια και τους οδηγούς που προσφέρονται δωρεάν στο διαδίκτυο.
  2. Είναι καλό επίσης να προετοιμάσετε τα παιδιά για τα μέτρα που θα παρθούν στα σχολεία (όταν αυτά γίνουν γνωστά). Ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο του παιδιού σας, εξηγήστε τις αλλαγές που θα γίνουν (για παράδειγμα ίσως τα παιδιά να πρέπει να κάθονται αφήνοντας αποστάσεις μεταξύ τους) έτσι ώστε να είναι όσο γίνεται πιο καλά προετοιμασμένο.
  3. Έχετε υπόψιν σας ότι στόχος σας δεν είναι να τρομοκρατήσετε το παιδί, αλλά να του παρέχετε αρκετές πληροφορίες. Η σωστή πληροφόρηση αποτελεί δύναμη.
  4. Αν το παιδί έχει οποιεσδήποτε ερωτήσεις, ακούστε το με προσοχή και δώστε απλές απαντήσεις, χωρίς ψέματα, χωρίς ψεύτικες υποσχέσεις, χωρίς να το φοβίζετε με αχρείαστες λεπτομέρειες και έχοντας πάντα υπόψιν το γνωστικό του επίπεδο. Εάν δεν γνωρίζετε την απάντηση σε κάποια ερώτηση, τότε πείτε στο παιδί ότι αυτό δεν το γνωρίζετε. Δεν είναι κακό κάποιες φορές να μην έχετε όλες τις απαντήσεις.
  5. Αφήστε το παιδί να εκφράσει ελεύθερα τα συναισθήματά του. Να θυμάστε ότι δεν κρίνουμε τα συναισθήματα των παιδιών (αλλά και ούτε των ενηλίκων), απλά τα βοηθούμε να τα εκφράσουν με υγιείς τρόπους. Εάν ένα παιδί εκφράσει ανησυχία, τότε προσπαθήστε να το καθησυχάσετε και να το ηρεμήσετε (χωρίς όμως όπως προαναφέρθηκε να δίνετε υποσχέσεις που δεν μπορείτε να ελέγξετε). Για παράδειγμα, μπορείτε να υπενθυμίσετε στο παιδί ότι όλα τα μέλη της οικογένειας είναι μαζί σε αυτή την κατάσταση, να του υπενθυμίσετε στιγμές που η οικογένεια είχε ξεπεράσει ένα εμπόδιο και να του πείτε ότι και αυτό είναι κάτι που θα το περάσετε όλοι μαζί.
  6. Είναι αναμενόμενο κάποια παιδιά, ανάλογα και με την ιδιοσυγκρασία τους, να εκφράσουν άγχος. Πιθανόν να μην το εκφράσουν άμεσα, αλλά έμμεσα με διάφορους τρόπους. Το σημαντικό είναι να είναι οι γονείς δίπλα τους, να δείξουν ενσυναίσθηση και να σκεφτούν τρόπους που μπορεί το παιδί αλλά και οι ίδιοι να χαλαρώσουν, όπως για παράδειγμα να φτιάξουν χειροτεχνίες, να παίξουν ή να πάνε μια βόλτα. Εάν το παιδί σας παρουσιάζει εκτεταμένο άγχος το οποίο παρεμβαίνει στη λειτουργικότητα του, είναι καλύτερα να απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό.
  7. Είναι καλό να εξηγήσετε στα παιδιά κάποιους κανόνες υγιεινής και έπειτα να τα βοηθήσετε να τους κάνουν μέρος της καθημερινότητας τους. Αναφορικά με το πρώτο σκέλος της εισήγησης αυτής, μπορείτε να δείξετε στα παιδιά κάποια βίντεο, να τους διαβάσετε κάποιο παραμυθάκι, να παίξετε μαζί τους κάποιο σχετικό παιχνίδι ή να κάνετε ένα «πείραμα» (*στο τέλος του άρθρου θα αναφερθεί ένα παράδειγμα πειράματος), που θα δείχνει τη σημασία της τήρησης των κανόνων υγιεινής. Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της εισήγησης αυτής, μπορείτε να είστε εσείς ένα παράδειγμα το οποίο θα μιμηθούν τα παιδιά σας. Μπορείτε επίσης εάν έχουν δυσκολία να θυμηθούν και να αφομοιώσουν αυτά που είπατε, να τους κάνετε κάποιες υπενθυμίσεις (για παράδειγμα ότι πλένουμε τα χέρια μας πριν από το φαγητό ή ότι όταν βήχουμε μπορούμε να το κάνουμε στον αγκώνα μας ή σε ένα χαρτί που θα πετάξουμε). Εάν ένα παιδί δεν θυμάται τους κανόνες, μην το μαλώσετε. Να θυμάστε ότι σκοπός μας είναι τα παιδιά να κατανοήσουν τη σημασία της διατήρησης μιας καλής υγιεινής, χωρίς όμως να τρομοκρατηθούν ή να φτάσουν στην υπερβολή που μπορεί να προκαλέσει άλλα προβλήματα.
