Στην κοινωνία χρόνια τώρα επικρατούν διάφορα στερεότυπα που άλλα με την πάροδο των χρόνων τείνουν να καταρριφθούν και άλλα «αντιστέκονται» σθεναρά, μιας και έχουν ριζώσει για τα καλά στη συνείδηση του κόσμου. Ένα από αυτά έχει να κάνει και με τα χρώματα: συγκεκριμένα με το ροζ και το μπλε.
Η αλήθεια είναι πως όταν ακούς «ροζ» στο μυαλό σου έρχονται τα κορίτσια, ενώ «μπλε» τα αγόρια. Ροζ ρουχαλάκια, κορδέλες, αξεσουάρ, ακόμη και τα κοριτσίστικα δωμάτια βάφονται στο χρώμα αυτό. Αντίστοιχα, και με το μπλε. Δύσκολα, για παράδειγμα, θα βάψει κάποιος ροζ το αγορίστικο δωμάτιο μιας και αυτό ειδικά το στερεότυπο είναι και από τα επικρατέστερα.
Ωστόσο, ο διαχωρισμός αυτός των χρωμάτων ανάμεσα στα δύο φύλα δεν είναι και τόσο παλιός, ενώ όχι πολλά χρόνια πριν, ίσχυε το αντίθετο: το ροζ για τα αγόρια, το μπλε για τα κορίτσια. Επίσημα, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’50, τα στερεότυπα της εποχής εκείνης ως προς τον χρωματισμό στα ρούχα, ήταν ο ακριβώς αντίθετος.
Η βιομηχανία της μόδας ανέκαθεν δημιουργούσε τάσεις, τις οποίες ο κόσμος – και με τη βοήθεια του μάρκετινγκ – ακολουθεί πιστά. Ή έστω επηρεάζεται ως έναν βαθμό. Ήταν τη δεκαετία του ’20 όταν πρώτοι οι Βρετανοί θεώρησαν πως τα αγόρια, οι μελλοντικοί «στυλοβάτες» του σπιτιού έπρεπε να ξεχωρίζουν από τις μέλλουσες δεσποινίδες.
Και ο διαχωρισμός αυτός ως προς την ένδυση θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω των χρωμάτων. Η παλέτα έχει πολλά χρώματα και το καθένα ξεχωριστά έχει τον δικό του συμβολισμό. Ωστόσο, δύο από αυτά μπορούσαν να ταυτιστούν συμβολικά με τα παιδιά, αλλά και πρακτικά να εξυπηρετήσουν τις μαμάδες σε σχέση με το πλύσιμο.
Επέλεξαν, λοιπόν, για τα αγόρια το ροζ επειδή θυμίζει «άγουρο» κόκκινο, το οποίο συνδεόταν με το πάθος, την αποφασιστικότητα, τον δυναμισμό και τον ανδρισμό. Αντίστοιχα, για τα κορίτσια επιλέχθηκε το γαλάζιο που ως χρώμα θεωρείται πιο πράο.
Μάλιστα, τον Ιούνιο του 1918 ένα άρθρο της έκδοσης του εμπορικού κέντρου Earnshaw’s Infants Department στις ΗΠΑ έγραφε: «Ο γενικά αποδεκτός κανόνας είναι ροζ για τα αγόρια και γαλάζιο για τα κορίτσια. Ο λόγος είναι ότι το ροζ, που είναι πιο αποφασιστικό και ισχυρό χρώμα, είναι πιο κατάλληλο για το αγόρι, ενώ το γαλάζιο πιο λεπτό και κομψό, είναι ταιριαστό στο κορίτσι».
Το 1927 το περιοδικό Time δημοσίευσε ένα διάγραμμα που απεικόνιζε τα κατάλληλα ανά φύλο χρώματα για τα κορίτσια και τα αγόρια, σύμφωνα με τα κορυφαία αμερικανικά πολυκαταστήματα. Το «Filene’s» στη Βοστώνη προέτρεπε τους γονείς να ντύνουν τα αγόρια με ροζ. Το ίδιο και το «Best & Co.» της Νέας Υόρκης, αλλά και το «Marshall Field» του Σικάγου.
Με τη μόδα, λοιπόν, να επιτάσσει κατά κάποιο τρόπο αυτό τον διαχωρισμό, τα χρόνια πέρασαν. Μέχρι που φτάσαμε στις αρχές της δεκαετίας του ’50, οπότε κι έγινε η αναστροφή των συγκεκριμένων χρωμάτων για τα δύο φύλα. Στο μεσοδιάστημα υπήρξε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και σύμφωνα με μία θεωρία οι Ναζί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή αυτή.
