Πατάτες αντιναχτές, πατάτες βραστές, πατάτες γιαχνί, πατάτες στα κάρβουνα, πατάτες στον φούρνο, πατάτες τηγανητές με τα αβγά ή με τις αγκινάρες. Οι κυπριακές πατάτες όπως και να τις μαγειρέψει κανείς είναι… μέλι. Ποιο είναι το μυστικό της κυπριακής πατάτας; Γιατί στην Κύπρο τρώμε φρέσκες πατάτες δέκα μήνες τον χρόνο; Και γιατί στις ξένες αγορές γίνονται ανάρπαστες παρότι ακριβότερες από άλλες ευρωπαϊκές;
Στον κόσμο των πατατών μάς μυεί ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Πατατοπαραγωγών, ο Αυγορίτης Ανδρέας Κάρυος, ο οποίος μας υποδέχτηκε σε ένα από τα χωράφια του στην περιοχή Άχνας, όπου τη μέρα της επίσκεψής μας γινόταν εκρίζωση. Ο κ. Κάρυος φυτεύει κάθε χρόνο 170 εκτάρια πατάτες…
Άναμπελ ή σπούντα;
«Σήμερα εκριζώνουμε την ποικιλία Άναμπελ, μια παραγωγή η οποία προορίζεται για τη Γερμανία. Αύριο θα εκριζώσουμε τις Σπούντα, την ποικιλία που αρέσει ιδιαίτερα στους Κύπριους, στους Έλληνες και στους Βρετανούς. Η Άναμπελ είναι η πιο γλυκιά πατάτα και αποτελεί το καλύτερο υλικό για μια πατατοσαλάτα. Είναι όμως και κόσμος που δεν την προτιμά. Κάθε χώρα έχει το δικό της γούστο. Παλαιότερα οι Γερμανοί προτιμούσαν την ποικιλία Νίκολα. Το Βέλγιο προτιμά επίσης τη Νίκολα αλλά και τη Σαρλότ, ενώ η Αγγλία θέλει, εκτός από Σπούντα, τις Κάρα και τις Μορφόνα», μας εξηγεί ο κ. Κάρυος. Προσθέτει, μάλιστα, πως ο Κύπριος καταναλωτής προτιμά τη μεγάλη πατάτα για αυτό και η κύρια ποικιλία που τροφοδοτεί την αγορά είναι η Σπούντα.
Σύμφωνα με τον κ. Κάρυο, η κυπριακή πατάτα δεν είναι μια συγκεκριμένη ποικιλία, αλλά αποτελείται από 20 ποικιλίες από πατατόσπορο εισαγωγής.
Από 20 ποικιλίες
Όπως επισημαίνει, οι ποικιλίες πατατών χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: αυτές που είναι κατάλληλες για πατατοσαλάτα, οι συνήθεις ποικιλίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα είδη μαγειρέματος και αυτές που είναι καλύτερες για ψητές ή τηγανητές. Όπως προείπαμε, η Άναμπελ κάνει εξαιρετική πατατοσαλάτα, ενώ η Σπούντα, η Μάραμπελ και η Λόλα, που είναι συνήθεις ποικιλίες, μπορούν να μαγειρευτούν όπως τις προτιμά κανείς. Η Ντάιμαντ και η Μαρφόνα είναι κατάλληλες για τηγάνισμα ή πουρέ.
Η Κύπρος δεν εισάγει πατάτες αφού τους τρεις μήνες που δεν υπάρχουν φρέσκες στην αγορά υπάρχουν κυπριακές κατεψυγμένες, όχι βεβαίως προτηγανισμένες, αλλά ολόκληρες ωμές πατάτες που φυλάνε οι παραγωγοί στους ψυκτικούς θαλάμους. Οι μόνες πατάτες που «εισάγονται» είναι σύμφωνα με τον Ανδρέα Κάρυο μέσω του κανονισμού της πράσινης γραμμής από τα κατεχόμενα και μόνο όταν οι τιμές της πατάτας των Ε/Κ γεωργών είναι υψηλές.
Η Κύπρος, σημειώνει ο κ. Κάρυος, παράγει γύρω στις 20 ποικιλίες πατατών. «Έχουμε πάρα πολλές ποικιλίες πατατών, αναλόγως της χώρας εισαγωγής του σπόρου. Όμως δεν είναι ο πατατόσπορος που κάνει την κυπριακή πατάτα τόσο εύγευστη, αλλά το χώμα και οι συνθήκες όπου παράγεται».
