Του Δρ Πέτρου Παπαπολυβίου (αναπληρωτή καθηγητή σύγχρονης ελληνικής ιστορίας Πανεπιστημίου Κύπρου)*:
Πριν από δύο μήνες, στις 20 Νοεμβρίου 2012, με μια λιτή εκδήλωση ο Δήμος Σωτήρας τίμησε τη μνήμη του Ιάκωβου Κουμή, που δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο του 1980 από τα ΜΑΤ στο κέντρο της Αθήνας, μετά την πορεία για την έβδομη επέτειο του Πολυτεχνείου. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν μέλη της οικογένειας του Κουμή, ανάμεσά τους ο πατέρας του, και η σύζυγός του Μαρία, που ήρθε ειδικά από την Αθήνα. Από τις πιο συγκινητικές στιγμές της βραδιάς ήταν η προβολή τηλεοπτικής εκπομπής του ΡΙΚ, του 1973, όπου ο βρακοφόρος Ιάκωβος Κουμή χορεύει κυπριακούς παραδοσιακούς χορούς με το συγκρότημα της Τεχνικής Σχολής Αμμοχώστου.
Ο Ιάκωβος Ιωάννου Κουμής γεννήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1956 στη Σωτήρα, από γονείς γεωργούς και φοίτησε στην Τεχνική Σχολή Αμμοχώστου. Ύστερα από την τουρκική εισβολή του 1974, έχοντας πόθο να σπουδάσει στην Αθήνα φοίτησε σε νυχτερινό γυμνάσιο για να πάρει το απολυτήριο, ενώ εργαζόταν στα διυλιστήρια της Λάρνακας. Το 1980 πέρασε τις εισαγωγικές εξετάσεις και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην Ελλάδα έφτασε στις 24 Σεπτεμβρίου 1980. Προηγουμένως είχε τελέσει τον γάμο του στη Σωτήρα, με τη συγχωριανή του, Μαρία Καΐκκη, τον παιδικό του έρωτα. Νοίκιασαν ένα μικρό διαμέρισμα στα Σεπόλια, εξασφάλισαν μερικά φοιτητικά μικροέπιπλα και άρχισε να παρακολουθεί τα μαθήματά του ενώ, παράλληλα, μελετούσε συστηματικά και παρακολουθούσε στενά τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ψάχνοντας ταυτόχρονα για κάποια δουλειά.
Λίγες βδομάδες αργότερα, στη μεγάλη διαδήλωση για την έβδομη επέτειο του Πολυτεχνείου, την Κυριακή 16ης Νοεμβρίου 1980, σημειώθηκαν συγκρούσεις αστυνομικών δυνάμεων και διαδηλωτών που προκάλεσαν εκτεταμένη αστυνομική βία, ενώ στο κέντρο της Αθήνας ομάδες διαδηλωτών άναψαν φωτιές και πυρπόλησαν αυτοκίνητα. Ήταν ο τελευταίος χρόνος της παραμονής στην εξουσία της κυβέρνησης της «Νέας Δημοκρατίας» (υπό τον Γεώργιο Ράλλη), αφού τον Οκτώβριο του 1981 θα κέρδιζε τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και το πολιτικό κλίμα ήταν έντονα φορτισμένο καθώς η αντιπολίτευση αντιδρούσε έντονα στην νέα συμφωνία με το ΝΑΤΟ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διάρκεια των συμπλοκών κτυπήθηκαν από την Αστυνομία πολλοί Κύπριοι φοιτητές και αρκετοί οδηγήθηκαν με μικροτραύματα στα νοσοκομεία. Σε αυτά τα επεισόδια σκοτώθηκε από τα ΜΑΤ η εικοσάχρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου.
