Συμβουλές που μπορούν να αποβούν χρήσιμες για τις κυπριακές πόλεις, την ύπαιθρο, ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές δίνει η συμπατριώτισσά μας αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Δέσπω Θωμά, που σήμερα είναι επικεφαλής της αναμόρφωσης και προσαρμογής μεγαλουπόλεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην κλιματική αλλαγή.
Τονίζει ότι λόγω των αλλαγών των καιρικών συνθηκών είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν αειφόρα και έξυπνα οι πόλεις. Επισημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που οικοδομούμε τις πόλεις μας, ιδιαίτερα τώρα που αυξάνεται ο όγκος των βροχών. Βλέπει όμως αυτή την αλλαγή και ως ευκαιρία για την επανασύνδεση των πόλεων μας με τη φύση και των ανθρώπων με το οικοσύστημά τους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 29χρονη Παραλιμνίτισσα – Επικεφαλής έργων μεγαλουπόλεων στις Ηνωμένες Πολιτείες (εικόνες)
– Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, οι σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Κύπρο (υψηλές θερμοκρασίες και ακραία καιρικά φαινόμενα-πλημμύρες) θα επιδεινώνονται διαρκώς. Ποια αναγκαία μέτρα στο οικοσύστημα και ποια μοντέλα περιβαλλοντολογικής απόδοσης, αναπροσαρμογής, χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ώστε οι αστικές περιοχές του τόπου μας να γίνουν πιο ανθεκτικές μπροστά σε σοβαρούς κινδύνους;
– Πράγματι, ο περασμένος χειμώνας στην Κύπρο μας ήταν ο πιο βροχερός των τελευταίων 100 χρόνων, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Λόγω της κλιματικής αλλαγής, η Κύπρος θα έχει όλο και πιο βροχερούς χειμώνες, οι οποίοι θα προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα και πλημμύρες σε πόλεις και χωριά, αν δεν λάβουμε τώρα κάποια αναγκαία μέτρα έτσι ώστε να αναπτύξουμε αειφόρα και έξυπνα τις πόλεις μας. Είναι κρίσιμο όλοι μας, είτε απλοί πολίτες, είτε ηγέτες, να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και κατανοούμε το οικοσύστημά μας και πώς οικοδομούμε τις πόλεις μας. Παρατηρούμε από τα πρόσφατα περιστατικά πλημμυρών ότι ο όγκος του νερού που πέφτει στη γη είναι μεγαλύτερος και η ταχύτητα με την οποία το νερό κυλάει αυξάνεται συνεχώς. Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραμέτρων είναι καταστροφικός για τις πόλεις μας, οι οποίες έχουν οικοδομήσει τα συστήματα συλλογής υδάτων για μικρότερους όγκους και για πιο σταδιακές βροχοπτώσεις.
Το φαινόμενο αυτό, το είδα για παράδειγμα στον Πρωταρά και το Παραλίμνι πέρσι όταν ήμουν εκεί. Συγκεκριμένα, οι μεγάλοι και ταχύτατοι όγκοι νερού πλημμύρισαν χαμηλά σημεία στην περιοχή όπως είναι ο Κάππαρης και διάβρωσαν τις παραλίες της περιοχής. Ο υδροφόρος ορίζοντας γέμισε με νερό σε βαθμό που μπορούσε κανείς να δει στις παραλίες του Πρωταρά να αναβλύζει νερό, δικαιώνοντας έτσι το όνομα “Βρύση” που είχε παλιά η περιοχή. Ήταν ταυτόχρονα πράγματι ένα εντυπωσιακό, αλλά και πολύ ανησυχητικό θέαμα. Η φύση και το νερό με τη δύναμή τους θα πάρουν πίσω τον χώρο που χρειάζονται, αλλά αυτό έρχεται με μεγάλες καταστροφές και κόστη για την πόλη και τους κατοίκους, αν μας βρουν απροετοίμαστους.
Θα πρέπει λοιπόν, με κάποιο τρόπο οι πόλεις και τα χωριά μας να δημιουργήσουν χώρους στους οποίους να μπορεί να συγκεντρωθεί το νερό, έστω και προσωρινά κατά τη διάρκεια μιας μπόρας, πριν προλάβει να πλημμυρίσει δρόμους και σπίτια. Να γίνει δηλαδή η πόλη σαν ένα μεγάλο σφουγγάρι, που με κάθε ευκαιρία μαζεύει και απορροφά το νερό. Για να επιτύχουμε σε αυτό, θα πρέπει να κοιτάξουμε την τοπογραφία της κάθε πόλης, να βρούμε που είναι τα ψηλά και χαμηλά σημεία, και από που περνά το νερό. Τα ψηλά σημεία μιας πόλης είναι ιδανικά για να κρατούν το νερό σε μια περίοδο μπόρας.
