Tου Μάριου Αδάμου*:
Οι πρόγονοί μας συνήθιζαν να λένε την γνωστή παροιμία “Άν γιωρκίσει η Μεσαρκά, τρώσιν μάνες τζιαί παιθκιά, αν γιωρκίσει η Πάφου, πιάσ’ τα ροῦχα σου τζιαί χάθου”, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να δείξουν την σημαντικότητα του σιτοβολώνα του νησιού στην ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου. Πλέον το ρόλο του κύριου “σιτοβολώνα” της Κύπρου έχει αναλάβει η περιοχή των Κοκκινοχωριών, με την Σωτήρα να έχει την μερίδα του λέοντος σε αρκετούς αγροτικούς τομείς (φθαρτά, κολοκάσι κτλ).
Στην Κύπρο και ειδικότερα στην περιοχή μας ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας (γεωργοκτηνοτροφία), ανέκαθεν κατείχε σημαντική θέση. Ειδικότερα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο στυλοβάτης της οικονομίας της περιοχής των Κοκκινοχωριών. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν για διάφορους λόγους, σημειώθηκε μια φθίνουσα πορεία. Μετά όμως τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων ετών, ο αγροτικός τομέας επανέρχεται ξανά στο προσκήνιο, μέσα όμως από ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό. Οι νέες συνθήκες με το ανταγωνιστικό περιβάλλον, που έχει δημιουργηθεί, κάνουν αδήριτη την ανάγκη της προσαρμογής στα νέα δεδομένα και την καινοτομία.
Ο αγροτικός τομέας ήδη συμβάλλει ενεργά σε τοπικό επίπεδο στην απασχόληση κυρίως στον πρωτογενή τομέα. Η κατάσταση όμως είναι διαφορετική στο δευτερογενή τομέα, όπως είναι η μεταποίηση και την τυποποίηση των αγροτικών μας προϊόντων. Η καινοτομία και η ανάπτυξη αυτού του τομέα, στο νέο ευμετάβλητο περιβάλλον που δημιουργείται, θα πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος των αγροτών και των αγροτικών συνεταιρισμών. Μια τέτοια εξέλιξη, θα έχει εκ των ουκ άνευ, άμεσα και έμμεσα ευεργετικά αποτελέσματα, αφού βοηθήσει και τον τριτογενή τομέα (εξαγωγές), συνεισφέροντας στο εμπορικό ισοζύγιο του τόπου. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνουμε, μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας και αξιόλογων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σχετικών με την παραγωγή και διακίνηση αγροτικών προϊόντων, αρκεί η προσπάθεια αυτή να στηριχθεί σε αξιόπιστες και επαγγελματικές βάσεις.
Το νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί, κάνει επίσης επιτακτική την ανάγκη για τους γεωργοκτηνοτρόφους, την μετάβαση από την εμπειρική γεωργία και τις δίκαιες αλλά πολλές φορές ατελέσφορες προσπάθειες διεκδικήσεων αποζημιώσεων και επιδοτήσεων, στην αξιοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας στην παραγωγική διαδικασία. Αυτό θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την ανάταξη της αγροτικής οικονομίας, επ’ ωφελείας αρχικά των ιδίων αλλά και κατά συνέπεια όλης της οικονομίας της περιοχής και του τόπου.
Το ζητούμενο είναι η αλλαγή της παραδοσιακής νοοτροπίας και η υιοθέτηση νέας επιχειρηματικής στάσης η οποία είναι και η επιζητούμενη καινοτομία. Με τον όρο καινοτομία, όπως θα αναλυθεί ενδελεχώς και πιο κάτω υπονοείται ο ορθολογισμός στην παραγωγή και διάθεση των προϊόντων, η απευθείας διάθεση τους, η διαφοροποίηση τους, η τυποποίηση τους, η επωνυμία τους, η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της πληροφορικής και της επικοινωνίας, η ποιότητα, η δραστηριοποίηση με των τουρισμό κτλ.
Τα περισσότερα από αυτά είναι εύκολα στην εφαρμογή και μπορούν επίσης ευκολότερα να μεγιστοποιήσουν το κέρδος. Πρωτοποριακές και εγγυημένες λύσεις μπορούν να αναδείξουν την ποιότητα και να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα μας.
Σημαντικότερο όπλο στα χέρια πλέον των παραγωγών μας είναι η κατοχύρωση του Κολοκασιού και των Πούλλων ως Προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί μεγάλες προοπτικές για την εμπορία του προϊόντος το οποίο έχει ταυτιστεί με την Σωτήρα.
