Συνέντευξη Αλέξη Γαλανού για την Αμμόχωστο

–Ένα δημοσίευμα μιας τουρκικής εφημερίδας περί προθέσεως της Άγκυρας για επιστροφή της Αμμοχώστου ήταν αρκετό για να δημιουργηθεί τρικυμία σ’ ένα ποτήρι νερό στην πλευρά μας. Έχουν βάση αυτές οι πληροφορίες, ποιες ενδείξεις έχετε;
Παρόλο που στο παρελθόν υπήρξαν παρόμοια δημοσιεύματα που διαψεύστηκαν, δεν μπορούμε να διαγράψουμε αυτό το δημοσίευμα, αν λάβουμε υπόψη μας τον χρόνο κατά τον οποίο είδε το φως. Η εφημερίδα «Μιλιέτ» συνήθως είναι έγκυρη και εκφράζει την πολιτική ή τα μηνύματα που θέλει να μεταφέρει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών. Οι ημερομηνίες που βάζει, που συνδέει δηλαδή αυτές τις κινήσεις με την ανάληψη της ευρωπαϊκής προεδρίας από την Κυπριακή Δημοκρατία, είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί, διότι αναμένουμε ότι η τουρκική πλευρά θα κάνει διάφορες κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Κι αν η τρικυμία είναι πράγματι σ’ ένα ποτήρι νερό, αυτό το ποτήρι ξεχείλισε.
¨
–Κινήσεις εντυπωσιασμού ή ουσίας;
Και αιφνιδιασμού. Και τα τρία, όταν κρίνει η τουρκική πλευρά ότι της παρέχεται η ευκαιρία.

–Όπως το 2003 με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων;
Ακριβώς. Και τότε ήταν η «Μιλιέτ» που προειδοποίησε κατά κάποιο τρόπο για το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Κάποιος μπορεί να πει ότι στο σημείο που βρίσκονται οι συνομιλίες, επειδή η τουρκική πλευρά γνωρίζει ότι το θέμα της Αμμοχώστου είναι το επόμενο που θα τεθεί για να συντηρηθεί ο διάλογος, αυτή η κίνηση ενδεχομένως να είναι και φυσιολογική.

–Εσείς τι εκτιμάτε;
Με αυτήν την κίνηση η Τουρκία και ο κατοχικός στρατός προσπαθούν να αποποιηθούν την ευθύνη και να τη μετατοπίσουν στους ώμους των Τουρκοκυπρίων και των κινήσεων προς αναγνώριση του κατοχικού μορφώματος. Για να μην αναφέρω την πιθανή διάσπαση που θα προκαλέσει μεταξύ του προσφυγικού μας κόσμου ακόμη και των ίδιων των Αμμοχωστιανών μια τέτοια κίνηση. Θα έλεγα δηλαδή ότι ενώ οι αντιδράσεις από τη μία πλευρά είναι υπερβολικές, από την άλλη είναι και προληπτικές.

Να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει αυτός ο κίνδυνος και να συντονίσουμε τις προσπάθειές μας. Βέβαια, πρέπει η τουρκική πλευρά να σταθμίσει το γεγονός ότι αν γίνει τέτοια κίνηση, αρχές Ιουλίου, η Κυπριακή προεδρία της Ε.Ε. θα ασχοληθεί σε μεγάλο βαθμό με το θέμα της τουρκικής κατοχής και ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν θα έχει διέξοδο να κάνει πολλά άλλα πράγματα, ενόψει και των προεδρικών εκλογών. Αυτό βέβαια θα παγώσει ίσως και οριστικά το θέμα ανοίγματος τουρκικών κεφαλαίων. Γιατί με αυτή την κίνηση η Τουρκία παραβιάζει ψηφίσματα του Σ.Α. αλλά και της ίδιας της Ε.Ε.

–Κατά τη «Μιλιέτ» η Τουρκία προτίθεται να δώσει δυνατότητα επιστροφής στους μονίμους κατοίκους-ιδιοκτήτες του 1974 και όχι σε όλους τους Αμμοχωστιανούς. Δεν είναι παγίδα αυτό το πράγμα;
Σίγουρα πρόκειται περί παγίδας. Είναι μια παρόμοια φόρμουλα όπως αυτήν που ακολούθησαν στο θέμα των εγκλωβισμένων. Δίνει το μήνυμα ότι εκείνοι που θα επιστρέψουν να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους θα βρεθούν εγκλωβισμένοι σε μία Αμμόχωστο που σταδιακά θα εποικίζεται. Γι’ αυτούς τους λόγους η δική μου θέση είναι ότι δεν πρέπει να φύγουμε από τις θέσεις αρχής, από τη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, της δεύτερης Συμφωνίας Κορυφής αλλά και το τελευταίο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Και για πρώτη φορά στην Έκθεση Προόδου της Τουρκίας περιελήφθη ειδική αναφορά που συνδέει την επιστροφή της Αμμοχώστου με το άνοιγμα του λιμανιού υπό την εποπτεία της Ε.Ε. πρόταση την οποία έκανε ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος και την οποία επανέλαβε ο Πρόεδρος Χριστόφιας. Θεωρώ λάθος να φύγουμε από αυτή τη βάση και εάν υπάρχει κάτι που συγκινεί την Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι η πόλη-φάντασμα και αυτό φέρνει την Τουρκία σε πολύ δύσκολη θέση. Κατά συνέπεια θεωρώ φυσιολογικό η Τουρκία να προβεί σε κάποιες κινήσεις για να μεταθέσει το πρόβλημα στη δική μας πλευρά.

–Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι προβαίνει σε διαβήματα. Εσείς τι προτίθεστε να κάνετε;
Εμείς εκείνο το οποίο θα κάνουμε είναι να ζητήσουμε από την υπουργό Εξωτερικών, με την οποία μίλησα χθες, αλλά και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να μας εξηγήσουν ποια διαβήματα θα κάνουν. Και θα ζητήσουμε να συντονιστούν με τον Δήμο Αμμοχώστου για να γίνουν διαβήματα προς την ίδια κατεύθυνση, δηλαδή προς τα Ηνωμένα Έθνη και την Ε.Ε. Πιστεύω, όμως, ότι θα πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, ανεξαρτήτως των προεδρικών εκλογών. Δεν έχουμε την πολυτέλεια μιας έντασης στα εθνικά θέματα αυτούς τους κρίσιμους μήνες και των πιθανών παγίδων που θα στηθούν ενόψει της προεδρίας της Ε.Ε.

-Έχετε την εντύπωση ότι υπάρχουν Αμμοχωστιανοί που θα επιστρέψουν στη βάση έστω αυτής της πρότασης;
Δεν το αποκλείω. Πιθανόν να υπάρξει ένας αριθμός που ενδεχομένως να ανταποκριθούν για να διεκδικήσουν την περιουσία τους.

Είναι δικαίωμά τους

–Έχουν δικαίωμα να το πράξουν;
Όσο κι αν διαφωνώ έντονα, ναι, είναι δικαίωμά τους, όπως το ίδιο μπορούσε να πει κάποιος και με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων και με την προσφυγή στην Επιτροπή Αποζημιώσεων της Τουρκίας.

–Ανησυχείτε για νέα τετελεσμένα;
Βλέπω τους κινδύνους. Όμως, δεν μπορώ να έρθω να καταδικάσω οποιονδήποτε άνθρωπο που θα ασκήσει τα δικαιώματά του, κατά την κρίση του. Θέλω να σας υπενθυμίσω ότι ακόμη και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, που είχε έντονες απόψεις σε διάφορα θέματα, όταν ξεκίνησε η ιστορία με την Επιτροπή Αποζημιώσεων, διά του κυβερνητικού εκπροσώπου είπε ότι δεν μπορούμε να επέμβουμε σε θέματα εξάσκησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

–Σε μία πρόσφατη συνέντευξή σας είπατε ότι ο αγώνας που διεξάγετε είναι αγώνας ενάντια στον χρόνο και στη μοίρα. Έχει κουραστεί ο κόσμος να περιμένει κ. Δήμαρχε;
Ο κόσμος όντως κουράστηκε. Όμως δεν δεχόμαστε να τα παρατήσουμε. Το βουνό που ανεβαίνουμε με τα κουρασμένα πόδια μας γίνεται διαρκώς πιο ανηφορικό.

–Θα υπάρχει πόλη για να επιστραφεί στους Βαρωσιώτες;
Εάν το θέμα της Αμμοχώστου το θέσουμε συντονισμένα και οργανωμένα, προσωπικά πιστεύω ότι μπορούμε να έχουμε μια σωστή πορεία. Εάν αφήσουμε πίσω τις ιδεοληψίες και τις αλλεργίες μας και ζητήσουμε απευθείας παρέμβαση της Ευρώπης, να πάρει στα χέρια της το θέμα της Αμμοχώστου και να δημιουργηθεί εκεί μια ευρωπαϊκή ζώνη, μέχρι να λυθεί το Κυπριακό, μπορεί να προχωρήσουμε. Πιθανώς και η Τουρκία να έχει κίνητρο για κάτι τέτοιο.

–Με ποιον τρόπο;
Να υπάρξει ένα ειδικό καθεστώς για την Αμμόχωστο, με παράλληλη διευθέτηση του θέματος της λειτουργίας του λιμανιού της Αμμοχώστου. Μπορεί αυτή η άποψη να θεωρηθεί ριζοσπαστική από κάποιους, αλλά ενδεχομένως να είναι ένας τρόπος να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι. Βλέπω ότι για εκείνον που πραγματικά ενδιαφέρεται και, που θέλει να ξεπεραστούν κάποιες προκαταλήψεις, υπάρχουν λύσεις που μπορούν να διερευνηθούν.

Το θέμα είναι ότι μένουμε στερεότυπα σε κάποιες θέσεις. Δεν έχουμε μια ελαστικότητα να κινηθούμε με βάση το συμφέρον μας. Ο Ελληνισμός είχε ένα Ελευθέριο Βενιζέλο που έκανε πολλές στροφές, γιατί αυτό υπαγόρευε το εθνικό συμφέρον. Αν δούμε τα πράγματα κάπως έτσι και δεν συνεχίσουμε να μετατρέπουμε τα συνθήματα σε πολιτική, ναι μπορούμε να δούμε καλύτερες μέρες.

–Χάθηκε πολύτιμος χρόνος;
Από το 1979 που υπεγράφη η δεύτερη Συμφωνία Κορυφής, το 1984 που πέρασε το ψήφισμα 550 και το 1992 το ψήφισμα 789 και μέχρι το 2004, ουσιαστικά δεν κάναμε τίποτε και τα ψηφίσματα μπήκαν στο συρτάρι για το φόβο της αμμοχωστοποίσης και γιατί ακολουθήσαμε άλλες πορείες.

–Η λεγόμενη «αμμοχωστοποίηση του Κυπριακού» έκανε ζημιά στην υπόθεση της Αμμοχώστου;
Κακώς τέθηκε θέμα «αμμοχωστοποίησης» τότε και τέτοιο θέμα δεν τίθεται τώρα. Πρέπει να γνωρίζετε ότι το θέμα της Αμμοχώστου, με την κατάλληλη πολιτική αξιοποίηση, βοηθά στην προβολή όλου του φάσματος του Κυπριακού. Είναι, αν θέλετε, ένα πανανθρώπινο δράμα του κυπριακού λαού, το οποίο εκθέτει την Τουρκία.

Το μη δικαίωμα της επιστροφής και η παρουσία κατοχικού στρατού, είναι η σαφέστατη και κατάφορη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και ενόσω συντηρούμε ανοικτά αυτά τα θέματα και εκθέτουμε την Τουρκία, δεν της είναι εύκολο να υλοποιήσει τις μεθοδεύσεις της σε βάρος της Κύπρου, οι οποίες φαίνονται τώρα με την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στο θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Μπορεί κάποιος να πει ότι αυτή η ανοικτή πληγή είναι το ανάχωμά μας. Η Αμμόχωστος είναι πάντα η Βασιλεύουσα, αλλά για μένα βασίλισσα είναι η Κύπρος. Η πόλη-φάντασμα της Αμμοχώστου αποτελεί ασπίδα για την υπόλοιπη Κύπρο.

Δυστυχώς όμως ούτε ο ΟΗΕ, ούτε κανένας άλλος κάνουν κάτι ουσιαστικό. Εδώ σκοτώνεται κόσμος στη Συρία, πολύ δίπλα μας, στην Αφρική και στην Ασία αλλά κανείς δεν συγκινείται. Πόσω μάλλον για το Κυπριακό, που φαίνεται να το θεωρούν διαδικαστικό πρόβλημα.
Συμφωνώ εν μέρει. Να μην ξεχνάμε όμως ότι η Κύπρος είναι Ευρώπη. Εάν θελήσουμε να φύγουμε από την κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία, η οποία παρεξηγείται, και επιμείνουμε ότι το Κυπριακό πρόβλημα είναι και ευρωπαϊκό, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε. Εδώ δεν είναι Αφρική, ούτε Ασία. Η Αμμόχωστος είναι ευρωπαϊκή πόλη. Και η Κερύνεια είναι ευρωπαϊκή πόλη. Και η πολιτιστική κληρονομιά που χάνεται, επίσης είναι ευρωπαϊκή. Ευρώπη δεν είναι ΝΑΤΟ ή τα παρόμοια. Πρέπει να φύγουμε από αυτά.