Γηγενής ποικιλία πατατών δεν υπάρχει όπως μπορεί κανείς να αντιληφθεί. Ωστόσο η κυπριακή πατάτα ανεξαρτήτως πατατόσπορου θεωρείται ένα brand γιατί από όποια ποικιλία κι αν προέρχεται ξεχωρίζει για την ποιότητά της και τη γεύση της.
«Η δικιά μας πατάτα είναι εύγευστη όποια ποικιλία έχεις, όπως και να τη μαγειρέψεις. Έχει διαφορά στη γεύση από πατάτες άλλων χωρών», λέει με περηφάνια ο πρόεδρος των πατατοπαραγωγών.
Πάνω από 900 παραγωγοί
Η Παγκύπρια Οργάνωση Πατατοπαραγωγών απαρτίζεται από 430 μέλη και αποτελεί γύρω στο 50% του συνόλου των πατατοπαραγωγών.
Πατάτες παράγονται σε όλη την Κύπρο, αλλά οι μεγαλύτερες ποσότητες παράγονται, εκτός από τα Κοκκινοχώρια της επαρχίας Λάρνακας και Αμμοχώστου (Αυγόρου, Άχνα κ.λπ.), στο Κίτι, σε χωριά της δυτικής Λευκωσίας όπως το Ακάκι και η Περιστερώνα και σε χωριά της Πάφου όπως τα Μανδριά και η Τίμη.
Όλα τα Κοκκινοχώρια αυτή την περίοδο εκριζώνουν πατάτες.
Αυτό που κάνει τη διαφορά στην πατάτα των Κοκκινοχωρίων είναι το κλίμα και βεβαίως τα συστατικά της γης, του χώματος της κόκκινης γης της περιοχής. Αυτά τα συστατικά της προσδίδουν ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, της δίνουν εν ολίγοις και τη νοστιμάδα που έχει η πατάτα και όλα τα άλλα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στα Κοκκινοχώρια, όταν αυτά μαγειρευτούν.
150 χιλιάδες τόνοι
Η μέση ετήσια παραγωγή πατατών στην Κύπρο είναι γύρω στους 120 χιλιάδες τόνους. Κάποιες χρονιές μπορεί να φτάσουν και τις 150 χιλιάδες τόνους. Παλαιότερα η παραγωγή άγγιζε τις 200 χιλιάδες τόνους, αλλά μειώθηκε δραματικά λόγω του ότι αφενός λιγοστεύουν οι παραγωγοί -το λέει με παράπονο ο κ. Κάρυος- και αφετέρου γιατί το κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εμπορία της.
Το 80% της παραγωγής πατατών πάει για εξαγωγή και το υπόλοιπο για ντόπια κατανάλωση. Ο ξενοδοχειακός και τουριστικός τομέας δεν αξιοποιούν την κυπριακή πατάτα. Προτιμούν την προτηγανισμένη, θέμα που θίγει με δυσαρέσκεια ο κ. Κάρυος.
Προτηγανισμένες οι τουρίστες
«Δυστυχώς οι πατάτες που τροφοδοτούν τον τουρισμό είναι πατάτες εισαγωγής προτηγανισμένες. Οι εστιάτορες και οι ξενοδόχοι ισχυρίζονται ότι είναι εύκολες στη χρήση τους οι προτηγανισμένες, και πιο φθηνές βεβαίως, αλλά σίγουρα δεν είναι καλές στην ποιότητά τους και δεν αρέσουν στους τουρίστες, οι οποίοι τις αφήνουν άθικτες στο πιάτο. Και αυτό είναι λογικό. Γιατί τέτοιες πατάτες βρίσκουν σε όποια χώρα και να πάνε… Εμείς εδώ έχουμε την καλύτερη πατάτα και στον τουρίστα προσφέρουμε προτηγανισμένη»!
Εάν η κυπριακή πατάτα μπορούσε να διατεθεί στον τουριστικό τομέα, οι πατατοπαραγωγοί δεν θα έψαχναν αγορές για εξαγωγή τους, κάτι που θα καθιστούσε την εμπορία τους ευκολότερη, όπως σημειώνει ο κ. Κάρυος.
Την τρώνε οι Ευρωπαίοι
Τελικά, την κυπριακή πατάτα δεν την τρώνε οι τουρίστες, την τρώνε όμως οι Ευρωπαίοι και όχι μόνο.