Στόχος μας θα είναι να κρατήσουμε το νερό ψηλά πριν προλάβει να κατευθυνθεί προς τα χαμηλά σημεία. Στη συνέχεια, είναι σημαντικό να ενισχύσουμε τα χαμηλά σημεία και να παραχωρήσουμε τη δυνατότητα στο νερό που έχει συγκεντρωθεί εκεί, να εκκενωθεί παρακάτω στο σύστημα ή να αποθηκευτεί και να επαναχρησιμοποιηθεί. Άρα, βλέπουμε ότι, ξεκινώντας από αυτή τη βασική αρχή, μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε πάρκα, πλατείες, δρόμους και κτήρια. Κάθε έργο είναι και μια ευκαιρία να βελτιώσουμε το σύστημα του νερού. Για παράδειγμα, αν μια πόλη θέλει να οικοδομήσει μια πλατεία που βρίσκεται σε ένα ψηλό σημείο στην τοπογραφία, τότε η πόλη θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο να ενσωματώσει χώρους συγκέντρωσης και αποθήκευσης του νερού, έτσι ώστε να το καθυστερήσει κατά την κάθοδό του. Ταυτόχρονα, με κάθε ευκαιρία που βλέπουμε θα πρέπει να μειώσουμε τις σκληρές επιφάνειες μπετόν σε ανοιχτούς χώρους γιατί δεν αφήνουν το νερό να περάσει και να απορροφηθεί από τη γη. Για παράδειγμα, οι αυλές μεγάλων κτηρίων και σπιτιών, μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πόλης σφουγγάρι.
Βλέπουμε ότι η κλιματική αλλαγή εν τέλει είναι ένας μεγάλος μεγεθυντικός φακός που φέρνει στην επιφάνεια τους προβληματικούς τρόπους με τους οποίους έχουμε οικοδομήσει πτυχές των πόλεών μας. Ταυτόχρονα, όμως είναι και μια τεράστια ευκαιρία να επανασυνδέσουμε τις πόλεις μας με τη φύση, καθώς και τους ανθρώπους με το οικοσύστημά τους.
– Στην Κύπρο όμως υπάρχει η πραγματικότητα της κατοχής και της μοιρασμένης γης. Επομένως, θεωρείτε ότι χρειάζεται μία επιπλέον προσαρμογή στα μέτρα αντιμετώπισης των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή;
– Το νερό δεν βλέπει τον διαχωρισμό, τη νεκρή ζώνη, την πράσινη γραμμή, την κατοχή. Το νερό θα κινηθεί όπως κινείται βάσει της τοπογραφίας. Για παράδειγμα, για να αποφευχθούν οι πλημμύρες από την ορμή του Πεδιαίου ποταμού, αναγκαστικά θα πρέπει να συνεργαστούν οι άνθρωποι που ζουν στα ορεινά μέρη του ποταμού με τους ανθρώπους που ζουν πιο κάτω ώστε οι δεύτεροι να μην υποστούν πλημμύρες και καταστροφές. Επομένως, δεν έχει σημασία αν υπάρχει κάποιο πολιτικό όριο που διαπερνά την κοιλάδα του ποταμού γιατί οι πράξεις των μεν θα φέρουν συνέπειες στους δε, και οι λύσεις θα πρέπει να σχηματιστούν συλλογικά. Ο σχεδιασμός με γνώμονα το νερό και τα φυσικά συστήματα, μας επιτρέπει να δούμε πέρα από τα πολιτικά όρια και να εξετάσουμε τα πράγματα μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία, όχι για να κάνουμε πολιτική, αλλά για να βελτιώσουμε και να προστατεύσουμε τον τόπο μας.
