Υπ. Παιδείας: «Θέλουμε να ξεφύγουμε από τον μαθητή-ρομπότ»

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση άρχισε από φέτος να γίνεται πράξη. Πρώτα στη δημοτική εκπαίδευση και εντός των επόμενων δύο χρόνων σε γυμνάσια και λύκεια. Ο υπουργός Παιδείας, Γιώργος Δημοσθένους, είναι πεπεισμένος πως θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να δοθούν διέξοδοι, σε όλα τα επίπεδα, στους μαθητές. Παράλληλα, το σχολείο εκσυγχρονίζεται και έρχεται πιο κοντά στους νέους, με την εισαγωγή τεχνολογικών μέσων, όπως είναι το διαδίκτυο σε κάθε τάξη και τα ψηφιακά εγχειρίδια.

– Πώς η οικονομική κρίση επιβαρύνει τη δημόσια παιδεία και το δημόσιο σχολείο;
– Παρότι οι δαπάνες για την παιδεία δεν έχουν επηρεαστεί αισθητά, η κρίση μάς έκανε να προβληματιστούμε σοβαρά και να μελετήσουμε τρόπους για αποδοτικότερη αξιοποίηση αυτών των επενδύσεων, ώστε η κάθε δαπάνη να αποδίδει θετικά εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Οι μειώσεις στο δικό μας υπουργείο αφορούσαν κυρίως στους προϋπολογισμούς των δημοσίων πανεπιστημίων –στα πλαίσια της προσπάθειας για γενικότερο νοικοκύρεμα– και των τεχνικών υπηρεσιών, χωρίς φυσικά να μπουν στο περιθώριο έργα προτεραιότητας όπως π.χ. η αντισεισμική υποστήριξη των κτηρίων και η τεχνολογική αναβάθμιση των σχολείων. Ο προβληματισμός μας αφορά ως επί το πλείστον τη διασύνδεση δαπάνης-αποτελέσματος. Το κόστος μέχρι σήμερα δεν συνάδει και απόλυτα με τα αποτελέσματα που έχουμε σε ό,τι αφορά στις επιδόσεις των μαθητών, γι’ αυτό και η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι το μεγάλο στοίχημα.

– Πώς προχωρεί η μεταρρύθμιση;
– Η θεωρία άρχισε από φέτος να γίνεται πράξη. Έχουμε τη σταδιακή εισαγωγή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων και την εφαρμογή του νέου ωρολογίου προγράμματος στη δημοτική εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνουμε τη συζήτηση με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, ώστε να προχωρήσουμε από τη νέα σχολική χρονιά με τα νέα ωρολόγια προγράμματα στα γυμνάσια και τη μεθεπόμενη σχολική χρονιά να προχωρήσουμε σταδιακά με την εφαρμογή της νέας δομής και του νέου ωρολογίου προγράμματος στα λύκεια. Ταυτόχρονα, προχωρούμε στην ουσιαστική και ταυτόχρονα μεθοδική τεχνολογική αναβάθμιση των σχολείων μας.

– Που σημαίνει;
– Διαδίκτυο σε όλα τα σχολεία, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και projectors μόνιμα εγκατεστημένοι σε όλες τις αίθουσες.

– Μα υπάρχουν ακόμη σχολεία που δεν έχουν ίντερνετ;
– Διαδίκτυο υπάρχει σε όλα τα σχολεία. Στόχος μας είναι να υπάρχει και σε όλες τις αίθουσες διδασκαλίας. Το κύριο ζητούμενο είναι να δώσουμε στους εκπαιδευτικούς την κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να ξεφύγουν από τη μετωπική διδασκαλία και να προσφέρουν στους μαθητές αυτά που περιγράφονται στα νέα αναλυτικά προγράμματα και με τη χρήση των σύγχρονων μέσων.

– Με τα ψηφιακά εγχειρίδια πού βρισκόμαστε;
– Το Διαδικτυακό Σχολείο, ένα έργο που συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, αποτελεί ένα ψηφιακό εκπαιδευτικό περιβάλλον, το οποίο εφαρμόζεται πιλοτικά σε επτά σχολεία. Ο σκοπός της πιλοτικής εφαρμογής είναι η διάγνωση και η διερεύνηση των δυσκολιών αλλά και των δυνατοτήτων που μπορεί να έχει η εφαρμογή ενός νέου και πρωτοποριακού περιβάλλοντος μάθησης, ώστε να είμαστε στη συνέχεια –και με βάση την εμπειρία που θα αποκτηθεί– έτοιμοι για την επέκτασή του, με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις. Ζήτησα ήδη να γίνει μία σύσκεψη με τα επτά αυτά σχολεία, εντός του μήνα, για να αναλύσουμε και να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα. Μετά την αξιολόγηση, θα ετοιμαστεί ένα σχέδιο με στόχο την εφαρμογή των επιτυχημένων πτυχών του λεγόμενου προγράμματος Δίας και σε άλλα σχολεία. Σε ό,τι αφορά στο ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος, το οποίο είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω, πιστεύω πως είναι εξαιρετικά δομημένο και μπορεί να βοηθήσει και να εντάξει σε μία άλλη διάσταση μαθητές και εκπαιδευτικούς. Για τις ανάγκες λειτουργίας του Διαδικτυακού Σχολείου ετοιμάστηκε και Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο για τα μαθήματα του λυκείου και των τεχνικών σχολών, ελκυστικό και πρωτότυπο, το οποίο χρησιμοποιείται ήδη σε όλα τα λύκεια και τις τεχνικές σχολές.