  8. Υπενθυμίστε στο παιδί ότι θα πρέπει να προσπαθήσει να θυμάται αυτούς τους κανόνες και όταν θα επιστρέψει στο σχολείο. Τα παιδιά σίγουρα δεν έχουν αναπτυγμένο τον αυτοέλεγχο όπως οι ενήλικες και έτσι επιστρέφοντας στα σχολεία είναι πολύ πιθανόν να συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που έκαναν πριν. Εξηγώντας τους όμως και υπενθυμίζοντας τους κανόνες όπως προαναφέρθηκε πιο πάνω, θα είναι σαφώς πιο προσεκτικά.
  9. Έχετε υπόψιν σας ότι πιθανόν κάτι το οποίο μπορεί να είναι αυτονόητο για τους ενήλικες στην προκειμένη κατάσταση (π.χ. δεν μοιραζόμαστε το ίδιο φαγητό), να μην είναι για τα παιδιά. Έτσι είναι καλό όταν τους εξηγήσετε τους κανόνες υγιεινής, να αναφερθείτε και σε διάφορα παραδείγματα που μπορούν να προκύψουν στο σχολικό περιβάλλον.
  10. Εξηγήστε στα παιδιά σας τι θα ισχύσει από εδώ και πέρα αναφορικά με την φυσική αποστασιοποίηση. Για παράδειγμα, μπορείτε να εξηγήσετε ότι αν και είναι πιθανόν σύντομα να συναντήσουν τη γιαγιά και τον παππού ή τα ξαδερφάκια τους που τόσο πεθύμησαν, ωστόσο θα ήταν καλύτερα να μην υπάρξουν οι αγκαλιές και τα φιλιά που υπήρχαν πριν αλλά να διατηρείται μια απόσταση. Αν τα παιδιά είναι μικρά και δεν μπορούν να αντιληφθούν εύκολα την απόσταση, μπορείτε να σκεφτείτε κάποιους πρακτικούς τρόπους για να μπορούν να τη διατηρούν, να τους εξηγήσετε με απλά λόγια και να τους δείξετε πώς να το κάνουν. Ένας τρόπος θα μπορούσε να είναι οι δύο συνομιλητές που βρίσκονται απέναντι ο ένας από τον άλλον, να τεντώνουν μπροστά τα χέρια τους και αυτά να μην αγγίζουν μεταξύ τους.
  11. Να θυμάστε να αιτιολογείτε στα παιδιά σας και να εξηγείτε γιατί είναι καλό να κάνουν αυτά που τους λέτε, έτσι ώστε να μην τους ακούγονται σαν προσταγή. Για παράδειγμα, αν το παιδί συνήθως πλένει τα χέρια του πολύ βιαστικά και εσείς θέλετε να μάθει να τα πλένει πιο προσεχτικά, μπορείτε να πείτε «Θυμήσου όταν πλύνεις τα χέρια σου να το κάνεις για περίπου 20 δευτερόλεπτα έτσι ώστε να σκοτωθούν όλα τα μικρόβια».
  12. Αναφορικά με τη σωστή διάρκεια για το πλύσιμο των χεριών, αν το παιδί σας είναι μικρό και δεν μπορεί εύκολα να αντιληφθεί τον χρόνο, τότε μπορείτε να του εισηγηθείτε να τραγουδά ένα μικρό τραγουδάκι όσο πλένει τα χέρια του. Μπορεί να είναι οποιοδήποτε τραγουδάκι γνωρίζει το παιδί ή και μια δική σας παραλλαγή κάποιου γνωστού τραγουδιού η οποία να αναφέρεται και στο πλύσιμο των χεριών (π.χ. «Χαρωπά τα δυο μου χέρια τα πλένω…»).
  13. Σε περίπτωση που χρειαστεί τα παιδιά να βρίσκονται σε χώρους όπου η χρήση μάσκας θα είναι υποχρεωτική ή θα συστήνεται (πχ. στο σχολείο), τότε θα ήταν βοηθητικό να εξηγήσετε και πάλι στα παιδιά τη σημασία της χρήσης της. Σε περιπτώσεις μικρών παιδιών, μπορείτε να παίξετε κάποια παιχνίδια με τη μάσκα, έτσι ώστε να την συνηθίσουν και να αντιληφθούν τη διαδικασία αυτή ως ευχάριστη. Για παράδειγμα, μπορείτε να υποδυθείτε τους σούπερ ήρωες φορώντας τις μάσκες, μπορείτε να πάρετε μάσκες με διάφορα παιδικά σχέδια, αν χρησιμοποιείτε υφασμάτινες μάσκες μπορείτε να τις διακοσμήσετε μαζί με το παιδί, ή μπορείτε να δείτε ποιος μπορεί να βάλει και να βγάλει τη μάσκα πιο γρήγορα (δείχνοντας όμως πρώτα τον σωστό τρόπο).
  14. Συνεχίστε να περνάτε όμορφα με τα παιδιά σας κάνοντας διάφορες δραστηριότητες και διασκεδάζοντας. Ο πολύτιμος αυτός χρόνος θα σας χαλαρώσει και θα δυναμώνει τη σχέση σας. Αυτό θα δυναμώσει και τα παιδιά σας.

