Από την εφημερίδα “Σημερινή” της Κυριακής
Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για τη διάνοιξη του οδοφράγματος της Δερύνειας. Η συνάντηση Αναστασιάδη-Ακκιντζί στις 26 Οκτωβρίου, αναμένεται να σηματοδοτήσει την υλοποίηση της ήδη ειλημμένης συμφωνίας του Μαΐου του 2015 για διάνοιξη του οδοφράγματος. Συγκλονίζουν οι μαρτυρίες για ομαδικές εκτελέσεις και τάφους στην περιοχή.
Δύο υποβόσκουσες αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις βγάζει στην επιφάνεια η διάνοιξη της λεωφόρου Αμμοχώστου. Από τη μια οι υποστηρικτές της επαναπροσεγγεστικής πολιτικής βλέπουν το οδόφραγμα της Δερύνειας ως μια πύλη διαμέσου της οποίας θα επέλθει η σταδιακή κοινωνική, πολιτισμική και κρατική επανασύνδεση μεταξύ των δύο λαών. Από την άλλη, οι περισσότεροι επιχειρηματίες της ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου, διαβλέπουν ότι η διάνοιξη ελεύθερης οδού, που θα ενώνει την Δερύνεια με την κατεχόμενη Αμμόχωστο θα αποβεί μοιραία για μια επαρχία, το ελεύθερο κομμάτι της οποίας εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα έσοδα στουν τουρισμό.
Η πρόσφατη στροφή των ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα για καύσιμα, αλλά και οι χαμηλότερες τιμές στον τουριστικό τομέα -διαμονή και σίτιση- στις κατεχόμενες περιοχές, φαίνεται να ενισχύουν τα επιχειρήματα των όσων τάσσονται εναντίον, εφόσον τα δύο αυτά δεδομένα συνηγορούν υπέρ ενδεχόμενων κινδύνων από την επικέιμενη διάνοιξη. Επιπλέον, προσμετράται και το γεγονός, ότι ο πρωτογενής τομέας, όπως η γεωργία, που είναι ο δεύτερος σημαντικότερος για την ελεύθερη Αμμόχωστο, έχει τα τελευταία χρόνια δεχθεί ανυπολόγιστο πλήγμα, τόσο από την ανομβρία όσο και από τον κανονισμό της πράσινης γραμμής που προϋποθέτει ελεύθερο εμπόριο γεωργικών προϊόντων όπως οι πατάτες που αποτελούν το κύριο γεωργικό προϊόν των Κοκκινοχωρίων.
Προχωρούν οι ετοιμασίες διάνοιξης
Οι εργασίες για τα σημεία διέλευσης στο οδόφραγμα Δερύνειας στις ελεύθερες περιοχές έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Παρ’ όλα αυτά από την πλευρά των κατεχομένων η μεγαλύτερη καθυστέρηση του ψευδοκράτους έγγυται στην αναποφασιστικότητα, ή μάλλον στην άρνηση μετακίνησης του τουρκικού στρατιωτικού φυλακίου, που αποτελεί πάγιο αίτημα τόσο της ελληνοκυπριακής πλευράς όσο και των Ηνωμένων Εθνών καθώς βρίσκεται εντός νεκρής ζώνης. Από το μπαλκόνι του φυλακίου εκείνου, στις 14 Αυγούστου του 1974, ο Κενάν Ακίν, πυροβόλησε και σκότωσε άνανδρα τον Σολωμό Σολωμού, ο οποίος ανήμερα της κηδείας του ξαδέλφου του Τάσου Ισαάκ, επίσης δολοφονηθέντα από τους Γκρίζους Λύκους τρεις ημέρες πριν, ξεφεύγει από τους άνδρες της ειρηνευτικής δύναμης, ειεσέρχεται εντός νεκρής ζώνης, ανεβαίνει στον ιστό και επιχειρεί να κατεβάσει την τουρκική κατοχική σημαία.
Αίσθηση έχουν, βέβαια, προκαλέσει και οι πρόσφατες δηλώσεις του λεγόμενου “πρωθυπουργού” του ψευδοκράτους, ο οποίος σε σε ομιλία του από τη Σιλίφκε της Τουρκίας όπου προσκλήθηκε από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο παραδέχθηκε ότι υπάρχει αύξηση στον αριθμό των τουριστών που πηγαίνουν στα κατεχόμενα από τις ελεύθερες περιοχές και ότι η διάνοιξη των οδοφραγμάτων στοχεύει στη διευκόλυνσή τους. Οι δηλώσεις αυτές έχουν ρίξει περισσότερο λάδι στη φωτιά, αυξάνοντας τις αντιδράσεις των υποστηρικτών της μη διάνοιξης του οδοφράγματος και οδηγώντας σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για κλείσιμο των οδοφραγμάτων.
Διαβάστε επίσης: ΔΕΡΥΝΕΙΑ: Εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη διάνοιξη του οδοφράγματος (ΒΙΝΤΕΟ)
Στον τόπο του εγκλήματος
Οι εκτελέσεις των Τάσου Ισαάκ και Σολωμού Σολωμού στο οδόφραγμα της Δερύνειας έγιναν είκοσι δύο ακριβώς χρόνια μετά τις μαζικές εκτελέσεις ελληνοκυπρίων στρατιωτών και αμάχων στην περιοχή του οδοφράγματος.
