Ήταν 18 Αυγούστου 1974, όταν τουρκικά άρματα μάχης και Τούρκοι στρατιώτες έφτασαν στα Στροβίλια, εκεί που υπάρχει σήμερα το οδόφραγμα. Οι σκηνές που ακολούθησαν καταγράφονται σε κάποια τηλεοπτικά στιγμιότυπα που κατέγραψαν τότε Βρετανοί δημοσιογράφοι και συνεργεία, καθώς ένα μέρος της περιοχής ήταν μέσα στα όρια των Βάσεων.
Κάτι, που για κάποιο χρονικό διάστημα, ο Αττίλας αμφισβητούσε. Πέρασαν μερικοί μήνες μέχρι που να μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, οι 4-5 οικογένειες Ε/κ που εκδιώχθηκαν εκείνη την ημέρα του Αυγούστου του 1974. Τότε, ένοπλοι Βρετανοί στρατιώτες με ελαφρά άρματα μάχης, ακροβολίστηκαν απέναντι σε τουρκικά άρματα μάχης και πεζικό των Τούρκων, που επιχειρούσαν να φτάσουν βαθιά στο έδαφος των Βάσεων, προφανώς μη γνωρίζοντας ότι επρόκειτο για έδαφος των Βάσεων και όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Εκείνη την ημέρα, στις 18 Αυγούστου 1974, στα 4-5 σπίτια των Στροβιλιών που βρίσκονταν εντός των Βάσεων, μαζί με τους ενοίκους τους διέμεναν και 20-30 συγγενικά τους πρόσωπα. Οικογένειες από την Αμμόχωστο που είχαν εκδιωχθεί κατά την εισβολή των Τούρκων στην πόλη, 2-3 μέρες πριν.
“Άλλοι κοιμούνταν έξω στο έδαφος, άλλοι στις βεράντες και όσοι είχαν συζύγους, αδέλφια και παιδιά στον πόλεμο”, καθόλου, θυμάται ένας κάτοικος. (Είχαν προηγηθεί οι βομβαρδισμοί της τουρκικής αεροπορίας στην Αμμόχωστο αλλά και η φάλαγγα των χιλιάδων Αμμοχωστιανών που πέρασαν από τα Στροβίλια κυνηγημένοι από τον Αττίλα, για να καταφύγουν στο Δασάκι της Άχνας, όπου οι Βρετανικές Βάσεις και ο Ερυθρός Σταυρός προσπαθούσαν εκείνες τις τραγικές μέρες να λειτουργήσουν πρόχειρο καταυλισμό υποδοχής προσφύγων). Μέσα σε εκείνο το κλίμα του φόβου και της ανασφάλειας, ξαφνικά, ένα τζιπ του στρατού των Βρετανών σταμάτησε μπροστά από τα σπίτια.
Κατέβηκε ένας αξιωματικός, θυμάται μια γυναίκα και φαινόταν κάπως ταραγμένος. Ήταν ευγενικός αλλά αυτά που είπε έσφαξαν τις ψυχές των ανθρώπων και δεν τα ξέχασαν ποτέ. “Πρέπει να φύγετε. Έφτασαν οι Τούρκοι στα Στροβίλια. Και απάνω, (εννοούσε ανατολικά του οικισμού προς τη μεριά της Αμμοχώστου), άνοιξαν πυρ. Σκότωσαν την γιαγιά τη Βόρκαινα”. (Αργότερα μαθεύτηκε ότι η ηλικιωμένη δέχθηκε καταιγιστικά πυρά και έπεσε νεκρή ενώ προσπαθούσε να καλυφθεί πίσω από την πόρτα του σπιτιού της).
Η κ. Ελενίτσα, που είχε πέντε παιδιά από 12 χρονών και κάτω, θυμάται ότι εκείνη τη στιγμή, στις 18 Αυγούστου 1974, πάγωσε. Ο άντρας της ήταν σε κρατική Υπηρεσία και λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης έλειπε μέρες από το σπίτι. Άρπαξε μόνο τα μωρά και μπήκαν σε ένα αυτοκίνητο. Ήταν 40 περίπου άνθρωποι. Τα αυτοκίνητα σταμάτησαν στην αυλή της μικρής εκκλησίας του Αγίου Νικόλα των Στροβιλιών. “Δεν μας έκανε καρδιά να φύγουμε. Ελπίζαμε ότι θα περνούσε το κακό. Φύγαμε όμως κλαίοντας αργά το σούρουπο πριν σκοτεινιάσει. Κινδυνεύαμε εκεί, επέμεναν οι ένοπλοι Βρετανοί που είχαν παραταχθεί έτοιμοι, μαζί με ελαφρά άρματα”, αναπολεί στη θύμηση της η κ. Θεοδώρα.
Και από εκεί οι διωγμένοι από τον Αττίλα κάτοικοι των υπό βρετανική κυριαρχία Στροβιλιών, βρέθηκαν μέσα σε αντίσκηνα κάτω από τα πεύκα του δάσους Άχνας.
Επέστρεψαν στα σπίτια τους από το 1975
Αρχές του 1975 και αφού οι κάτοικοι των υπό βρετανική διοίκηση Στροβιλιών έστησαν οικισμό αντισκήνων κοντά στα σπίτια τους και πλησίον της Βάσης των Βρετανών, άρχισαν να ξεθαρρεύουν, καθώς φαινόταν πως στα έρημά τους σπίτια δεν διέμεναν πλέον Τούρκοι στρατιώτες. Άρχισαν να πηγαίνουν εκεί δειλά δειλά την ημέρα στις αρχές και έφευγαν τα βράδια. Έστω και αν βρίσκονταν πλέον μια ανάσα από τον Τούρκο στρατιώτη, πάνω στη σκοπιά που δέσποζε στα 4-5 σπίτια τους. Μέχρι τον Φεβρουάριο – Μάρτιο του 1975, οι κάτοικοι των υπό βρετανική διοίκηση Στροβιλιών, παρά τις ενστάσεις, τις απειλές και εκφοβισμούς και γενικά την τρομοκρατία που τους ασκούσαν οι Τούρκοι, τόλμησαν και επέστρεψαν. Επιδιόρθωσαν τις ζημιές και συμπλήρωσαν το νοικοκυριό που τους είχαν κλέψει οι Τούρκοι.
Και μέχρι τις μέρες μας, κόντρα στην κατοχή και τις τουρκικές προκλήσεις σε βάρος τους παραμένουν εκεί. Ακρίτες ηρωικοί, στις παρυφές της κατοχής, του βάναυσου προσώπου του Αττίλα. “Λυπούμαι μόνο που πέρασαν 45 χρόνια. Και έφυγαν με τον καημό και τη δίψα της επιστροφής, τόσοι κάτοικοι των υπό κατοχή Στροβιλιών, που ήλπιζαν σε λύση και επιστροφή”, μας είπε δακρύζοντας η κ. Θεοδώρα, αποχαιρετώντας μας στα μαρτυρικά Στροβίλια.
Η λεηλασία των Τούρκων
Με πέντε παιδιά και χωρίς να έχουν πάρει ούτε τρόφιμα ούτε και ρούχα μαζί τους, η κ. Ελενίτσα δυσκολεύονταν πολύ στο δάσος της Άχνας. Έτσι με τον σύζυγο της, που στο μεταξύ τους είχε εντοπίσει, επιχείρησαν στα τέλη του Αυγούστου 1974 να πάνε στο σπίτι τους στα Στροβίλια, να πάρουν τρόφιμα και ρούχα. Έφτασαν με προφυλάξεις και χωρίς να βρεθεί κανένας μπροστά τους να τους ανακόψει. Μπήκε εκείνος στο σπίτι και εκείνη είπε να μαζέψει τα ρούχα που τα είχε αφήσει στο τέλι, την ημέρα που έφυγαν άρον-άρον.
Όπως τα μάζευε πέρασε από τον δρόμο των Στροβιλιών (αυτόν του οδοφράγματος), ένα τουρκικό τζιπ με τέσσερις ένοπλους στρατιώτες. Μια τεράστια τουρκική σημαία που ανέμιζε στο όχημα, μαρτυρούσε την εθνότητα των στρατιωτών. Από τον φόβο της λυποθύμησε. Την άρπαξε ο σύζυγός της και έφυγαν τρέχοντας προς τη μεριά της Βάσης των Εγγλέζων. Δεν τα έβαλαν κάτω. Αρχές Οκτωβρίου δοκίμασαν να ξαναπάνε στο σπίτι τους, περπατώντας με προφυλάξεις μέσα από ένα περιβόλι με λεμονιές (τότε τα Στροβίλια ήταν κρυμμένα μέσα σε περιβόλια εσπεριδοειδών). Στην αυλή είδαν από κοντινή απόσταση τρεις Τούρκους στρατιώτες να κλέβουν σταφύλια από το κλήμα. Το σπίτι τους είχε λεηλατηθεί. Πόρτες και παράθυρα ορθάνοιχτα. Δέθηκε η ψυχή τους κόμπο. Έφυγαν σιγά-σιγά να μην τους πάρουν χαμπάρι οι Τούρκοι, κλαίγοντας και οι δύο.
Πηγή: Φιλελεύθερος / Πάμπος Βάσιλας