Πιθανόν κάποιες από τις πιο πάνω εισηγήσεις να ακούγονται λίγο σκληρές για τα παιδιά, ήρθε όμως πιστεύω η στιγμή να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ζωές μας για αρκετό καιρό δεν θα είναι όπως τις συνηθίσαμε. Είμαστε όμως θετικοί και αισιόδοξοι ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις καινούριες αλλαγές! Θα είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας και θα γίνουν συνήθεια! Μέχρι να έρθει η στιγμή όπου αυτή η πανδημία θα αποτελεί πια παρελθόν. Τότε είναι που θα βλέπουμε πίσω και θα θυμόμαστε πώς ένας ιός έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή μας, πώς καταφέραμε να ανταπεξέλθουμε και πώς μας θύμισε με ένα μαγικό τρόπο τα σημαντικά πράγματα της ζωής. Μαζί μπορούμε και μαζί θα τα καταφέρουμε!

*Σημείωση: Παράδειγμα πειράματος. Βάζουμε μέσα σε ένα μπολ νερό και πιπέρι. Δίπλα έχουμε ακόμα ένα μπολ με λίγο σαπούνι. Εξηγούμε στα παιδιά ότι οι μικροσκοπικοί κόκκοι που βλέπουν μέσα στο νερό είναι όπως τα μικρόβια. Βάζουμε μέσα στο μπολ με το νερό και το πιπέρι, το ένα μας δάχτυλο και μετά το ανασηκώνουμε για να δουν τα παιδιά πώς τα «μικρόβια» κόλλησαν στο χέρι μας. Έπειτα, καθαρίζουμε το χέρι μας με χαρτί. Στη συνέχεια, βάζουμε το δάχτυλο μας μέσα στο σαπούνι έτσι ώστε να καλυφθεί αρκετά η άκρια του δαχτύλου. Τέλος, έτσι όπως είναι το δάκτυλό μας καλυμμένο με σαπούνι, το βάζουμε με τον ίδιο τρόπο με πριν, μέσα στο μπολ με το νερό και το πιπέρι. Τότε όλοι οι κόκκοι απομακρύνονται από το δάχτυλο και δεν κολλάνε πάνω σε αυτό. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά μας τη σημασία του σαπουνιού και του σωστού πλυσίματος των χεριών, το οποίο απομακρύνει τα μικρόβια.

 

Παναγιώτα Ευσταθίου

Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος (Αρ. Εγγραφής: 541)

 

Μέλος της ομάδας εθελοντών ψυχολόγων της επαρχίας Αμμοχώστου και εθελόντρια στη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης «Μαζί Μπορούμε»