Οι ομάδες παραγωγών και οι ίδιοι οι παραγωγοί, μπορούν με διάφορους τρόπους να αυξήσουν τα οφέλη τους από την παραγωγή τους, φτάνει να αντιληφθούν ότι πρέπει να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους και όχι να την αφήνουν έρμαιο στις ορέξεις των μεσαζόντων και των εμπόρων. Στην περιοχή μας, με απλές και καινοτόμες μεθόδους, εκμεταλλευόμενοι την τουριστική βιομηχανία, μπορούμε για τους περισσότερους μήνες του χρόνου να διαθέτουμε μεγάλο μέρος των προϊόντων που παράγουμε απευθείας και με μεγαλύτερο κέρδος σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και άλλους τομείς που ασχολούνται με την εστίαση. Παράλληλα, έμμεσα, διαφημίζουμε τα προϊόντα μας στους ξένους επισκέπτες του νησιού μας, ώστε αυτοί να γίνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές, τους στις χώρες τους.
Η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων είναι συμφέρουσα επένδυση γιατί:
Ο αριθμός των πρωτογενών αγροτικών προϊόντων που υφίστανται μικρή ή μεγάλη επεξεργασία πριν την κατανάλωση τους αυξάνεται. Αυτό δημιουργεί σημαντικά οφέλη στους παραγωγούς, στους απασχολούμενους στην μεταποίηση, στους ίδιους τους καταναλωτές αλλά και την εθνική οικονομία. Τα σπουδαιότερα οφέλη είναι:
Η τυποποίηση των αγροτικών προϊόντων αυξάνει την αναγνωρισιμότητα των ποιοτικών προϊόντων και την εμπιστοσύνη του καταναλωτή προς αυτά. Αποτέλεσμα είναι το προϊόν που παράγεται να έχει μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα και αξία. Στο σύγχρονο Marketing τα επώνυμα προϊόντα έχουν διαχρονική σταθερή αξία και τιμή, χωρίς μεγάλες μεταβολές όπως συνήθως γίνεται στον χώρο των αγροτικών προϊόντων. Στα υψηλής ποιότητας προϊόντα είναι απαραίτητη η τυποποίηση και σε μικρές συσκευασίες διότι υπάρχει ο κίνδυνος αν πωληθούν χύμα να το εκμεταλλευτούν διάφοροι ” έμποροι ” που μπορεί να συσκευάσουν τα προϊόντα αυτά με την επωνυμία τους. Μπορεί η τυποποίηση να κοστίζει στον παραγωγό κάτι παραπάνω αλλά αυτό το επιπλέον κόστος επιστρέφει διαχρονικά πολλαπλάσιο στον ίδιο υπό μορφή κερδών.
Η συσκευασία ενός αγροτικού προϊόντος, δηλαδή η τοποθέτηση του σε ένα ειδικό περίβλημα όπως δίχτυ, νάιλον σακούλα, χαρτοκιβώτιο, χάρτινο κουτί, μεταλλικό δοχείο κλπ, πέραν της φυσικής προστασία βοηθά και στην εμπορική προώθηση του. Μπορεί στην συσκευασία να υπάρχει η σημαία της Κύπρου, με την οποία θα υποδηλώνεται ότι το προϊόν είναι Κυπριακό και όχι εισαγόμενο, να αναγράφεται το όνομα του παραγωγού καθώς επίσης για παράδειγμα στην συσκευασία του κολοκασιού και μια συνταγή παρασκευής του.
Οι συσκευασίες μπορεί να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τον σκοπό του και ως εξής:
Καθοριστικό ρόλο για το εισόδημα του Κύπριου παραγωγού, έχει εκτός από την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος του και η τιμή στην οποία πρόκειται να τα πωλήσει. Η οποία τιμή εξαρτάται από το πόσο ικανοποιούν τις ανάγκες των καταναλωτών, τις προτιμήσεις αλλά και το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών τα προϊόντα αυτά.
Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στην αγορά αναγκάζουν τον παραγωγό είτε να σκέφτεται ως ειδικός είτε να συμβουλεύεται ειδικούς, ώστε να παράγει και να προωθεί τα εμπορεύματα του οργανωμένα και συστηματικά. Κάθε παραγωγική μονάδα πρέπει πλέον να είναι σε θέση να μπορεί να δώσει τις κατάλληλες απαντήσεις στα ερωτήματα, που αφορούν τα είδη προϊόντων τα οποία πρόκειται να παράγει, την ποιότητα, την ποσότητα, την αγορά και την μορφή που πρόκειται να τα διαθέσει. Αυτές τις απαντήσεις μπορεί να δώσει η σωστή έρευνα αγορά και το σωστό Μάρκετινγκ.