Όπως αναφέρεται στο βιβλίο, «Men and Women: Dressing the Part, pink-for-girls and blue-for-boys» το ροζ καθιερώθηκε ως «κοριτσίστικη απόχρωση» από τον Χίτλερ. Όχι απευθείας από τον ίδιο, αλλά με αφορμή μία ταπεινωτική μέθοδο που ακολουθούσε για τους ομοφυλόφιλους.
Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι φύλακες σημάδευαν τους ομοφυλόφιλους με ένα ροζ τρίγωνο, για να τους ταπεινώσουν αλλά και για να διακρίνουν τους κρατούμενους. Έτσι, το ροζ δεν άργησε να συσχετιστεί με τη θηλυκότητα και να περάσει έτσι στη συνείδηση του κόσμου.
Μάλιστα, όπως αναφέρει το esquireme.com, σε πείραμα που έγινε σε 3χρονα κοριτσάκια και αγοράκια, έβαψαν ροζ τα όπλα και μαύρα τα πόνι για να δείχνουν πιο άγρια. Τα παιδιά θεώρησαν πως τα όπλα λόγω χρώματος προορίζονταν για τα κορίτσια.
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε κι άλλες επιπτώσεις στα χρώματα. Μετά το τέλος αυτού, στην Αμερική ακολούθησε μία καταναλωτική έκρηξη και σε αυτήν – είτε σε είδη ρουχισμού είτε σε αντικείμενα και συσκευές – χρώματα όπως το χακί, το σκούρο πράσινο και το γκρι ήταν χαμηλά στις προτιμήσεις του καταναλωτικού κοινού, μιας κι έφερναν στη μνήμη τον πόλεμο.
Αντίθετα, φωτεινά και ζωηρά χρώματα προωθούνται και από Οίκους μόδας αλλά και από εταιρίες. Για παράδειγμα, τη δεκαετία του ’50 στις ΗΠΑ ήταν της μόδας οι ροζ κουζίνες, οι οποίες κι ενίσχυαν τη θεωρία πως το ροζ είναι για τα κορίτσια. Το 1959, ένας ιδιοκτήτης πολυκαταστήματος βρεφικής ένδυσης δήλωνε στους The New York Times: «Μια μητέρα θα επιτρέψει στο κορίτσι της να φορέσει μπλε, αλλά ο μπαμπάς δεν θα επιτρέψει ποτέ στο γιο του να φορέσει ροζ».
Υπάρχει βέβαια και μία άλλη άποψη για την καθιέρωση των δύο χρωμάτων, που υποστηρίζει ότι ο διαχωρισμός βάσει φύλου αποτελεί προϊόν του καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει η συγγραφέας του βιβλίου «Pink and Blue: Telling the boys from the girls in America», Τζο Παολέττι. Η έλευση της τηλεόρασης, η εξέλιξη της διαφήμισης και η οικονομική ανάπτυξη και πολιτισμική εξάπλωση των ΗΠΑ, επέφεραν τη σταδιακή ομογενοποίηση των δυτικών προτύπων.
Διάσημοι σχεδιαστές αποφάσισαν ότι στις γυναίκες ταίριαζαν τα λουλουδάτα σχέδια και οι έντονες ροζ αποχρώσεις, ενώ στα αντρικά άρμοζε καλύτερα ένα πιο «σοβαρό» και ουδέτερο μπλε. Κι επειδή η μόδα είναι εκείνη που επιβάλλει τις τάσεις, η άποψη «το ροζ για τα κορίτσια, το μπλε για τα αγόρια» επικράτησε για τα επόμενα αρκετά χρόνια.
Μάλιστα, τη δεκαετία του ’80 αυτός ο χρωματικός διαχωρισμός έγινε ακόμη πιο έντονος. Η επιστήμη εξελίχθηκε και πλέον οι γονείς μπορούσαν να γνωρίζουν το φύλο του μωρού. Έτσι, τα ζευγάρια δεν αγόραζαν πια πράγματα σε ουδέτερα χρώματα, αλλά έκαναν στοχευμένες αγορές: ροζ για την κόρη, μπλε/γαλάζιο για τον γιο.
Και πάνω σε αυτό, εταιρίες ένδυσης, υπόδησης, είδη βρεφικής προίκας κ.α. προώθησαν καμπάνιες και προϊόντα στα δύο αυτά χρώματα, που έγιναν και βασικά για τα παιδιά, με τις αγορές να εκτοξεύονται.
Τα τελευταία χρόνια βέβαια, τα πράγματα έχουν κάπως αλλάξει. Χωρίς, όμως, να έχουν καταρριφθεί και εντελώς τα στερεότυπα. Γιατί μπορεί τα αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας και οι άνδρες να φοράνε ροζ μπλουζάκια ή πουκάμισα, όμως, δύσκολα το μωρό θα φορέσει ένα ροζ φορμάκι. Και ακόμη πιο δύσκολα θα βάψουν οι γονείς ροζ το δωμάτιο του γιου.