Του Μαρίνου Παυλικκά*
Χωρίς να γνωρίζει κανείς πότε ή πώς θα αποτελέσει παρελθόν η πανδημία του νέου κορωνοϊού, πλέον έχουν γίνει εμφανείς οι πληγές που αφήνει πίσω της. Πέραν από 24 εκατομμύρια κρούσματα και πέραν από 830 χιλιάδες θάνατοι έχουν καταγραφεί διεθνώς, ενώ η πανδημία αφήνει πίσω της σημάδια οικονομικής ύφεσης σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο τουρισμός είναι αναμφίβολα η βιομηχανία η οποία έχει πληγεί περισσότερο από τη νέα πανδημία, ενώ περισσότερο εμφανείς είναι οι συνέπειες στην Κύπρο, η οποία στηρίζεται κατά πολύ μεγάλο βαθμό από τους ξένους περιηγητές.
Πλήγμα για τις τοπικές οικονομίες
Μεγάλη ζημιά έχουν υποστεί στα οικονομικά τους και οι τοπικές οικονομίες ως έμμεση απώλεια εσόδων από τον τουρισμό. Μεγαλύτερο είναι το πλήγμα στην επαρχία Αμμοχώστου, η οποία στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τομέα της φιλοξενίας. Αγία Νάπα και Πρωταράς δεν θύμιζαν σε τίποτα φέτος τα τουριστικά θέρετρα με χιλιάδες τουριστών και με την πληρότητα σε ξενοδοχειακές μονάδες να αγγίζει το 100%. Η τουριστική κίνηση παρέμεινε και καθ’ όλη τη διάρκεια του Αυγούστου μειωμένη και στηρίχθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου στον εγχώριο τουρισμό.
Σύμφωνα με τους Δημάρχους των δύο τουριστικών περιοχών Αγίας Νάπας και Πρωταρά, η τρύπα στα οικονομικά τους που έχει αφήσει πίσω της η πανδημία αγγίζει συνολικά τα 15 εκατομμύρια. Συγκεκριμένα, στον Δήμο Παραλιμνίου, ο Δήμαρχος Θεόδωρος Πυρίλλης ανέφερε στη “Σ” ότι η απώλεια εσόδων φτάνει τα 5 εκατομμύρια ευρώ και προέρχεται, κυρίως, από απώλειες εσόδων, όπως ξαπλώστρες παραλιών, φορολογίες διανυκτερεύσεων και φορολογίες υποστατικών τα οποία δεν τέθηκαν σε λειτουργία. Παρ’ όλα αυτά, όπως ανέφερε, χάρη στη συνετή οικονομική πολιτική που εφαρμόζει η τοπική Αρχή και παρά και τα αναπτυξιακά έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη, ο Δήμος Παραλιμνίου θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στην πανδημία. Το μεγαλύτερο πλήγμα φαίνεται να έχει δεχθεί ο Δήμος Αγίας Νάπας, ο οποίος, σύμφωνα με τον Δήμαρχο Χρήστο Ζαννέτου, κατά τη φετινή χρονιά θα έχει να αντιμετωπίσει απώλεια εσόδων που φθάνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ, που μεταφράζεται στο 60% του προϋπολογισμού της τοπικής Αρχής.
Κραυγή αγωνίας από καταστηματάρχες
Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 28 Αυγούστου στο Δημαρχείο Αγίας Νάπας και στην οποία συμμετείχαν η ΠΟΒΕΚ Λάρνακας-Αμμοχώστου, οι Σύνδεσμοι Καταστηματαρχών Αγίας Νάπας και Πρωταρά, ο Σύνδεσμος Ενοικιάσεως οχημάτων ΕΝΕΜΟΤΟ Αμμοχώστου και ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Μέσων Θαλασσίων Αθλημάτων Αμμοχώστου, καθώς και οι σύνδεσμοι ιδιοκτητών κέντρων αναψυχής, ΠΑΣΙΚΑ Αμμοχώστου και ΣΙΚΑ Αμμοχώστου, έγινε σαφές ότι η φετινή κρίση έχει επιφέρει τη χαριστική βολή σε εκατοντάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην ελεύθερη Αμμόχωστο που στηρίζονταν εξ ολοκλήρου στον τουρισμό. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μόλις το 30% των ξενοδοχειακών μονάδων, των χώρων εστίασης και των καταστημάτων τέθηκαν σε λειτουργία κατά τη φετινή τουριστική σεζόν, γίνεται κατανοητό το μέγεθος της οικονομικής ζημιάς που έχει υποστεί ολόκληρη η περιοχή. Σε συνδυασμό, μάλιστα, και με τη μουδιασμένη ζήτηση στη γεωργική παραγωγή που αποτελεί τον δεύτερο σημαντικότερο τομέα οικονομίας των Κοκκινοχωριών, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η περιοχή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “πληγείσα”.
