Για έναν άνθρωπο που αγαπά πολύ τα ζώα και έχει σκύλο ή γάτα, η χειρότερη σκέψη που μπορεί να κάνει είναι τι θα συμβεί όταν ο μικρός του φίλος φύγει από τη ζωή. Ο Κούντερα έλεγε πως «οι σκύλοι είναι η επαφή μας με τον παράδεισο, δε ξέρουν ούτε από κακία ούτε φθόνο ούτε από δυσφορία». Η απώλειά τους όμως έχει να κάνει με πιο «γήινα» πράγματα: Πού καταλήγει το σώμα ενός κατοικιδίου όταν πεθαίνει;
Δέκα, δεκαπέντε, είκοσι και βάλε χρόνια φιλίας και αγάπης είναι μια ολόκληρη ζωή, δύσκολα μπορεί να καταλήξει στα σκουπίδια. Κάποιοι ιδιοκτήτες, θα ανέβουν σε ένα βουνό και θα σκάψουν για να φτιάξουν την τελευταία φωλίτσα. Θα περιφράξουν με στοργή, μέσα σε λίγα εκατοστά χώματος κάποιες από τις πιο όμορφές τους αναμνήσεις. Ένα τέτοιο, μικρό, αυτοσχέδιο νεκροταφείο ζώων μπορεί κανείς να ανακαλύψει περπατώντας στο βουνό της Πετρούπολης.
Τι συμβαίνει στην ψυχή του ανθρώπου όταν το κατοικίδιό του πεθαίνει; Η Μαρκέλλα Καπλάνη, Μ.Α. Κλινικής-Συμβουλευτικής Ψυχολογίας μας εξηγεί: «Σύμφωνα με ένα άρθρο που επανεξέτασε πολλές μελέτες και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Society & Animals το 2002, ο θάνατος ενός κατοικίδιου μπορεί να είναι εξίσου επώδυνος με την απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου και οδηγεί τους ιδιοκτήτες τους να περάσουν τα ίδια στάδια πένθους που βιώνουν όταν χάσουν κάποιον πολύ δικό τους άνθρωπο. Επιπλέον, αυτό το πένθος μπορεί να μεγεθυνθεί ακόμη περισσότερο, στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης αναγκάστηκε να πάρει την δύσκολη απόφαση της ευθανασίας ή αισθάνθηκε ένοχος πως δεν μπόρεσε να προστατεύσει το ζωάκι του επαρκώς ώστε να αποτρέψει τον θάνατό του. Αυτό συμβαίνει διότι δημιουργούμε πολύ ισχυρό δεσμό με τα κατοικίδιά μας, αφού τα φροντίζουμε σαν να είναι παιδιά μας, είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας, και πάνω απ’ όλα, μας αγαπούν και μας αποδέχονται χωρίς όρους».
Επειδή δε ζουν όλοι δίπλα σε ένα βουνό και το να θάβεις το κατοικίδιο σε ένα χωράφι ίσως δεν είναι και η καλύτερη λύση, στην Αττική μπορεί να βρει κανείς οργανωμένα κοιμητήρια ζώων. Επισκεφτήκαμε ένα από αυτά το Cats & Dogs, στο Κορωπί. Οι ιδιοκτήτες του ο Θοδωρής Σεφερόπουλος, τεχνολόγος – γεωπόνος ζωικής παραγωγής και ο αδερφός του ο Στέλιος μας εξήγησαν όλη τη διαδικασία της ταφής.
– Πώς ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας ενός κοιμητηρίου για κατοικίδια;
Το βασικό μας επάγγελμα ήταν ένα ξενοδοχείο σκύλων, μέχρι που κάποια στιγμή ένας πελάτης μας αναρωτήθηκε τι γίνεται όταν πεθαίνει ένα ζωάκι. Και αναρωτηθήκαμε και εμείς. Είδαμε τη νομοθεσία που είναι αρκετά αυστηρή όσον αφορά το πώς πρέπει να διαχειρίζεσαι ένα ζώο και μπήκαμε στη διαδικασία να φτιάξουμε αυτό το χώρο. Έπρεπε να είναι καλαίσθητος και όμορφος γιατί είναι καθαρά ψυχολογικό ζήτημα. Δίνουμε τη δυνατότητα στους πελάτες να έχουν επιλογές ταφής. Από ομαδική, ατομική μέχρι και καύση. Δεν είναι ωραίο ένα ζωάκι να είναι για χρόνια μέσα στο σπίτι σου και να πηγαίνει στα σκουπίδια. Κάθε Σαββατοκύριακο έχουμε πάνω από πενήντα άτομα επισκεπτήριο.
– Τι αντιδράσεις από τον κόσμο που σας επισκέπτεται;
Η αλήθεια είναι πως τα ζώα μας δίνουν αγάπη και τα συναισθήματα είναι πολύ δυνατά. Είναι μια απώλεια. Σε πρώτη φάση προσπαθούμε να κατευνάσουμε τον πελάτη και να του δώσουμε να καταλάβει ότι αφήνει κάπου το ζώο του, με αξιοπρέπεια. Είναι ένα κοιμητήριο όπου να διαμορφώσει το χώρο του όπως αυτός πιστεύει. Υπάρχει η ατομική διαδικασία που σημαίνει ότι μπαίνει σε ένα ατομικό φερετράκι, και στο σημείο της ταφής μπαίνει μια πλακίτσα που θα γράψουμε το όνομα και έναν κωδικό για να ξέρουμε που είναι το κάθε ζωάκι και από εκεί και πέρα βάζει κάποιος φωτογραφίες ή ένα λουλουδάκι ή ό, τι άλλο θέλει. Υπάρχει και η ομαδική ταφή που είναι πιο οικονομική.
Σε ένα κοιμητήριο ζώων, μπορεί κανείς να επιλέξει και την αποτέφρωση και μέσα σε μία ώρα να πάρει μαζί του το κουτάκι με τη στάχτη. Στις εγκαταστάσεις, στο Κορωπί υπάρχουν δυο αποτεφρωτήρες, ένας μικρός για τα ελαφριά ζωάκια και ένας μεγάλος για τα πιο βαριά αλλά και για τις ομαδικές καύσεις.
– Και η διαδικασία ποια είναι, από πού παίρνετε το ζώο;
Συνήθως, τα περισσότερα ζωάκια τα παίρνουμε από τα κτηνιατρεία. Γίνεται μια ευθανασία σε ένα ζωάκι που δεν μπορεί να ζήσει άλλο, έχουμε κάνει ένα ραντεβού από πριν και έχουμε εξηγήσει στον πελάτη τι θα γίνει. Όταν μιλάμε για ευθανασία υπάρχει ο χρόνος να το σκεφτεί κάποιος πιο ψύχραιμα. Ο πελάτης μπορεί να παρεβρίσκεται στην ταφή για έχει μια εικόνα του τι γίνεται με το ζώο του. Να ξέρει. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και αυτοί που χάνουν το ζωάκι στο σπίτι τους. Μπαίνουν στο διαδίκτυο μας καλούν και πηγαίνουμε και το παίρνουμε από το σπίτι.
– Πόσα ζωάκια έχουν ταφεί εδώ;
Πάνω από χίλια.
– Και τι άνθρωποι αποφασίζουν συνήθως να θάψουν εδώ τα ζώα τους; Είναι εύποροι;
Όχι, είναι άνθρωποι όλων των ηλικιών και όλων των κατηγοριών, από όλα τα μέρη της Αττικής. Θα δεις στο κοιμητήριο ότι υπάρχουν από σκυλάκια μέχρι κουνέλια, ακόμα και χαμστεράκια. Ο καθένας νιώθει την ανάγκη της απώλειας και θέλει να τη διαχειριστεί με αξιοπρέπεια.
– Ποιο είναι το κόστος της ταφής;
Από 100 έως 150 ευρώ ανάλογα και με το μέγεθος του ζώου άλλο είναι το γατί άλλο το λυκόσκυλο. Η ομαδική ταφή κοστίζει τα μισά.
Όπως μας εξηγεί ο κύριος Σεφερόπουλος, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βρίσκουν υπερβολικό το θέαμα του νεκροταφείου. Είναι κυρίως, όσοι δεν έχουν ζήσει με ένα ζώο και δεν μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει η απώλειά του. Η ψυχολόγος Μαρκέλλα Καπλάνη μας λέει: «Ο χαμός ενός κατοικίδιου δεν είναι οδυνηρός μόνο λόγω της ίδιας της απώλειας, αλλά και λόγω της πιθανής μοναξιάς που μπορεί να επέλθει σε αυτού του είδους τη θλίψη. Όταν ένα αγαπημένο μας πρόσωπο φύγει από την ζωή, η απώλειά μας αντιμετωπίζεται συνήθως με συμπάθεια, στήριξη, και ειλικρινή συλλυπητήρια. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, δεν ισχύει το ίδιο όσον αφορά το κατοικίδιό μας. Πολλοί είναι αυτοί που δεν μπορούν να κατανοήσουν το πένθος του ιδιοκτήτη».
– Υπάρχει κάποια συμβουλή σχετικά με το πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε την απώλεια ενός κατοικιδίου, κυρία Καπλάνη;
Για να αντιμετωπίσει κανείς το πένθος ενός κατοικίδιου ζώου, είναι σημαντικό κανείς να είναι υπομονετικός και ευγενικός με τον εαυτό του, δίνοντάς του χρόνο να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του. Επίσης, βοηθάει πολύ το να βρεί κάποιον που καταλαβαίνει τι περνάει, ώστε να μπορεί να εκφράσει το πένθος του, καθώς και να έχει την ευκαιρία να μιλήσει για όλα αυτά τα όμορφα πράγματα που τον συνέδεαν με το ζωάκι του. Επιπλέον, μπορεί να φανεί χρήσιμο σε κάποιους να συμμετάσχουν σε «τελετουργίες» προς την μνήμη του κατοικίδιου τους, συμπεριλαμβανομένης της κηδείας και της ταφής του.