– Τέτοιες εκπαιδευτικές μέθοδοι είναι πιο κοντά στους σύγχρονους μαθητές…
– Ξέρετε, θέλει ιδιαίτερη προσοχή το ηλεκτρονικό υλικό. Με την έννοια ότι στην αρχή είναι πολύ ελκυστικό και υποβοηθητικό, αλλά επειδή καμιά φορά οι γνώσεις και εμπειρίες των παιδιών είναι τέτοιες που ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο γνώσης και περιεχομένου, επέρχεται και μία μορφή κόπωσης ή αδιαφορίας. Συνεπώς, το πώς διαχειρίζεσαι αυτό το υλικό παίζει σπουδαίο ρόλο.

– Υπάρχει όμως ένα χάσμα. Στο σπίτι τους τα παιδιά ζουν σε έναν ψηφιακό κόσμο και στο σχολείο καλούνται να δράσουν σε ένα περιβάλλον «manual». Αυτό ίσως να έχει σχέση και με τις επιδόσεις τους.
– Υπάρχει, ναι, κάποιο χάσμα, το οποίο όμως μειώνουμε συνεχώς, αναβαθμίζοντας τεχνολογικά τα σχολεία. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια έχουμε εισαγάγει από φέτος, σταδιακά και σε αρκετά σχολεία, τον θεσμό κατά τον οποίο οι μαθητές μία φορά τη βδομάδα μεταφέρουν τον φορητό υπολογιστή τους στο σχολείο και τον αξιοποιούν στο μάθημα. Πέραν των 20 χιλιάδων μαθητών έχουν τύχει του ευεργετήματος για την αγορά ηλεκτρονικού υπολογιστή με επιχορήγηση και, αξιοποιώντας τον μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, ανακαλύπτουν πόσο ισχυρό εργαλείο μπορεί να αποτελέσει – χωρίς να απομακρυνόμαστε από το έντυπο βιβλίο και τονίζοντας πως οι υπολογιστές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις αληθινές ανθρώπινες σχέσεις.

– Μα η αποξένωση δεν οφείλεται στους υπολογιστές. Ήδη προϋπήρχε στα σχολεία, κάτι που φαίνεται και μέσα από διάφορα συμπτώματα, όπως οι απουσίες των μαθητών και η αντικοινωνική συμπεριφορά. Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σχολικό περιβάλλον το οποίο να δίνει μια βαθύτερη παιδεία, νόημα στην ύπαρξη και να βγάζει πολιτικά όντα;
– Αυτό που αναφέρετε είναι η καρδιά των αλλαγών που γίνονται με τα νέα αναλυτικά προγράμματα. Μέχρι σήμερα το σχολείο ήταν γνωσιοκεντρικό. Στα νέα προγράμματα η ύλη περιορίζεται σε ένα επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων, που επιλέγεται με βάση αυστηρώς καθορισμένα κριτήρια, ώστε να αποτελέσει παρελθόν ο «αγώνας δρόμου για κάλυψη της ύλης», στον οποίο παραδοσιακά επιδίδονται εκπαιδευτικοί και μαθητές με σοβαρά αρνητικά αποτελέσματα στο μαθησιακό κλίμα των σχολείων μας και στις επιδόσεις των μαθητών. Παράλληλα, το νέο αναλυτικό αποσκοπεί στην καλλιέργεια της ιδιότητας του ενεργού δημοκρατικού πολίτη και στην ανάπτυξη των ιδιαίτερων προσόντων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται όλο και περισσότερο στον 21ο αιώνα, όπως είναι η δημιουργικότητα, η προθυμία και η ικανότητα συνεργασίας. Τα στοιχήματα που θέλουμε να κερδίσουμε αφορούν στις διεξόδους που θέλουμε να δώσουμε στους μαθητές. Θέλουμε να ξεφύγουμε από το μοντέλο του μαθητή-ρομπότ, του αγχωμένου και απομονωμένου μαθητή.