«Η Ευρώπη είναι κατακλυσμένη από δικές της πατάτες», μας λέει ο κ. Κάρυος. «Αλλά προτιμούν τις δικές μας λόγω της γεύσης τους και της ποιότητάς τους αλλά και επειδή εμείς έχουμε φρέσκες πατάτες για πολλούς μήνες. Εξαγωγές πατατών κάνουμε σε πολλές χώρες της Ευρώπης και σε κάποιες χώρες της Μέσης Ανατολής. Εξάγουμε στην Αγγλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Νορβηγία, την Αυστρία, την Ελβετία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στις χώρες αυτές τρώνε κυπριακή πατάτα τις περιόδους κατά τις οποίες δεν έχουν δική τους παραγωγή».
Όπως μας εξηγεί ο Ανδρέας Κάρυος, η Κύπρος μπορεί να διαθέτει σχεδόν ολόχρονα πατάτες και μάλιστα τους εννέα με δέκα μήνες, πλην Ιουλίου, Αυγούστου, Σεπτεμβρίου, τελείως φρέσκες. Τους δυο καλοκαιρινούς μήνες και τον πρώτο φθινοπωρινό οι κυπριακές πατάτες βρίσκονται σε ψυκτικούς θαλάμους.
«Όταν ξεκινήσουν να βγάζουν τις δικές τους πατάτες στην Ευρώπη, τις προτιμούν. Όμως τις περιόδους που δεν υπάρχουν ντόπιες, οι κυπριακές παίρνουν πολύ καλή τιμή. Η τιμή του παραγωγού είναι γύρω στα 650-850 ευρώ τον τόνο, άρα 65-85 σεντ το κιλό, ενώ στην Κύπρο η τιμή που παίρνει ο παραγωγός είναι τα 40 σεντ, με τον καταναλωτή βεβαίως να αγοράζει το κιλό 70 και 80 σεντ λόγω των ενδιάμεσων κρίκων του εμπορίου».
Οι πατάτες εκριζώνονται με τρακτέρ και μετά μαζεύονται με ανθρώπινο χέρι. Κυρίως με χέρι ξένων εργατών καθώς δύσκολα βρίσκεις Κύπριους για τέτοιες δουλειές.
Δύο εσοδείες
Ο λόγος που η κυπριακή πατάτα είναι φρέσκα σχεδόν ολόχρονα, κάτι που της δίνει πολύ καλή δυναμική στις εξαγωγές, είναι οι κλιματολογικές συνθήκες που της επιτρέπουν δύο εσοδείες τον χρόνο και συνεπώς πρωιμότητα παραγωγής. Έχουμε λοιπόν, όπως μας εξηγεί ο κ. Κάρυος, τη χειμερινή και την ανοιξιάτικη πατάτα.
«Η χειμερινή είναι αυτή που εκριζώνουμε τώρα και που ξεκινά και φυτεύεται από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τις 20 Οκτώβρη. Η εκρίζωση ξεκινά γύρω στις 25 Οκτωβρίου και τελειώνει τέλη Φεβρουαρίου. Η φύτευση της ανοιξιάτικης πατάτας ξεκινά από 1η Νοεμβρίου μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ενώ η εκρίζωση ξεκινά τις πρώτες μέρες του Μάρτη και τελειώνει τέλη Ιουνίου».
Η χειμερινή πατάτα για να θεωρηθεί έτοιμη πρέπει να μείνει στο χώμα 90 μέρες, ενώ η ανοιξιάτικη μεταξύ 100 και 110 ημερών. Ο ανοιξιάτικος πατατόσπορος εισάγεται από την Ολλανδία, τη Δανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Ο χειμερινός πατατόσπορος παράγεται στην Κύπρο και μάλιστα εξάγεται και στην Ελλάδα.
Καταναλωτές, τρώτε την άφοβα
Ρωτήσαμε τον κ. Κάρυο εάν ψεκάζονται οι πατάτες. Η απάντηση ήταν καταφατική, αλλά… «Πρέπει να είναι ήσυχος ο καταναλωτής. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζουμε ένα πρόγραμμα διαχείρισης και καλής πρακτικής του προϊόντος για το οποίο βοήθησε πολύ η Ευρώπη. Καταγράφουμε ό,τι ψεκάσουμε, πάντοτε μέσα στα επιτρεπτά όρια, ενώ γίνονται και αναλύσεις. Έχουμε μάθει οι παραγωγοί να μην βάζουμε αλόγιστα φάρμακα μέσα στο προϊόν μας. Χωρίς δισταγμό σας λέω πως ο καταναλωτής μπορεί να τρώει άφοβα τις κυπριακές πατάτες».
Πηγή: ΠΟΛΙΤΗΣ
