H Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε με 49 ψήφους υπέρ και μια εναντίον, τη νομοθεσία για την προστασία των πληροφοριοδοτών, που αναφέρουν κακές πρακτικές και πράξεις διαφθοράς.
Εναντίον ψήφισε ο Βουλευτής Λεμεσού Ανδρέας Θεμιστοκλέους.
Ο Νόμος που τιτλοφορείται «Ο περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμος του 2022», ενοποίησε 4 σχέδια νόμου, δύο νομοσχέδια που αποτελούν ευρωπαϊκές οδηγίες και δύο προτάσεις νόμου που κατατέθηκαν από την Βουλευτή του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, μια εκ των οποίων συνυπογράφεται από την Επιτροπή Νομικών της Βουλής. Η σχετική συζήτηση ξεκίνησε από το 2016 οπότε και η κα. Χαραλαμπίδου υπέβαλε τις προτάσεις νόμου, ενώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενοποίησε πρόσφατα σε ένα κείμενο τα τέσσερα νομοθετήματα.
Στο νόμο προβλέπονται μεταξύ άλλων παροχή προστασίας σε πρόσωπα που υποβάλλουν αναφορά σε σχέση με συγκεκριμένες παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράξεις ή παραλείψεις που σχετίζονται με διάπραξη ή πιθανή διάπραξη ποινικού αδικήματος ή με μη συμμόρφωση προσώπου προς νόμιμη υποχρέωσή του, παραβάσεις που θέτουν ή πιθανόν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια ή την υγεία οποιουδήποτε προσώπου, παραβάσεις που προκαλούν ή πιθανόν να προκαλέσουν ζημιά στο περιβάλλον.
Προβλέπεται επίσης ο καθορισμός των προσώπων που δικαιούνται προστασία τα οποία είναι πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του εθνικού δικαίου, τρίτα πρόσωπα που συνδέονται με τα ως άνω πρόσωπα και ενδεχομένως να υποστούν αντίποινα σε εργασιακό πλαίσιο και νομικά πρόσωπα τα οποία ανήκουν στα ως άνω πρόσωπα ή για τα οποία εργάζονται ή συνδέονται με εργασιακή σχέση τα ως άνω πρόσωπα.
Καθορίζονται επίσης οι προϋποθέσεις για την προστασία των προσώπων που προβαίνουν σε αναφορά.
Επιβάλλεται επίσης στα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού και δημόσιου τομέα να καθορίσουν διαύλους και διαδικασίες για εσωτερική αναφορά παραβάσεων και θεσπίζονται διαδικασίες για υποβολή αναφοράς μέσω εσωτερικών διαύλων αναφοράς.
Ακόμα επιβάλλεται υποχρέωση στις αρμόδιες αρχές να καθορίσουν ανεξάρτητους και αυτόνομους εξωτερικούς διαύλους για την παραλαβή και τη διαχείριση πληροφοριών σχετικά με παραβάσεις, καθώς και υποχρέωση να διαχειρίζονται και να εξετάζουν τέτοιες πληροφορίες.
Παρέχεται ακόμα προστασία σε πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε δημόσια αποκάλυψη παραβάσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και επιβάλλεται υποχρέωση εμπιστευτικότητας όσον αφορά την ταυτότητα του αναφέροντος, περιλαμβανομένης κάθε πληροφορίας από την οποία μπορεί να συναχθεί άμεσα ή έμμεσα η ταυτότητα του.
Θεσπίζονται επίσης μέτρα προστασίας του αναφέροντος από οποιαδήποτε αντίποινα εναντίον του, καθώς και μέτρα στήριξή του και καθορίζονται τα δικαστήρια που θα είναι αρμόδια για την εκδίκαση των εργατικών διαφορών και άλλων διαφορών ιδιωτικού δικαίου που δυνατόν να αναφύονται εξ αφορμής της εφαρμογής των προνοιών του νόμου. Καθορίζονται ακόμα οι κυρώσεις και αποζημιώσεις που δυνατόν να επιβληθούν από το αρμόδιο δικαστήριο.
Θεσπίζονται τέλος τα ποινικά αδικήματα της παρεμπόδισης υποβολής αναφοράς, της διενέργειας αντιποίνων σε βάρος αναφέροντος, της κίνησης καταχρηστικών διαδικασιών κατά αναφέροντος, της παράβασης της υποχρέωσης τήρησης του εμπιστευτικού χαρακτήρα της ταυτότητας του αναφέροντος και της υποβολής ψευδών αναφορών ή ψευδών δημόσιων αποκαλύψεων.
Τη σημασία της νομοθεσία σημείωσαν βουλευτές όλων των κομμάτων
———————————————————————-
Στην τοποθέτησή της ενώπιον της Ολομέλειας η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών Αλεξάνδρα Ατταλίδου, ανέφερε ότι η ψήφιση της νομοθεσίας έρχεται σε μια περίοδο που η χώρα την έχει μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ. Πρόσθεσε ότι η κοινωνία της Κύπρου είναι δύσπιστη και φοβάται αν καταγγείλει της διαφθορά γιατί θα έχει επιπτώσεις. Συνεχάρη την κα. Χαραλαμπίδου για τη δουλειά της και είπε ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου δεν είναι αρκετή, αλλά η επιτυχία του θα φανεί από τον αριθμό των περιπτώσεων διαφθοράς που θα καταγγελθούν και την προστασία που θα δοθεί στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος. Σημείωσε παράλληλα την ανάγκη για δημιουργία μιας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ Κωστής Ευσταθίου συνεχάρη την κα. Χαραλαμπίδου για το πείσμα και την επιμονή της στην προώθηση της νομοθεσίας, η οποία έλειπε, όπως είπε από το νομικό οπλοστάσιο για καταπολέμηση της διαφθοράς και το οποία ξεκαθαρίζει τη διαφορά μεταξύ μάρτυρα και πληροφοριοδότη. Το ζήτημα, πρόσθεσε, είναι να εφαρμοστούν οι νόμοι που ψηφίζονται. Ανέφερε ακόμα ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να εφαρμοστούν αυτούς του είδους οι ευαίσθητες νομοθεσίες.