Σχολές ιδιωτικών πανεπιστημίων θα ενταχθούν στις παγκύπριες εξετάσεις

«Όσα παιδιά επιτύχουν, θα έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν επιχορηγημένων διδάκτρων από το κράτος»

– Πάντως, μπορεί τα αποτελέσματα στα σχολεία να είναι δυσανάλογα των δαπανών, αλλά από την άλλη έχουμε και υψηλό ποσοστό πτυχιούχων και δεκάδες άνεργους επιστήμονες. Μήπως πρέπει να επαναξιολογήσουμε τα θέματα σπουδών και να θέσουμε νέες προτεραιότητες;
– Η Ε.Ε. απαιτεί όπως το 40% του ενεργού πληθυσμού είναι πτυχιούχοι. Εμείς είμαστε στις πρώτες χώρες, με ποσοστό λίγο πάνω από το 40%. Η απάντηση στην ανεργία δεν είναι η αποστέρηση του δικαιώματος για απόκτηση πτυχίων. Η περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας του τόπου και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και νέων προοπτικών διοχέτευσης των εμπειριών και γνώσεων των ανέργων πτυχιούχων είναι αυτά που θα δώσουν την απάντηση σε ό,τι αφορά στο φαινόμενο της ανεργίας.

– Συζητάτε με την υπ. Εργασίας αυτά τα θέματα; Και ο κ. Πισσαρίδης είχε θέσει τον εαυτό του στη διάθεσή σας για συζήτηση.
– Με την υπ. Εργασίας είμαστε ευθυγραμμισμένοι. Στόχος είναι, μέσα από τους σχεδιασμούς μας, να δώσουμε πραγματικές διεξόδους στους νέους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προωθήσαμε και την πρόταση για τη δημιουργία Φορέα Διά Βίου Καθοδήγησης, όπου μπορούν να αποτείνονται νέοι, άνεργοι, αλλά και άνθρωποι που επιθυμούν να κάνουν στροφή στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό. Με τον κ. Πισσαρίδη, λίαν προσφάτως, συζητήσαμε διεξοδικά τα προβλήματα αλλά και το θέμα του ρόλου των πανεπιστημίων. Συμφωνήσαμε ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι ευέλικτα, ώστε να εμπλουτίζουν τα προγράμματα σπουδών τους και να εισάγουν μαθήματα που να συνάδουν με τις σύγχρονες εξελίξεις. Ένα παράδειγμα είναι η αναζήτηση, αναπροσαρμογή και εμπλουτισμός του προγράμματος σπουδών μηχανικής π.χ. σε ζητήματα φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, ο κ. Πισσαρίδης αποδέχτηκε την πρότασή μας να μας συμβουλεύει για την εισαγωγή της σημαντικής καινοτομίας που προωθούμε, τα Μεταλυκειακά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.

– Έχετε επαφές και με τα ίδια τα πανεπιστήμια;
– Αυτή τη στιγμή ολοκληρώσαμε τη χαρτογράφηση του πανεπιστημιακού ιστού για να γνωρίζουμε τι προγράμματα σπουδών προσφέρει το κάθε πανεπιστήμιο, δημόσιο και ιδιωτικό. Αρκεί αυτό; Όχι φυσικά. Θέλουμε να ξέρουμε ποιες είναι οι διαθέσιμες θέσεις, τι ποσοστό πέραν των διαθέσιμων θέσεων αποτελεί ο ενεργός αριθμός φοιτητών σε κάθε πρόγραμμα, πού παρουσιάζονται οι μέγιστες αλληλοεπικαλύψεις. Μετά θα δούμε πώς διασυνδέεται ο αριθμός των φοιτητών με ανάγκες που καταγράφονται στην αγορά ή πού παρουσιάζεται κορεσμός. Όλα αυτά θα αποτελέσουν ένα πλαίσιο συζήτησης με τα πανεπιστήμια. Μόνο έτσι θα υπάρχει καλύτερο αποτέλεσμα.

– Υπάρχουν σκέψεις για επιβολή διδάκτρων στα δημόσια πανεπιστήμια;
– Όχι. Η δωρεάν παιδεία είναι αγαθό που θα στηρίζουμε. Αυτό που συζητούμε είναι πώς θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε τα ίδια τα πανεπιστήμια να μπορούν να φέρνουν πόρους, μέσα από ερευνητικά προγράμματα, και να δημιουργήσουν, αν όχι την οικονομική τους ανεξαρτησία, μία σημαντική πηγή πόρων. Ταυτόχρονα, έχουμε δημιουργήσει και μία επιτροπή με συμμετοχή και των πανεπιστημίων, δημοσίων και ιδιωτικών, για να εξεύρουμε τρόπους στήριξής τους.

– Οικονομική στήριξη;
– Όχι μόνο. Ανάμεσα στις σκέψεις μας είναι η υιοθέτηση νέων κανονισμών, ώστε με πιο ευέλικτο τρόπο να εγκρίνονται νέα προγράμματα σχολών και τμημάτων. Αυτή τη στιγμή οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες. Άλλη ιδέα, η οποία είναι σε πολύ αρχικά στάδια γιατί θα πρέπει πρώτα να δούμε το κόστος-όφελος, είναι να ενταχθούν στις παγκύπριες εξετάσεις ορισμένες σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Όσα παιδιά επιτύχουν, θα έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν επιχορηγημένων διδάκτρων από το κράτος.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