Στη μεγάλη πορεία από το Πολυτεχνείο προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία πήραν μέρος και ο Ιάκωβος και η Μαρία Κουμή. Όπως αφηγείται η Μαρία Κουμή, «Το πρωί ο Ιάκωβος έφερε στο σπίτι ένα ψυγείο μεταχειρισμένο και το έφτιαχνε για να λειτουργήσει. Κυττάζαμε μαζί τις φωτογραφίες του γάμου μας που έφερε ένας φίλος και γελούσαμε.» Ήταν μια συνηθισμένη Κυριακή για ένα νιόπαντρο φοιτητικό ζευγάρι. Κατέβηκαν μαζί στη διαδήλωση και όταν κόπασαν τα επεισόδια και άρχισε ο κόσμος να διαλύεται, ο νεοφερμένος στην Αθήνα Ιάκωβος Κουμής, αφού αποχωρίστηκε από τους συντρόφους του με τους οποίους είχε πάρει μέρος στην πορεία, κάθισε έξω από ένα ζαχαροπλαστείο της Πλατείας Συντάγματος. Η Μαρία είχε αποχωρήσει νωρίτερα για το σπίτι τους. Λίγο μετά τις 10.30 το βράδυ, μια μεγάλη ομάδα αστυνομικών του επιτέθηκαν αναίτια, και τον κτύπησαν με αγριότητα στο κεφάλι και σε άλλα μέρη του σώματός του. Έχοντας ακόμη τις αισθήσεις του ο Ιάκωβος Κουμής μεταφέρθηκε στο Λαϊκό Νοσοκομείο όπου έπεσε σε κώμα και έδωσε μάχη με το θάνατο μια ολόκληρη βδομάδα. Εξέπνευσε το απόγευμα της Κυριακής 23ης Νοεμβρίου 1980.
Στις επόμενες ημέρες υποβλήθηκε μήνυση από τη Μαρία Κουμή, «εναντίον του Αρχηγού της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, των ΜΑΤ και κατά παντός υπευθύνου» για τον θάνατο του συζύγου της. Επτά χρόνια αργότερα, όπως γίνεται συνήθως – το είδαμε και προχθές με την υπόθεση του άγριου ξυλοδαρμού του Κύπριου φοιτητή Αυγουστίνου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη -οι αστυνομικοί που κατηγορήθηκαν για τη συμμετοχή τους στα φονικά κτυπήματα αθωώθηκαν. Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο. Πιθανότατα, αργότερα οι αυτουργοί θα προταθούν και για ανδραγαθία…
Πριν από μερικές μέρες, ο καλός φίλος Χριστόδουλος Κουτσού – Πιτσιρής από το Φρέναρος και σήμερα στην Αγία Νάπα, συμμαθητής για μερικά χρόνια με τον Ιάκωβο Κουμή στην Τεχνική Σχολή Αμμοχώστου, μας έστειλε ένα πολύτιμο δώρο: Μερικές φωτοτυπίες από το περιοδικό «Άκμων», της Τεχνικής Σχολής Αμμοχώστου, του τεύχους 11, του σχολικού έτους 1973-1974. Εκεί στη σελίδα 83 δημοσιεύεται η φωτογραφία των τελειοφοίτων του Τμήματος Τεχνικών Βοηθών Μηχανολόγων. Όρθιος, πρώτος αριστερά, ο χαμογελαστός Ιάκωβος Κουμή, έκτος στον αλφαβητικό κατάλογο της τάξης του.
Να τον θυμόμαστε, να τον διαβάζουμε και να τον μνημονεύουμε. Γιατί όπως έγραψε ο ίδιος ο Ιάκωβος Κουμή, στις 28 του Μάρτη του 1979:
*Δρ Πέτρος Παπαπολυβίου:
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1960 και μέχρι την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974, κατοικούσε στη Λάπηθο της επαρχίας Κερύνειας.
Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διδάκτωρ φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της ίδιας σχολής. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου από το 2002, όπου σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα και το συγγραφικό του έργο επικεντρώνονται κυρίως στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και στην πολιτική ιστορία της Κύπρου 1878-1960.