Η Βουλευτής του ΔΗΚΟ Χριστιάνα Ερωτοκρίτου συνεχάρη με τη σειρά της την κα. Χαραλαμπίδου αναφέροντας ότι πρόκειται για πολύ σημαντική νομοθεσία, ωστόσο στην Κύπρο το πρόβλημα δεν είναι η απουσία νομοθεσιών, αλλά η εφαρμογή των νόμων.
Πρόσθεσε ότι ο νόμος που ψηφίζεται είναι σύγχρονος και ριζοσπαστικός, ωστόσο αν δεν εφαρμοστεί όπως προνοείται και όπως η φιλοσοφία του επιτάσσει, επί της ουσίας δεν θα έχει παραχθεί τίποτε. Σημείωσε ότι πρέπει να ενημερωθούν όλοι οι φορείς δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου για τις υποχρεώσεις που έχουν και τις διαδικασίες που πρέπει να βάλουν σε ισχύ.
Ο Πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου ανέφερε ότι στηρίζουν τον συγκεκριμένο νόμο, αφού όταν είναι κάτι σωστό προς την κοινωνία το στηρίζουν χωρίς κομματικές παρωπίδες. Πρόσθεσε ότι το θέμα της διαφθοράς έχει πληγώσει τον τόπο βαθιά και εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι θεσμοί απονομής της δικαιοσύνης θα παράγουν έργο μετά τις σημερινές αποφάσεις.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε τη χαρά της που επιτέλους ψηφίζεται ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο το οποίο σε πολλές χώρες της Ευρώπης είναι η αιχμή του δόρατος για πάταξη της διαφθοράς, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας. Πρόσθεσε ότι με την ενοποιημένη νομοθεσία θα προστατεύονται οι πολίτες που θα έχουν σημαντικές πληροφορίες για θέματα διαφθοράς που πλήττουν το δημόσιο. Πρόσθεσε ότι στην Κύπρο στοχοποιούνται αυτοί που παρέχουν τις πληροφορίες και κυριαρχεί ο φόβος για αντίποινα και συνέπειες. Σε ένα μικρό κράτος, συμπλήρωσε, εύκολα επιβάλλεις τη σιωπή. Εξέφρασε επίσης την εκτίμηση ότι ακόμα και τώρα θα πάρει αρκετό χρόνο για να ξεθαρρέψουν και να κατανοήσουν οι πολίτες ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αντιποίνων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Σημείωσε ακόμα ότι στην πρόταση νόμου περιλήφθηκαν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα προστασία που απαγορεύουν απόλυση, στέρηση προαγωγής, δυσμενή μεταχείριση, περιθωριοποίηση, μη ανανέωση σύμβασης κ.α. Σήμερα, ανέφερε το Κοινοβούλιο αποδεικνύει τη βούλησή του για πάταξη της διαφθοράς, ενώ ζήτησε οι πολίτες να ενημερωθούν για τις πρόνοιες και τον τρόπο εφαρμογής του νόμου.
Εξήρε παράλληλα την άψογη συνεργασία με την Υπουργό Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, αναφέροντας ότι χάρη στις δικές τις προσπάθειες ενοποιήθηκε η οδηγία με την πρόταση νόμου. Ευχαρίστησε επίσης τον Πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών Νίκο Τορναρίτη για την καταλυτική του παρέμβαση.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης, έκανε λόγο για μια πολύ σημαντική μέρα για το Κοινοβούλιο, αναφέροντας ότι «σήμερα μεταφερόμαστε από τα μεγάλα λόγια στα έργα, από τις διαχρονικές διακηρύξεις για πάταξη της διαφθοράς στις πράξεις».
Εξήρε τις προσπάθειες της κας. Χαραλαμπίδου αλλά και την άμεση, ευέλικτη και καταλυτική συμβολή της Υπουργού Δικαιοσύνης.
Σημείωσε παράλληλα ότι ο συγκεκριμένος νόμος αποτελεί να κομμάτι ενός τρίπτυχου και ακόμα ενός νόμου που αν ψηφιστούν θα στείλουν το μήνυμα και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό «ότι αλλάζουμε, ότι απορρίπτουμε ό,τι μας προσβάλει, ό.τι μας μειώνει, τοποθετούμε στον κάλαθο τον αχρήστων τα σάπια μήλα». Δεύτερο μεγάλο βήμα, όπως είπε, είναι η ψήφιση σε λίγες μέρες του νόμου για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ενώ ένα τρίτο νομοσχέδιο είναι αυτό για το λόμπινγκ. Το συν ένα, ανέφερε, είναι το ασυμβίβαστο μεταξύ της άσκησης επαγγέλματος και της βουλευτικής ιδιότητας.
Αιτιολογώντας την ψήφο του ο Βουλευτής Ανδρέας Θεμιστοκλέους αναφέρθηκε σε παραβίαση του συντάγματος σε νομοθετήματα στα οποία αναφέρθηκε ο κ. Τορναρίτης. Πρόσθεσε ότι καταψηφίζει τον νόμο γιατί διακρίνει μια υποκρισία άνευ προηγουμένου και διότι δεν έχει τίποτε να προσφέρει.
Παρούσα κατά την ψήφιση του νόμου ήταν και η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου.