Ζωοδόχου Πηγής: Γιατί είναι μεγάλη γιορτή για την Ορθοδοξία – Ο συμβολισμός και οι παραδόσεις

Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής είναι μια από τις σημαντικότερες κινητές γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με ιδιαίτερη λατρευτική και πολιτισμική σημασία για τους πιστούς.

Εορτάζεται πάντα την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδας, δηλαδή την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα.

Πότε γιορτάζεται η Ζωοδόχου Πηγής

Η εορτή δεν έχει σταθερή ημερομηνία όπως άλλες γιορτές του εορτολογίου, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είναι άμεσα συνδεδεμένη με το Πάσχα, την κορυφαία εορτή της χριστιανοσύνης.

Ποιο είναι το νόημα της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής

Η Ζωοδόχος Πηγή αναφέρεται στην Παναγία, την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά ως πηγή ζωής, χάριτος και ιάσεων. Σύμφωνα με την παράδοση, η εορτή σχετίζεται με ένα θαύμα που αποδίδεται στην Παναγία, όταν ο αυτοκράτορας Λέων ο Θραξ ευεργετήθηκε από μια πηγή νερού έξω από την Κωνσταντινούπολη, η οποία θεωρήθηκε ιαματική. Από εκεί και πέρα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας η ημέρα αυτή είναι συνδεδεμένη με πανηγύρια και λιτανείες, κυρίως σε ναούς αφιερωμένους στην Παναγία Ζωοδόχο Πηγή, ενώ συνηθίζεται και ο αγιασμός των υδάτων.

Ποιοί γιορτάζουν της Ζωοδόχου Πηγής

Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Ζωοδόχος, Πηγή και τα παράγωγά τους, όπως Ζωή, Πηνελόπη (σε κάποιες περιπτώσεις), καθώς και σύνθετα ονόματα που περιλαμβάνουν το «Πηγή» ή «Ζωή».

Σε ορισμένες περιοχές, θεωρείται επίσης ημέρα εορτής για όσες φέρουν ονόματα αφιερωμένα στην Παναγία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρότι η γιορτή είναι αφιερωμένη στην Παναγία, δεν συγκαταλέγεται στις μεγάλες θεομητορικές εορτές όπως ο Ευαγγελισμός ή η Κοίμηση της Θεοτόκου, όμως διατηρεί ξεχωριστή θέση λόγω του συνδυασμού του εορτασμού με το Πασχαλινό κλίμα.

Η Ζωοδόχος Πηγή τιμάται ιδιαίτερα στην ελληνική περιφέρεια, και ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν ομώνυμα μοναστήρια ή εκκλησίες. Χαρακτηριστικό είναι το έθιμο των θεραπευτικών λουτρών ή των αγιασμένων πηγών, όπου οι πιστοί προσέρχονται για να πάρουν αγιασμό ή να πλυθούν με ιαματικό νερό.

Σε πολλές κοινότητες οργανώνονται πανηγύρια, όπου συγκεντρώνονται οι κάτοικοι και επισκέπτες για να συμμετάσχουν στη θεία λειτουργία, να τιμήσουν την Παναγία και να γιορτάσουν με παραδοσιακή μουσική και φαγητό.

Οι λιτανείες της εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής αποτελούν επίσης ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της ημέρας.

Θρύλοι και παραδόσεις για τον εορτασμό της Ζωοδόχου Πηγής

Ήταν γύρω στα 450μΧ, όταν ένας βυζαντινός στρατιώτης, Λέοντας στο όνομα, έκοβε βόλτες σ’ ένα δασάκι στα μέρη της βασιλεύουσας, όταν ξάφνου βλέπει μπροστά του έναν τυφλό άνθρωπο να του ζητάει λίγο νερό για να σβήσει τη δίψα του.

Ο Λέοντας προθυμοποιήθηκε να του βρει και να του φέρει νερό. Έψαξε λοιπόν, στο δάσος για να βρει νερό αλλά μάταια και έτσι, επέστρεφε λυπημένος.