Αυτό, άλλωστε, ήταν και το κυριότερο αίτημα που απέστειλαν σε επιστολή τους τον περασμένο Ιούλιο στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας οι προαναφερόμενοι φορείς, ζητώντας, μεταξύ άλλων, τον χαρακτηρισμό της περιοχής της επαρχίας Αμμοχώστου ως πληγείσας, την εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου διάσωσης από την Κυβέρνηση, το πάγωμα των εξώσεων για τρία χρόνια και την αναστολή των πληρωμών δόσεων προς τις τράπεζες.
Κίνδυνος για απώλεια θέσεων εργασίας
Επιπλέον, ένα μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει τον τομέα του τουρισμού είναι και το μέλλον των θέσεων εργασίας. Σε πρόσφατο μήνυμά του ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε ότι συνολικά περίπου 120 εκατομμύρια απευθείας θέσεις εργασίας στον τουρισμό κινδυνεύουν, με πολλές από αυτές να βρίσκονται στην άτυπη οικονομία, στις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών και νέων ανθρώπων. Μάλιστα, ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο γενικός γραμματέας στις επιπτώσεις του κορωνοϊού στα μικρά νησιωτικά κράτη. Ειδικότερα, κατά τους πρώτους πέντε μήνες του έτους, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις μειώθηκαν περισσότερο από το μισό και περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια χάθηκαν στον τουριστικό τομέα.
Πιο συγκεκριμένα, στην πιο πρόσφατη έκδοσή της η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (International Labour Organization) στις 11 Αυγούστου, επικεντρώθηκε στις συνέπειες της πανδημίας στον τομέα του τουρισμού στην Καραϊβική. Σύμφωνα με την έρευνα, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, 45% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι έστω ένα μέλος της οικογένειάς τους έχει απολέσει την εργασία του, εξαιτίας της πανδημίας, ενώ το 57% δήλωσαν ότι οι βιοτεχνίες και οι επιχειρήσεις τους έχουν κλείσει, εξαιτίας της κρίσης.
Η κατάσταση αυτή αναμένεται να γίνει περισσότερο ορατή στη χώρα μας από το φθινόπωρο και μετά, όταν οι ξενοδοχειακές μονάδες θα κλείσουν και μεγάλος αριθμός προσωπικού θα ριχθεί στην ανεργία, καθώς και ολόκληρος ο τομέας των επαγγελματιών που ασχολείται με τον τουρισμό. Παρά και τις προσπάθειες της Κυβέρνησης για ενθάρρυνση του εγχώριου τουρισμού, φαίνεται πως η τοπική αγορά αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό στη διάσωση του τουρισμού, ο οποίος κάθε χρόνο αναμένει αφίξεις που αγγίζουν τα τέσσερα εκατομμύρια.
Ύστατη ευκαιρία για στροφή στον τουρισμό
Από την αρχή της πανδημίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού τόνιζε την αναγκαιότητα για εφαρμογή και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στον τουρισμό. Σύμφωνα και με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, υπάρχει έντονη ανάγκη να ξαναχτιστεί ο τουριστικός τομέας και να ξανακερδίσει τη θέση του ως δημιουργός αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, σταθερού εισοδήματος και προστασίας της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Ωστόσο, αυτό, όπως αναφέρει, θα πρέπει να γίνει με έναν ασφαλή ισότιμο και κλιματικά φιλικό τρόπο.
Ως εκ τούτου, εισηγείται, πρώτον, τον μετριασμό των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, δεύτερον, την οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε όλη την τουριστική αλυσίδα, τρίτον, τη μεγιστοποίηση της χρήσης της τεχνολογίας στον τουριστικό τομέα, τέταρτον, την προώθηση της βιωσιμότητας και της πράσινης ανάπτυξης, και, πέμπτον, την ενίσχυση των συνεργειών, ώστε ο τουρισμός να υποστηρίξει περαιτέρω τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Εφιστά, δε, την προσοχή πως η υποστήριξη εκατομμυρίων νοικοκυριών που εξαρτώνται από τον τουρισμό σημαίνει την οικοδόμηση μιας βιώσιμης και υπεύθυνης ταξιδιωτικής εμπειρίας που είναι ασφαλής για τις φιλοξενούσες κοινότητες, τους εργαζομένους και τους ταξιδιώτες.
Εν κατακλείδι, ίσως ένα από τα πολλά που πρέπει να μας προβληματίσουν είναι και το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας και της οικονομίας μας έχει χτιστεί στις βάσεις του τουρισμού. Ακόμη και πόλεις έχουν διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτελούν πόλον έλξης αποκλειστικά για τους ξένους τουρίστες. Και με τρόπο, μάλιστα, οπτική εικόνα και είδος υπηρεσιών που δεν συμβαδίζουν ούτε με την ποιότητα του τουρισμού που οραματιζόμαστε, ούτε με την πραγματική ταυτότητα της χώρας μας, αλλά ούτε και με τις επιταγές των καιρών, για ένα αειφόρο είδος τουρισμού. Και, ίσως, να είναι η ύστατη ευκαιρία αυτό να μας προβληματίσει.
Από την εφημερίδα Σημερινή της Κυριακής (30/8/2020)