Οι πύργοι μπορεί να μετατραπούν σε μπούμερανγκ
– Οι ελεύθερες περιοχές υποφέρουν από ανεξέλεγκτη τσιμεντοποίηση, επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ποια είναι η άποψή σας ειδικά για την ανέγερση των λεγόμενων «πύργων»;
– Στη Νέα Υόρκη, γενικά στην Αμερική, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, για την πραγματοποίηση τέτοιων έργων, που αλλάζουν την εικόνα και τον χαρακτήρα μιας γειτονιάς και μιας πόλης, έχουν ρόλο οι πολίτες, οι κοινότητες. Γίνεται διάλογος, παρουσιάζονται επιχειρήματα και αν οι κάτοικοι δεν συμφωνούν, τότε δεν σιωπούν. Υπάρχει αντίδραση και είτε αλλάζει ο σχεδιασμός ενός έργου είτε το έργο ακυρώνεται. Νομίζω ότι είναι καιρός και στην Κύπρο όχι μόνο να έχει άποψη η γειτονιά, η κοινότητα, ο κόσμος, αλλά και να έχει ρόλο, να παρεμβαίνει στις αποφάσεις που αφορούν την ποιότητα ζωής και την ασφάλεια. Για τέτοια μεγάλα έργα ανοικοδόμησης είναι σημαντικό να εξετάσουμε ποια οφέλη – πέρα από βραχυπρόθεσμα οικονομικά – μπορεί να φέρει αυτό το έργο στην τοπική κοινότητα. Καλό είναι να βλέπουμε αν και κατά πόσο θα βελτιώσουν συστήματα μεταφορών, δημόσιου χώρου και αστικού βίου. Αυτοί οι «πύργοι», που, μάλλον φαίνεται να μην έχουν κάποιο μακροπρόθεσμο όφελος για την κυπριακή οικονομία, δεν βελτιώνουν στο βαθμό που θα έπρεπε τον αστικό βίο και τα δημόσια συστήματα. Αντίθετα, μπορεί να μετατραπούν σε μπούμερανγκ για την κυπριακή οικονομία και έχουμε τέτοια παραδείγματα από άλλες χώρες.
Πρότυπα η μαθήτρια Γκρέτα και η βουλευτής Αλεξάντρια
– Ενώ ακόμα υπάρχουν ηγεσίες που ισχυρίζονται ότι είναι μύθος η κλιματική αλλαγή και εφαρμόζονται καταστροφικές πολιτικές για το περιβάλλον και τον πολεοδομικό σχεδιασμό, πώς βλέπετε τον κόσμο σε 10, 20 και 50 χρόνια;
– Πάνω απ’ όλα, η ανάγκη αναπροσαρμογής στην κλιματική αλλαγή είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό θέμα. Κάθε ηγέτης έχει μπροστά του μεγάλες αποφάσεις να πάρει για το αν θα επενδύσει ή όχι σε μέτρα που μειώνουν ρύπους, σε έργα που ενισχύουν και προστατεύουν τη φύση και τις κοινότητες και σε νέους πολεοδομικούς κανονισμούς που βάζουν ως προτεραιότητα τα φυσικά μας συστήματα. Αν κοιτάξουμε για λίγο προς τα πίσω, παρατηρούμε ότι σε κάθε άλλη ιστορική στιγμή τεράστιων μεταμορφώσεων στον κόσμο προηγήθηκε μια ισχυρή και ηχηρή κοινωνική αίτηση για αλλαγή.
Πιστεύω ακράδαντα ότι οι πόλεις μας δεν θα αλλάξουν αν όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, δεν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε, σεβόμαστε και επηρεάζουμε τα οικοσυστήματά μας και κατ’ επέκταση τον τρόπο με τον οποίο ζητάμε από τους ηγέτες μας να πάρουν τις σωστές αποφάσεις. Με μεγάλη χαρά βλέπω μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές νεαρές προσωπικότητες, όπως η 16χρονη Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ και η 30χρονη Αμερικανίδα βουλευτής από τη Νέα Υόρκη Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ να προωθούν την κρισιμότητα της κατάστασης και να απαιτούν μέτρα αναπροσαρμογής για να πετύχουμε όσο πιθανόν λιγότερη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Βλέποντας αυτά και ασκώντας αυτό το επάγγελμα, είμαι πολύ αισιόδοξη για το μέλλον γιατί πιστεύω πως πλέον το ευρύτερο κοινό ξεκινά να έχει μια ομόφωνη απαίτηση για αλλαγή και έχουμε ήδη την απαραίτητη γνώση περί πιθανών λύσεων.
Πηγή: Philenews