Καθώς ο ευρωπαϊκός χειμώνας πλησιάζει, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «ρίχνουν ολοένα περισσότερο χρήματα» σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, ενώ παράλληλα στο φόντο «τρέχουν» και οι προσπάθειες απεξάρτησης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.
Παρ’ όλη τη συζήτηση για ταχεία αυτάρκεια και εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, η προσφορά παραμένει περιορισμένη… και οι τιμές στα ύψη.
Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) ανακοίνωσε χθες μείωση της παραγωγής πετρελαίου, πλην όμως μικρή. Η Μόσχα από την πλευρά της ανακοίνωσε την ίδια ημέρα πως προτίθεται να κρατήσει «σβηστό» τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 1 έως ότου αρθούν οι κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι χώρες της Δύσης κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Με τις τιμές της ενέργειας να παραμένουν στα ύψη και τα κενά στην εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας μέσω εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού να παραμένουν, οι κυβερνήσεις σε Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένο Βασίλειο συνειδητοποιούν πια ότι θα πρέπει να εργαστούν σκληρότερα προκειμένου να μπορέσουν να «αποζημιώσουν» τα νοικοκυριά και τις εταιρείες που πλήττονται, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το πρακτορείο Bloomberg.
Τουλάχιστον 376 δισ. ευρώ
«Τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά θα επωφεληθούν από κρατική βοήθεια συνολικού ύψους τουλάχιστον 376 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον περιορισμό των υπέρογκων λογαριασμών ενέργειας αυτόν τον χειμώνα, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος ακόμη κι αυτό το ποσό να μην φέρει αρκετή ανακούφιση», σύμφωνα με το Bloomberg.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός υπό τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς στη Γερμανία συμφώνησε σε ένα πακέτο βοήθειας ύψους περίπου 65 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αν και πολλοί εντός των γερμανικών συνόρων αντιδρούν υποστηρίζοντας πως κι αυτό δεν είναι αρκετό.
Ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η Λιζ Τρας εξελέγη στην ηγεσία της κυβερνώσας Συντηρητικής παράταξης υποσχόμενη φορολογικές περικοπές, το σχέδιο που εκείνη αναμένεται να παρουσιάσει, πλέον ως νέα πρωθυπουργός, θα είναι σύμφωνα με το Bloomberg, ένα σχέδιο παγώματος των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου αλλά στα τρέχοντα επίπεδα. Ο λόγος για ένα σχέδιο που αναμένεται να κοστίσει 150 δισεκατομμύρια δολάρια σε 18 μήνες.
Ωστόσο, που παρά τις κινήσεις εξοικονόμησης ενέργειας που προτείνονται, η ζήτηση είναι απίθανο να επιβραδυνθεί σε βαθμό τέτοιο που να αντισταθμίζει τις απορρέουσες από τον εφοδιασμό προκλήσεις. Αντιθέτως, το να μπουν ανώτατες τιμές (price caps) στους λογαριασμούς ενέργειας των νοικοκυριών θα μπορούσε στην πράξη να οδηγήσει ακόμη και σε αύξηση της ζήτησης.
Οι κρατικοί ισολογισμοί, που έχουν ήδη επιβαρυνθεί από την πανδημία, βρίσκονται πλέον ενώπιον νέων προκλήσεων. Οι – ούτως ή άλλως δύσκολες – συζητήσεις σχετικά με την αύξηση των φόρων ή την περικοπή δαπανών αναβάλλονται πια εκ νέου, λόγω της επιτακτικής ανάγκης να κρατηθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις μακριά από την ενεργειακή φτώχεια και την κατάρρευση.
«Oι κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. έχουν ξοδέψει πάνω από 280 δισ. ευρώ χωρίς να καταφέρουν να συγκρατήσουν τις τιμές», διαβάζουμε σε πρόσφατο άρθρο-ανάλυση στην «Κ».
Όσο για τις μακροπρόθεσμες λύσεις στα ενεργειακά, εκείνες θα χρειαστεί να περάσουν χρόνια προκειμένου να περάσουν από τη θεωρία στην πράξη.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, «οι πολιτικοί όλων των πλευρών θα πρέπει να πετάξουν την δημοσιονομική πειθαρχία από το παράθυρο», όπως σημειώνει στην ανάλυσή του το Bloomberg. «Η κληρονομιά του Πούτιν μπορεί να είναι στην πράξη ένας δημοσιονομικός γκρεμός, που θα έρθει όμως μετά το τέλος του πολέμου του στην Ουκρανία.»
Μέτρα, ποσά και ποσοστά ανά χώρα
ΙΤΑΛΙΑ
Ένα μέσο νοικοκυριό είδε τις τιμές του ηλεκτρικού να αυξάνονται κατά 91% και του φυσικού αερίου κατά 71% το 12μηνο που ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο 12μηνο. Η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι επέβαλε μέχρι τον Απρίλιο απαγόρευση αλλαγών στους όρους των συμβολαίων για ορισμένους πελάτες. Το κόστος της ενέργειας είναι το κύριο θέμα ενόψει των εκλογών που έρχονται στις 25 Σεπτεμβρίου.
ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Τα περισσότερα νοικοκυριά θα δουν τις τιμές της ενέργειας σχεδόν να τριπλασιάζονται σε σύγκριση με τον περασμένο χειμώνα, ξεκινώντας από την 1η Οκτωβρίου, αφού η ρυθμιστική αρχή Ofgem αύξησε το όριο των ποσών που μπορούν να χρεώνουν οι προμηθευτές. Η κυβέρνηση υπόσχεται περισσότερη στήριξη προς τους φτωχότερους. Η νέα πρωθυπουργός Λιζ Τρας δέχεται πιέσεις να κάνει περισσότερα.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Τα νοικοκυριά είδαν τους λογαριασμούς του Αυγούστου να αυξάνονται κατά μέσο όρο 185% σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με τον ιστότοπο Check24. Στα μέτρα που έχει ανακοινώσει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συμπεριλαμβάνονται:
- Δεσμεύσεις για περιορισμό και αναδιανομή των κερδών των εταιρειών ενέργειας
- Υψηλότερες πληρωμές σε οικογένειες, ηλικιωμένους και ανέργους
- Κινήσεις για τον περιορισμό του ρυθμού αύξησης των τιμών
ΓΑΛΛΙΑ
Η κυβέρνηση βάζει πλαφόν στις αυξήσεις των τιμών του ρεύματος για τα σπίτια που χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό και όχι φυσικό αέριο για θέρμανση.
Οι τιμές του φυσικού αερίου που προσέφερε η Engie SA πάγωσαν τον Οκτώβριο του 2021, χάρη σε χρηματοδότηση από κρατικές επιδοτήσεις.
Ανώτατο όριο 4% επιβλήθηκε τον Φεβρουάριο στην αύξηση της ετήσιας τιμής ενέργειας για νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις από την Electricite de France SA.
ΟΛΛΑΝΔΙΑ
Η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα σχέδιο στήριξης ύψους έως και 16 δισ. ευρώ, με στόχο να ελαφρύνει τα βάση που καλούνται να επωμισθούν οι καταναλωτές. Δεν υπάρχει ανώτατο όριο στους οικιακούς λογαριασμούς, περίπου το 90% των πελατών έχουν στα χέρια τους μεταβλητές συμβάσεις και οι εταιρείες προμηθειών είναι ιδιωτικές.
Το τυπικό μονοετές συμβόλαιο των Essent NV και Vattenfall AB εκτινάχθηκε στα 5.000 ευρώ τον Αύγουστο από 2.000 ευρώ πέρυσι, σύμφωνα με την ολλανδική εφημερίδα NRC. Το κυβερνητικό σχέδιο, που αναπτύσσεται, περιλαμβάνει:
- Αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10%
- Μείωση των φόρων στην ενέργεια
- Επιδοτήσεις σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα
- Επιβολή έκτακτου φόρου (windfall tax) στις εταιρείες εξόρυξης ορυκτών καυσίμων
ΣΟΥΗΔΙΑ
Με τις εκλογές να πλησιάζουν στις 11 Σεπτεμβρίου, η πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον υποσχέθηκε βοήθεια ύψους περίπου 6 δισ. ευρώ σε όσους επλήγησαν περισσότερο από τα αυξανόμενα κόστη.
Δεν υπάρχει ανώτατο όριο τιμών και η κυβέρνηση τονίζει ότι ο ευκολότερος τρόπος εξοικονόμησης χρημάτων είναι η κατανάλωση λιγότερης ενέργειας.
ΔΑΝΙΑ
Δεν υπάρχει ανώτατο όριο στην τιμή της ενέργειας, αλλά οι δημοτικές Αρχές κατέχουν πλειοψηφικά μερίδια στις περισσότερες από τις εταιρείες παρόχους. Ένα νοικοκυριό που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο για θέρμανση πρόκειται να πληρώσει περίπου 5.075 ευρώ αυτόν το χειμώνα, ποσό αυξημένο κατά περίπου 70% σε σύγκριση με πέρυσι, σύμφωνα με την Danske Bank.
Η Δανία ξεκίνησε να δίνει 6.000 κορώνες (περίπου 800 ευρώ) σε πολίτες με χαμηλό εισόδημα που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο.
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ και ΙΣΠΑΝΙΑ
Μια σημαντική παρέμβαση στην αγορά χονδρικής στην Ισπανία και την Πορτογαλία βοήθησε στη μείωση των τιμών της ενέργειας, περιορίζοντας το κόστος του φυσικού αερίου που ενσωματώνεται στον υπολογισμό. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές που χρεώνουν οι προμηθευτές, που είναι ιδιωτικές εταιρείες, παρέμειναν σχετικά σταθερές σε σύγκριση με πέρυσι, με τις αυξήσεις να μην ξεπερνούν το μόλις 1% με 2% στην Πορτογαλία.
Η Ισπανία μείωσε τους φόρους στους λογαριασμούς ενέργειας. Η Πορτογαλία μείωσε τον φόρο καυσίμων και επέτρεψε στις μικρές επιχειρήσεις να στραφούν σε ρυθμιζόμενα, φθηνότερα τιμολόγια φυσικού αερίου. Επίσης, σχεδιάζει να μειώσει τον ΦΠΑ στο 6% από 13% για έναν συγκεκριμένο όγκο χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας.
ΠΟΛΩΝΙΑ
Σχεδόν όλοι οι προμηθευτές ελέγχονται από το κράτος, όπως άλλωστε και οι τιμές που πληρώνουν τα νοικοκυριά, τιμές που υπόκεινται στο υφιστάμενο κρατικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Οι εταιρείες στέλνουν προτάσεις για αυξήσεις τιμολογίων στην αρμόδια εποπτική Αρχή η οποία αποφασίζει το ανώτατο όριο για το επόμενο έτος. Το ποσό του 2023 θα πρέπει να είναι γνωστό μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου. Η ρυθμιστική Αρχή προειδοποίησε ότι οι λογαριασμοί ενδέχεται να αυξηθούν κατά 180% εάν η κυβέρνηση δεν πάρει μέτρα. Η κυβέρνηση έχει εγκρίνει περίπου 629 ευρώ ανά νοικοκυριό για να μετριαστεί ο αντίκτυπος από τον ακριβότερο άνθρακα. Εξετάζεται παράλληλα και το ενδεχόμενο να επιβληθεί ένας έκτακτος φόρος (windfall tax).
ΕΛΛΑΔΑ
Η κυβέρνηση άρχισε να επιδοτεί τους λογαριασμούς τον Σεπτέμβριο του 2021. Αυτόν τον μήνα, η Ελλάδα θα καλύψει το 94% της αύξησης για τα περισσότερα νοικοκυριά, με τα φτωχότερα εξ αυτών να λαμβάνουν σχεδόν 100% στήριξη. Οι επιδοτήσεις αυτές ανέρχονται σε 1,9 δισ. ευρώ, έναντι περίπου 1,1 δισ. ευρώ τον περασμένο μήνα.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα ξοδεύει το ισοδύναμο του 3,7% του ΑΕΠ της για να θωρακίσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, το υψηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ, σύμφωνα με το ινστιτούτο Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
ΙΡΛΑΝΔΙΑ
Η κρατική Electric Ireland αύξησε τις τιμές τουλάχιστον τέσσερις φορές μέσα σε δώδεκα μήνες σε μια χώρα όπου δεν υπάρχει ανώτατο όριο στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Η Ιρλανδία εξαιρείται από τους στόχους της ΕΕ για την κατανάλωση επειδή λαμβάνει τα 3/4 του φυσικού αερίου της από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η κυβέρνηση ενθαρρύνει τους καταναλωτές να «μειώσουν την χρήση».
Στα κρατικά μέτρα συμπεριλαμβάνονται: πιστώσεις και μείωση ΦΠΑ στους λογαριασμούς (στο 9% από 13,5%).
Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο επιβολής έκτακτου φόρου στις εταιρείες ενέργειας. Επιπλέον, εξετάζεται και το ενδεχόμενο να βοηθηθούν ιδιοκτήτες κατοικιών αναφορικά με τα κόστη μόνωσης.
ΑΥΣΤΡΙΑ
Η κυβέρνηση εστιάζει στην ανακούφιση των καταναλωτών αντί να παρεμβαίνει στην αγορά. Τον Ιούνιο έκοψε επιταγές που ξεπέρασαν τα 1.000 ευρώ και για το τρίτο τρίμηνο προσθέτει άλλο ένα «μπόνους» 500 ευρώ. Τα νοικοκυριά και οι εταιρείες θα λάβουν τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ φέτος και το επόμενο έτος σε επιδόματα, ενώ παράλληλα δρομολογείται και πρόσθετη βοήθεια ύψους 22 δισ. ευρώ έως το 2026 με τη μορφή χαμηλότερων φόρων.
Η κρατική Verbund AG ασκεί πιέσεις υπέρ της αποσύνδεσης των ευρωπαϊκών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από την αγορά φυσικού αερίου.
ΤΣΕΧΙΑ
Δεν υπάρχει ανώτατο όριο στους λογαριασμούς ενέργειας και το ύψος ορισμένων συμβολαίων αυξήθηκε έως και 650% σε σύγκριση με πέρυσι. Η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής έκτακτου φόρου στους παραγωγούς και εστιάζει στην απόκτηση του πλήρους ελέγχου των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής της μεγαλύτερης εταιρείας κοινής ωφελείας, της CEZ AS, της οποίας ήδη κατέχει τα 3/4.
Με πληροφορίες από Bloomberg
kathimerini.gr