–Όλα αυτά που λέτε θα τύχουν της αξιοποίησης που πρέπει κατά την άσκηση της ευρωπαϊκής προεδρίας από την Κυπριακή Δημοκρατία;
Φωνάζουμε ότι χρειάζεται περισσότερη διαφώτιση. Οι πρέσβεις μας πρέπει να πάρουν πιο σοβαρά την υπόθεση της πληροφόρησης, να υπάρξει συντονισμός με τον ακαδημαϊκό κόσμο, με τη Βουλή. Είχαμε μορφωτικούς ακόλουθους που έκαναν εξαιρετική δουλειά αλλά τους καταργήσαμε. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν, αλλά δεν γίνονται. Και όμως υπάρχουν οι δυνατότητες. Για την προεδρία που με ρωτήσατε.

Είναι αλήθεια ότι οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να ασχολείσαι διαρκώς με το πρόβλημά σου, διότι καταντάς οχληρός. Πρέπει με τον κατάλληλο τρόπο να τους πείσεις γι’ αυτό που συμβαίνει. Να υπάρξει ένα μέτρο, με σοβαρότητα, ώστε να μην δώσουμε την εικόνα ότι πήραμε την προεδρία για να βγάλουμε στη φόρα τα δικά μας προβλήματα με την Τουρκία, τα οποία εξάλλου γνωρίζουν. Όμως, δεν πρέπει να δώσουμε και την εντελώς αντίθετη εικόνα ότι βάλαμε το θέμα της τουρκικής εισβολής και μιας πόλεως-φάντασμα κάτω από το χαλί. Για παράδειγμα κάποιο πρόγραμμα φιλοξενίας κατά τη διάρκεια της προεδρίας. Θα τους πάρουν σε ένα πολύ ωραίο ξενοδοχείο με πολύ ωραίες σουίτες και θα κάνουν περιήγηση στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Πολύ καλά.

Δεν νομίζω όμως ότι θα ήταν λάθος μας να τους πάρουμε να δουν την Αμμόχωστο και να δουν από κοντά το πρόβλημα που σίγουρα θα τους συγκινήσει. Αυτό δεν είναι προπαγάνδα. Είναι κάποια πράγματα που μπορεί πολύ εύκολα να τα κάνουμε χωρίς να παρεξηγηθούμε. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι και εθνικό καθήκον να γίνει.

–Το όνομά σας ακούστηκε για τις προεδρικές εκλογές. Φαντάζομαι θα διαβάζετε εφημερίδες. Τι έχετε να μας πείτε;
Mε κολακεύει ιδιαίτερα και μου ανυψώνει το ηθικό. Πέραν τούτου όμως, δεν υπάρχει οτιδήποτε άλλο. Δεν ενδιαφέρομαι. Όχι γιατί δεν με ενδιαφέρει η Κύπρος αλλά για μένα σκοπός της ζωής μου είναι κατά τη διάρκεια της δημαρχίας μου να ανοίξει πραγματικά ένας σωστός δρόμος επιστροφής της πόλης μας και να διαφανούν προοπτικές επανένωσης και απελευθέρωσης της Κύπρου. Για μένα πιο σημαντικό δεν είναι τι θα γίνω αλλά τι θα κάνω.

–Βλέπετε λύση; Συμφωνείτε με την πολιτική του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Κυπριακό;
Ο Πρόεδρος Χριστόφιας κατά τη γνώμη μου ξεκίνησε σωστά για να βγούμε από το αδιέξοδο, από την απομόνωση στην οποία βρισκόταν η Κύπρος μετά το δημοψήφισμα. Από εκεί και πέρα, δεν επεδίωξε τη συναίνεση και πιστεύω ακράδαντα θα μπορούσε να επιτύχει περισσότερη σύμπνοια.

Και καλώς ή κακώς, η επίτευξη συναίνεσης είναι υποχρέωση του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας. Δεν προσπερνώ και την υποχρέωση της αντιπολίτευσης για τη συναίνεση. Επίσης, πιστεύω ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να διαβουλεύεται τακτικά και συστηματικά με άλλους θεσμικούς και μη φορείς της Πολιτείας και να βασίζεται σε μικρότερο βαθμό σε προσλαμβάνουσες παραστάσεις και ιδεολογίες. Πιστεύω ότι ο Πρόεδρος θα μπορούσε να είχε πολιτευθεί διαφορετικά. Και το λέω με όλον τον σεβασμό.

–Θα πάρετε θέση στις προεδρικές εκλογές; Θα τοποθετηθείτε υπέρ κάποιου υποψηφίου, όπως πράξατε το 1993 με την «πεζίνα» στον δεύτερο γύρο που έγειρε την πλάστιγγα υπέρ του Κληρίδη;
Όσον αφορά μία τοποθέτησή μου για τις προεδρικές, θα το πράξω την κατάλληλη ώρα και αφού έχω μπροστά μου όλο το σκηνικό, τους πρωταγωνιστές και το πρόγραμμά τους.