Η ΕΟΚΑ μεταξύ γεωστρατηγικής, αστυνόμευσης και αποαποικιοποίησης

Διαδικτυακή συζήτηση οργάνωσε ο Δήμος Σωτήρας στα πλαίσια των εορτασμών της έναρξης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.

Η εκδήλωση έλαβε χώρα εχθές, 1η Απριλίου 2021 μέσω της σελίδας του Δήμου Σωτήρας στο Facebook.

Αυτούσιο σημερινό αφιέρωμα της εφημερίδας “Σημερινή”:

Το θέμα ήταν “Συζητώντας για τον Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-’59” στα πλαίσια της Εθνικής Επετείου για τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-’59” με φιλοξενούμενους τους Δρ Ανδρέα Κάρυο, Ιστορικό και συνεργάτη του Μουσείου Αγώνος και τον Δρ Λάμπρο Καούλλα, Εγκληματολόγο στις Αστυνομικές Σπουδές και συνεργάτη της εφημερίδας “Σημερινή”. Και οι δύο ομιλητές είναι διδάσκοντες στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Την συζήτηση συντόνιζε ο Μαρίνος Παυλικκάς και χορηγός επικοινωνίας ήταν το Famagusta.News.

Στον σύντομο χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος Σωτήριας Γεώργιος Τάκκας αναφέρθηκε στην συμβολή της επαρχίας Αμμοχώστου, των Κοκκινοχωριών και της Σωτήρας στον ένοπλο επαναστατικό αγώνα.

Είπε μεταξύ άλλων ο Δήμαρχος:

“Η Σωτήρα είναι ιδιαίτερα περήφανη καθώς σχεδόν ολόκλήρη η κοινότητα συνέβαλε στον Αγώνα με τις πράξεις των αγωνιστών της ΕΟΚΑ αλλά και μέσω της Παθητικής Αντίστασης των κατοίκων οι οποίοι αρνούνταν να υπακούσουν στα κελεύσματα του δυνάστη. Από το κρησφύφετο του Αγίου Νικάνδρου και τις μυστικές κατασκευές εκρηκτικών βομβών από τον Οδυσσέα της ΕΟΚΑ, όπως αποκαλείται, αείμνηστο Αντώνη Αδάμου Κατσιάρη μέχρι και στην κρύπτη που κατασκεύασε ο ίδιος στο φορτηγό του Γαβριήλ Πέτρου Περό στην οποία απέδρασαν από τα Κρατητήρια Πύλας στις 12 Μαρτίου του 1958 οι Ανδρέας Κάρυος, Φώτης Πίττας, Χριστάκης Τρυφωνίδης και Φρίξος Δημητριάδης. Αλλά και σε δεκάδες άλλους κατοίκους της Σωτήρας οι αθόρυβα και με τον δικό τους τρόπο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του Αγώνα. Η σημερινή μέρα στην οποία τιμούμε την έναρξη του Αγώνα και την έκρηξη της επανάστασης εναντίον της αποικιοκρατίας με τη θυσία του πρωτομάρτυρα της ΕΟΚΑ Μόδεστου Παντελή αποτελεί για μας, 66 χρόνια μετά, απόδειξη ότι ο Κυπριακός Ελληνισμός διαθέτει το σθένος να αντισταθεί στον όποιο ζυγό και να διατηρήσει την ελληνικότητά του αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων. Ένας Κυπριακός Ελληνισμός ο οποίος πέρασε κακουχίες και κατακτητές όμως διατήρησε αναλλοίωτη την ελληνικότητα και την χριστιανοσύνη του στο πέρασμα των αιώνων. Και η Σωτήρα, μεταλαμπαδεύοντας τη φλόγα της επανάστασης από το κρησφύγετο Αγίου Νικάνδρου και το Μουσείο Μνήμης ΕΟΚΑ 1955-59 αποτελεί μόνο ένα μικρό αλλά σημαντικό προπύργιο του Αγώνα που εξακολουθεί να κρατά ψηλά το λάβαρο της λευτεριάς.”

Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από πολλές πτυχές του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Στην αρχή, σε μια μακρά τοποθέτηση, ο Ανδρέας Κάρυος ανέλυσε τις ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν στην γέννηση του ένοπλου αγώνα μέσα στο πλαίσιο το πανελληνίου πόθου για Ένωση με την Ελλάδα. Η ΕΟΚΑ “αποτελεί την τελευταία εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση ενός τμήματος του Ελληνισμού”, ανέφερε.