Τα “περβόλια της Πέρτζιενας”, η περιοχή της κατεχόμενης, σήμερα, Δερύνειας που έγινε αρχικά γνωστή για τη συμβολή της εβραίας ιδιοκτήτριάς τους Ida Pershitz στην κοινωνία της εποχής των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, μετά την τουρκική εισβολή έγινε συνώνυμο της φρικαλεότητας και της βαναυσότητας του Τούρκου εισβολέα. Πλήθος μαρτυριών αναφέρονται σε ομαδικές εκτελέσεις αλλά και ομαδικούς τάφους ελληνοκυπρίων στη συγκεκριμένη περιοχή, κυρίως στις 17 Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία μεγάλος αριθμός Αμμοχωστιανών επιχείρησαν να επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους ακούγωντας μια παραπλανητική ανακοίνωση μέσω ραδιοφώνου.
ΔΕΑ: Επιβεβαιωμένες μαρτυρίες
Ο εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς στη Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ), Νέστορας Νέστορος επιβεβαίωσε στη “Σ” τις μαρτυρίες και τις αναφορές για αγνοουμένους. Όπως ανέφερε, οι περισσότερες αναφορές επικεντρώνονται στην περιοχή “Περβόλια της Πέρτζιενας” στην οποία έγινε ανασκαφή το 2017. Στην περιοχή, ανέφερε ο κ. Νέστορος, πιστεύεται ότι υπάρχει περισσότερος αριθμός οστών, ενώ η ΔΕΑ αναμένει την παραχώρηση άδειας για την συνέχιση των ανασκαφών. Είπε, παράλληλα, ότι υπάρχει μαρτυρία για ένα χώρο ταφής έντεκα ατόμων.
Από την άλλη, επεσήμανε ο κ. Νέστορος, το πρόβλημα και η αδυναμία για την ελληνοκυπριακή πλευρά είναι ότι οι μελέτες αφορούν χώρους εξαφάνισης, με αποτέλεσμα οι έρευνες να είναι δύσκολες. Παράλληλα, τόνισε πως η Τουρκοκυπριακή πολευρά οφείλει να συνεργαστεί και να παραχωρήσει σημαντικές πληροφορίες για τα σημεία των μαχών, κάτι το οποίο θα ήταν ιδιαίτερα υποβοηθητικό.
“Εκτέλεσαν έξι μπροστά στα μάτια μου”
Σύμφωνα με τις συγκλονιστικές μαρτυρίες, οι περισσότεροι έπεσαν σε ενέδρα Τούρκων στρατιωτών, μεταξύ των οποίων και Τουρκοκύπριοι. Ο Τάσος Κουτσού, 16 χρόνων τότε, ετεροθαλής αδελφός του πρώην Βουλευτή Νίκου Κουτσού, ανέφερε στη “Σ” ότι στις 17 Αυγούστου ξεκίνησαν με τον πατέρα τους Σωτήρη που ήταν τότε γύρω στα 50, και τον αδελφό του Παναγιώτη που ήταν τότε 17, από το Παραλίμνι για να μεταβούν στο χωριό τους την Περιστερωνοπηγή, για να πάρουν τις αγελάδες τους. Όπως αναφέρει, σε κάποιο σημείο, εντός της κατεχόμενης σήμερα Δερύνειας, τους σταμάτησε ο τουρκικός στρατός και τους κατέβασε από το αυτοκίνητο. Εκεί, σε ένα πορτοκαλεώνα, είδε μαζεμένα είκοσι περίπου άτομα, τόσο ενήλικες όσο και παιδιά. Τους ανάγκασαν να καθίσουν. Κάθε λίγα λεπτά, σήκωναν δύο άτομα, τα μετέφεραν σε διπλανό σημείο όπου τα εκτελούσαν εν ψυχρώ. Μπροστά του, όπως αναφέρει, είδε να εκτελούνται έξι συνολικά άτομα. Τον πατέρα τους Σωτήρη τον μετέφεραν σε διπλανή περιοχή μαζί με άλλον ελληνοκύπριο. Άκουσε, όπως αναφέρει πυροβολισμούς, όμως δεν είδε την εκτέλεση. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του. Ο ίδιος και ο αδελφός του Παναγιώτης μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι σε διάφορες τοποθεσίες και αφέθηκαν εν τέλει ελεύθεροι στα τέλη Σεπτεμβρίου με τη διαδικασία ανταλλαγής.
“Άρπαξαν και τα τρία παιδιά μου”
Η δεύτερη συγκλονιστική μαρτυρία που εξασφάλισε η “Σ” προέρχεται από την Χρυστάλλα Νέκκη Κυριάκου απίο την Κάτω Δερύνεια. Η κυρία Χρυστάλλα, παντρέυτηκε το 1969 και έκανε τρία παιδιά, τον Ανδρέα ο οποίος το 1974 ήταν 5 χρόνων και δύο δίδυμα κοριτσάκια την Κίκα και τη Μαρία, μόλις τριών χρόνων τότε. Όλοι τους μέχρι σήμερα αγνοούνται.
Η κ. Χρυστάλλα έλαβε την λανθασμένη πληροφορία επιστροφής και έτσι ξεκίνησε με την οικογένειά της να μεταβεί πίσω στις 17 Αυγούστου 1974. Εκεί, τους έστησαν ενέδρα οι Τούρκοι στρατιώτες. Τους ανάγκασαν να μείνουν σπίτι τους, ενώ λίγες μέρες αργότερα, οι Τούρκοι, της πήραν τα παιδιά της και τους έδιωξαν από το σπίτι. Σήμερα η κυρία Χρυστάλλα θρηνεί τον χαμό των αγνοουμένων της, που η ίδια αναφέρει πως σκοτώθηκαν εκεί στην Κάτω Δερύνεια. Οι δίδυμες κόρες της τριών χρόνων, ο πεντάχρονος γιός της, ο πεθερός και η πεθερά της, η νύφη της με τα τρία μικρά παιδιά της και ο γαμπρός της, όλοι αγνοούνται.
Εφημερίδα “Σημερινή” της Κυριακής 21 Οκτωβρίου 2018