Τότε όμως, άκουσε μια γυναικεία φωνή να του λέει: «Ου χρεών σε, Λέων, αγωνιάν, το γαρ ύδωρ εγγύς», δηλαδή, «Δεν χρειάζεται Λέων να αγωνιάς, να άγχεσαι, να στεναχωριέσαι, το νερό είναι δίπλα σου». Και πάλι ακούει τη φωνή την άγνωστη να τον προστάζει: «Λέων βασιλιά, πάρε απ’ το νερό αυτό και δώσε να πιει να ξεδιψάσει ο τυφλός άνθρωπος και κάτι ακόμα, άλειψε μ’ αυτό τα μάτια του και αμέσως θα καταλάβεις ποια είμαι εγώ που σου μιλώ».

Έτσι πράγματι έπραξε ο Λέοντας και παρευθύς ο τυφλός ανέβλεψε. Αλλά ταυτόχρονα άνοιξαν και τα μάτια του Λέοντα ο οποίος τώρα, κατάλαβε πως εκείνη η φωνή που του μιλούσε ήταν της Παναγίας που έκανε αυτό το θαύμα και του μίλησε και πως επίσης, σ’ Εκείνην τη Μεγαλόχαρη, οφείλεται και το μεγάλο θαύμα της θεραπείας του τυφλού.

Ακόμη, θαύμα αξιοθαύμαστο ήταν και η εύρεση της πηγής του σωτήριου αυτού νερού. Αλλά θαύμα ήταν και η επαλήθευση της προσφώνησης από την Παναγία, του Λέοντα , ως βασιλιά.

Διότι πράγματι ο Λέων, το 486 μ.Χ, ανέβηκε στον θρόνο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Λέων ο Α΄ ο Θράξ, ο επονομαζόμενος και Μακέλλης (457-474), και τον οποίο η Αγία Εκκλησία μας ως Άγιο τον τιμά στις 20 του Ιανουρίου. Αμέτρητα τα θαυμάσια σου Παναγία μας.

Ο Λέων, ως αυτοκράτορας πλέον, θα αναγείρει επί της θαυματουργής πηγής, θαυμάσιο Ναό αφιερωμένο στην Παναγία τη Ζωοδόχου Πηγή για να θυμίζει τις δωρεές της Θεοτόκου προς εκείνον αλλά και όλες τις μεγάλες ευεργεσίες της προς το γένος των ανθρώπων.

Στην θαυματουργή πηγή αυτού του ιερού Ναού, βρήκε τη γιατρειά και ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Α’, ο Λέοντας ο ΣΤ’ ο Σοφός, η γυναίκα του, Αγία βασίλισσα Θεοφανώ, ο Ρωμανός Α’ ο Λεκαπηνός και η γυναίκα του, ο Πατριάρχης Στέφανος (886-912), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης (964-966), αλλά και πλήθος ακόμη, άρχοντες και απλοί άνθρωποι εκεί γιατρεύτηκαν. Μέχρι και νεκρό ανέστησε το αγιασμένο νερό της Ζωοδόχου Πηγής.

Το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής, γκρέμισαν οι Τούρκοι για να φτιάξουν με τα υλικά του το τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ. Οι χριστιανοί στη θέση αυτή έχτισαν ένα παρεκκλήσι και αργότερα ένα πιο μεγάλο Ναό (1835).

Αυτού του ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής, τα εγκαίνια εορτάζει η Εκκλησία μας την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Λαμπροβδομάδα).

Ο Ναός αυτός έμεινε γνωστός στην ιστορία ως το αγίασμα του «Μπαλουκλί». «Μπαλούκ» στα τουρκικά σημαίνει ψάρι και η παράδοση μας λέει πως εκεί δίπλα στο αγίασμα, στις 23 Μαΐου 1453 ένας καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, όταν κάποιος του έφερε την είδηση πως πήραν την Πόλη οι Τούρκοι.

Ο καλόγερος απάντησε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν απ’ το τηγάνι και έπεφταν μέσα στο αγίασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά τα ψάρια ζωντάνεψαν και έπεσαν μέσα στην πηγή του αγιάσματος. Μέχρι σήμερα δε, μέσα στην δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής διατηρούνται επτά ψάρια και μάλιστα σαν να είναι μισοτηγανισμένα απ’ την μια πλευρά.

Πέρα όμως από θρύλους και παραδόσεις, η Παναγία μητέρα του Χριστού και μητέρα πάντων των χριστιανών, παραμένει για όλους μας η Πηγή της Ζωής, καθότι Εκείνη έφερε τη Ζωή, το Χριστό στον κόσμο, ελπίδα και προστασία μας, «καταφυγή τε σκέπη και αγαλλίαμα.

Πηγή: newsbomb