Στη δική του τοποθέτηση ο Λάμπρος Καούλλας ανάλυσε την αντίδραση της Βρετανικής αποικιοκρατίας μέσα από την προσπάθεια αστυνομικής καταστολής της κυπριακής επανάστασης. Αρχικά οι Βρετανοί πιάστηκαν στον ύπνο διότι δεν περίμεναν πως οι Κύπριοι θα είχαν ποτέ το σθένος και την τόλμη να τα βάλουν μαζί τους ενόπλως. Μετά από μια ιστορική ανάλυση της εξέλιξης της αποικιοκρατικής αστυνομίας από τον καιρό των Οθωμανών, ο κ. Καούλλας εξήγησε την μεγάλη εμπλοκή Τουρκοκυπρίων και την στελέχωση των επικουρικών δυνάμεων ασφαλείας από αυτούς.

Στη συζήτηση, ο κ. Κάρυος ανέπτυξε με στατιστικά στοιχεία τη μεγάλη συμβολή της επαρχίας Αμμοχώστου στην επανάσταση καθώς είχε και το μεγαλύτερο αριθμό πεσόντων ηρώων αγωνιστών. Ένα τμήμα της επαρχίας Αμμοχώστου ονομάστηκε από τους Βρετανούς ως το “Τρίγωνο του Τρόμου” (“the Terror Triangle”). Επισημάνθηκε επίσης πως τα τρία ολοκαυτώματα του αγώνα, όπου οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν το στοιχείο της φωτιάς, δηλαδή εμπρηστικές ύλες, σχετίζονται με την επαρχία Αμμοχώστου.

Για τον ρόλο της επαρχίας Αμμοχώστου, ο κ. Καούλλας αναφέρθηκε στο τι γράφει ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής στο “Χρονικό” και το σύνδεσε με την ύπαρξη της 751 Μονάδας Διαβιβάσεων που έδρευε στο Κάβο Γκρέκο. Από εκεί έφευγαν οι αυτοκινητοπομπές που κατευθύνονταν προς Αμμόχωστο και που δέχονται πετροβολισμό, αλλά και ενέδρες, στο Παραλίμνι.

Ο κ. Κάρυος επισήμανε επίσης την κρίσιμη προσφορά του Αθλητικού Σωματείου της “Ανόρθωσης” στον αγώνα της ΕΟΚΑ στην Αμμόχωστο. Τόση ήταν η συνεισφορά της “Ανόρθωσης” που οι Βρετανοί ανατίναξαν το οίκημά της και αυτή η ενέργεια εκτίθεται μάλιστα και στο σχετικό μουσείο της στρατιωτικής μονάδας στη Βρετανία.

Στην συνέχεια αναλύθηκε ο ρόλος των Τουρκοκυπρίων και η σχέση τους με την Τουρκία και τον βρετανικό αστυνομικό μηχανισμό. Οι δύο ομιλητές εξήγησαν το ρόλο που έπαιξε η ΤΜΤ και πως η βρετανική διπλωματία έφερε ξανά στο παιχνίδι του Κυπριακού την Τουρκία, κάτι που οδήγησε τελικά την Ελλάδα να συμβιβαστεί με την λύση της δεσμευμένης ανεξαρτησίας.

Συζητήθηκε επίσης το αν υπήρχε περίπτωση συνεργασίας Ελληνοκυπρίων-Τουρκοκυπρίων για ένα ανεξάρτητο κράτος, η αντίθεση της Τουρκίας στην προοπτική να γίνει η Κύπρος κομμουνιστική, το γεωστρατηγικό πλαίσιο που συνέβαλε στην δεσμευμένη ανεξαρτησία και η διεθνής επιρροή του Αγώνα στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της Αφρικής, της Καραϊβικής και της Ασίας, πράγμα που συνέβαλε στις διαδικασίες απο-αποικιοποίησης.

Στο τελευταίο μέρος της συζήτησης οι ομιλητές δέχθηκαν ερωτήσεις από το κοινό.

Ολόκληρη η συζήτηση είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Δήμου Σωτήρας στο Facebook.

Πηγή: Σημερινή