Η παραγωγή των αγροτικών προϊόντων στον τόπο μας, ως επί το πλείστον πραγματοποιείται από ένα μεγάλο αριθμό αγροτικών επιχειρήσεων μικρού μεγέθους, οι οποίες δε διαθέτουν επαρκή μέσα να αποκτήσουν ακριβείς πληροφορίες για τις ανάγκες της αγοράς.
Η έρευνα Μάρκετινγκ περιέχει συνήθως τις ακόλουθες έρευνες:
Η προώθηση των πωλήσεων μπορεί να γίνει με διάφορα μέσα, όπως προσφορές, εκπτώσεις, δώρα, διαφήμιση εκτός από τα παραδοσιακά μέσα και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης κτλ. Η κεντρική κατευθυντήρια γραμμή, θα πρέπει να είναι η παραγωγή προϊόντων, τα οποία να ικανοποιούν τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών. Για παράδειγμα λέγεται και ίσως ανταποκρίνεται και στην πραγματικότητα ότι ο παραδοσιακός τρόπος μαγειρέματος του κολοκασιού σε λίγα χρόνια θα εκλείψει, αφού οι σύγχρονες νοικοκυρές είτε δεν γνωρίζουν τους τρόπους παρασκευής του είτε δεν έχουν το χρόνο για να το φτιάξουν.
Συνεπακόλουθο είναι η μείωση στην ζήτηση του συγκεκριμένου προϊόντος η οποία με την πάροδο των χρόνων θα είναι μεγαλύτερη. Έτσι καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη προώθηση εναλλακτικών τρόπων παρασκευής του κολοκασιού, ευκολότερων και πιο σύγχρονων, με ταυτόχρονη διαφήμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του.
Εκμετάλλευση του διαδικτύου με τη δημιουργία ειδικής σελίδας, προώθησης και διαφήμισης των προϊόντων, με την παράλληλη ανάδειξη των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών.
Το προϊόν αυτό παράγεται ως γνωστό, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα στην Σωτήρα, ως εκ τούτου με σωστή προώθηση και εκμετάλλευση μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη για τους παραγωγούς. Πρέπει όμως να αναδειχθούν με σωστή διαφήμιση τα πλεονεκτήματα του κολοκασιού σε σχέση με άλλα παρόμοια προϊόντα, να γίνει προσβάσιμο σε νέες αγορές και κυρίως να μπορεί να παρασκευαστεί με νέες τρόπους, πιο εύκολους και λιγότερο χρονοβόρους. Το κολοκάσι θεωρείται παγκόσμια μια από τις 8 υπερτροφές (SuperFoods), για τις ευεργετικές συνέπειες που έχουν στην υγεία του ανθρώπου. Μάλιστα σε κάποιες χώρες, κυρίως της Άπω Ανατολής, εκτός από τους βολβούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και η ρίζα για διάφορους σκοπούς.
Το κολοκάσι θεωρείται, και ίσως όχι άδικα, ένα προϊόν χρονοβόρο και δύσκολο στην παρασκευή του. Οι συνταγές για το μαγείρεμα του περιορίζονται και συνήθως είναι δύσκολες και απαιτούν πολύτιμο χρόνο για τα σημερινά δεδομένα στην εφαρμογή τους, ειδικότερα από νέες οικοκυρές. Είναι φανερό ότι για να συνεχίσει να υπάρχει στην αγορά, πρέπει είτε να βρεθούν νέοι τρόποι μαγειρέματος είτε οι παραδοσιακοί τρόποι να γίνουν γνωστοί και σε νέες οικοκυρές και αν είναι δυνατό να περιοριστεί ο χρόνος που απαιτείται για την προετοιμασία του πιάτου.
Ως εκ τούτου με τη βοήθεια ειδικών μπορεί να “ανακαλυφθούν” και να προωθηθούν νέοι τρόποι παρασκευής του κολοκασιού, όπως πουρέ κολοκάσι, κολοκάσι σαλάτα, τσιπς κολοκασιού, κολοκάσι στο φούρνο, σούπα και άλλοι περισσότερο ή λιγότερο ευφάνταστοι τρόποι (Το κολοκάσι, το 2002, πήρε τον τίτλο της καλύτερης σούπας λαχανικών στο φεστιβάλ της Νίκαιας για την κληρονομιά της γαλλικής κουζίνας. Επίσης στην Βάδη- Βυρτενβέργη στην Γερμανία, πάνω από 90% της ρίζας του χρησιμοποιείται για την παραγωγή ποτού που ονομάζεται “Topinambur”, “Τόπι” ή “Rössler”, ενώ στην Ελλάδα περιέχεται σε εμπλουτισμένους χυμούς). Παράλληλα μπορεί να γίνουν ευρύτερα γνωστοί οι παραδοσιακοί τρόποι μαγειρέματος του κολοκασιού και ειδικότερα οι “πούλλες”, οι οποίες θεωρούνται μια από τις πρώτες επιλογές των Κυπρίων.
Ίσως ένας εύκολος και χαμηλός σε κόστος τρόπος για να γίνει το κολοκάσι πιο εύκολο στην παρασκευή του και προσβάσιμο στους πολλούς είναι ο εξής:
Με τη εκρίζωση του κολοκασιού και μετά την παράδοση του από τους παραγωγούς στο συσκευαστήριο, κάποιες ποσότητες, με την χρήση ειδικής μηχανής να κόπτονται αναλόγως με τον τρόπο μαγειρέματος, πχ μοίρες για καππαμά, κύβους για γιαχνί, τσιπς οι “πούλλες” για τηγανιτές. Στη συνέχεια να συσκευάζονται αεροστεγώς, με παρόμοιο τρόπο που συσκευάζουν οι κρεοπώλες τα λουκάνικα για να μην αλλοιώνονται. Σε κάθε συσκευασία να αναγράφεται και η συνταγή μαγειρέματος. Οι συσκευασίες θα μπαίνουν σε ταχεία κατάψυξη (sock freezing) για να διατηρούνται. Η ταχεία κατάψυξη και η διανομή των προϊόντων μπορεί να γίνεται σε συνεργασία με εταιρεία κατεψυγμένων ύστερα από την υπογραφή ειδικής συμφωνίας.
Με την μέθοδο αυτή ελαχιστοποιείται ο χρόνος που χρειάζεται για την προετοιμασία του μαγειρέματος, ενώ με την αναγραφή της συνταγής δίνεται ένα σημαντικό βοηθητικό εργαλείο στο άτομο που αναλαμβάνει την παρασκευή του πιάτου. Επίσης γίνεται πιο εύκολο στην εξαγωγή του στο εξωτερικό.
Είναι γνωστό ότι ακόμη ένα πληθυσμός Κυπρίων, σχεδόν ίσος με αυτό της Κύπρου ζει στο εξωτερικό, στην πλειοψηφία του στη Μ. Βρετανία. Ο πληθυσμός αυτός αποτελεί εν δυνάμει καταναλωτές του κολοκασιού, αρκεί αυτό να φθάνει κοντά τους και να είναι εύκολο στο μαγείρεμα όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Το πώς θα γίνει η εξαγωγή του προϊόντος μπορεί να αναζητηθεί σε συνεργασία με τα αρμόδια τμήματα των υπουργείων Εμπορίου και Γεωργίας. Φροντίζοντας να το κάνουμε εύκολα προσβάσιμο, μη χρονοβόρο στην παρασκευή του, κάνοντας γνωστές τις ευεργετικές του επιδράσεις στον οργανισμό και κυρίως γνωστοποιώντας τους τρόπους μαγειρέματος του, το κολοκάσι μπορεί να αποτελέσει ένα από τα κύρια εξαγώγιμα προϊόντα του τόπου.
Σε περίπτωση που προχωρήσει η εφαρμογή του σχεδίου, θεωρείται σημαντική η ανάπτυξη ενός συστήματος διανομής των προϊόντων. Επίσης με την παράδοση προϊόντων σε άλλες πόλεις μπορεί τα οχήματα που υπό κανονικές συνθήκες θα γύριζαν πίσω άδεια, να προμηθεύονται προϊόντα άλλων περιοχών ώστε να ικανοποιούνται πελάτες της εταιρείας στην περιοχή μας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα προηγούμενα χρόνια ενέκρινε 22 συνολικά προγράμματα για την προώθηση γεωργικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ και σε τρίτες χώρες. Μεταξύ αυτών των προγραμμάτων δεν υπάρχει ούτε ένα από το Κύπρο, ενώ χαρακτηριστικά περιλαμβάνεται και πρόγραμμα προώθησης αυγών από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα και τη Ρουμανία.
Από τους 22 παραγωγικούς φορείς που επιδοτήθηκαν από την ΕΕ οι 4 είναι ελληνικοί και αφορούν προϊόντα ποιότητας που έχουν καταχωρηθεί και προστατεύονται ως ΠΟΠ (Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης), ΠΓΕ (Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις) και ΕΠΙΠ (Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα), και αφορούν φρούτα, λαχανικά, κρέας και βιολογικά προϊόντα.
Η Προστατευόµενη Ονοµασία Προέλευσης (ΠΟΠ) αφορά τα γεωργικά προϊόντα των οποίων η παραγωγή, η µεταποίηση και η επεξεργασία γίνονται σε µια οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή. Η κατοχύρωση των ΠΟΠ ως ξεχωριστής ομάδας προϊόντων έγινε γιατί το φυσικό περιβάλλον είναι βασικός παράγοντας διαμόρφωσης των προϊόντων, επιδρά άµεσα και τους δίνει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η Προστατευόµενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) αφορά τα προϊόντα των οποίων η φήµη ή ένα βασικό χαρακτηριστικό µπορεί να αποδοθεί στη γεωγραφική προέλευσή τους. Το ΕΠΙΠ (Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα) αφορά τα προϊόντα των οποίων η σύνθεση ή και ο τρόπος παραγωγής τους, έχουν µακρόχρονη ιστορία και ενσωµατώνουν τα ήθη και τα έθιµα του λαού που τα παράγει.
Η κατοχύρωση του Κολοκασιού ως προϊόν ΠΟΠ είναι το πρώτο μεγάλο βήμα, πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε ότι χωρίς το κατάλληλο marketing δεν είναι αρκετό.
Με απλές αλλά και πιο σύνθετες ενέργειες, μπορούν τα έσοδα των γεωργών της περιοχής να αυξηθούν θεαματικά. Οι άμεσες ενέργειες, με χαμηλό κόστος εφαρμογής, μπορούν να αποφέρουν βραχυπρόθεσμα οφέλη. Τέτοιες είναι κάποιες απλές ενέργειες τυποποίησης που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Οι περισσότερο χρονοβόρες ενέργειες μεταποίησης, τυποποίησης και κατοχύρωσης των προϊόντων θα έχουν οφέλη τα οποία θα διαφανούν μεσοπρόθεσμα ακόμη και μακροπρόθεσμα κάποια από αυτά.
Οι ενέργειες αυτές όμως μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή ταυτόχρονα, από ειδικό εξειδικευμένο προσωπικό / συνεργάτες, με χαμηλό κόστος και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης της εμπορευσιμότητας. Όλα αυτά αποτελούν πρωτοποριακές και εγγυημένες λύσεις που αναδεικνύουν την ποιότητα και προσδίδουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα.
Η κρίση και η στροφή που παρατηρείται από το καταναλωτικό κοινό στα τοπικά και εθνικά προϊόντα, οι διαφαινόμενες ενέσεις στήριξης στην εγχώρια παραγωγή καθώς επίσης και το πρόγραμμα της ΕΕ Νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2021 – 2027, δημιουργούν ευκαιρίες ανάπτυξης οι οποίες δεν πρέπει να πάνε χαμένες. Εν κατακλείδι γίνεται φανερό ότι η ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων αποτελεί μονόδρομο για την επιβίωση του αγροτικού κόσμου στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που ζούμε.
*Μάριος Αδάμου, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας, Δημοτικός Σύμβουλος Σωτήρας
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος κειμένου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του κατόχου του.
Μια πτήση της easyJet άλλαξε την πορεία της και έκανε αναγκαστική προσγείωση στο Ηράκλειο εξαιτίας…
Ανατριχιαστικά είναι τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο δικαστήριο στο οποίο δικάζεται ο 31χρονος Κρίστοφερ Γκρέγκορ,…
Η Ελευθερία του Τύπου δοκιμάζεται σε όλο τον πλανήτη από ανελεύθερα - ολοκληρωτικά καθεστώτα αλλά…
Νεαρός ηλικίας 25 ετών από τη Λευκωσία, συνελήφθη στη Λάρνακα για υπόθεση παράνομης κατοχής και…
Το ΚΕΠΑ, σε συνεργασία με τους δύο μεγάλους χορηγούς, NEVISO Σκυρόδεμα και GIOVANI HOMES, έχοντας…
«Η Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα για την Κύπρο, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, θα πραγματοποιήσει την…