Ήταν το 2017, λίγους μόλις μήνες αφότου το Forbes ανακήρυξε τον ιδιοκτήτη της Amazon, Τζεφ Μπέζος, ως τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, που άρχισε να κυκλοφορεί μια φήμη στο στρατηγείο της εταιρίας.
Ότι ο Μπιλ Γκέιτς δηλαδή, ο δεύτερος πια πλουσιότερος άνθρωπος της Γης, ήθελε να βγουν για φαΐ με τον Τζεφ. Ήταν σαφές πως το αφεντικό τα είχε καταφέρει και με το παραπάνω.
Η Amazon είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος ιδιώτης εργοδότης των ΗΠΑ, πίσω μόνο από την αλυσίδα σουπερμάρκετ Walmart, και μια από τις κορυφαίες εταιρίες του κόσμου σε επίπεδο τζίρου και κεφαλαιοποίησης. Αλλά και καινοτομίας.
Μόνο που όλα τα φλας είναι στραμμένα στον Μπέζος και ό,τι κάνει σε αυτόν τον κόσμο. Ακόμα και στα όχι πάντα σωστά καμώματά του. Ποιο το κακό; Πως ο Μπέζος δεν τα έφτιαξε όλα αυτά μόνος, κάθε άλλο.
Η ίδια η ιστορία του τεχνολογικού κολοσσού είναι απόλυτα συνυφασμένη βλέπετε με κάποιον Ian Freed, έναν από αυτούς τους αφανείς ήρωες της Silicon Valley που είναι γνωστοί αποκλειστικά σε μια χούφτα ανθρώπων.
Σε εκείνο το κοινό είναι φυσικά μετρ, μέγας μαέστρος της τεχνολογίας, ένα πρόσωπο με καθολικό κύρος και σεβασμό στα άδυτα της τεχνολογικής βιομηχανίας. Είναι όμως και ένας σωστός σκαπανέας της Amazon των πρώτων ημερών, που την πήρε από το χεράκι και της χάρισε τους τεχνολογικούς της θριάμβους.
Από εκείνο το Kindle της πρώιμης εποχής μέχρι και τα Fire Phone, Fire TV, Alexa και Echo! Ό,τι είναι σήμερα η Amazon δηλαδή πέρα από το ηλεκτρονικό κατάστημα. Και ήταν ξανά η δική του αποτυχία με το Fire Phone που γέννησε τις μεγαλύτερες φιλοδοξίες της Amazon για την τεχνητή νοημοσύνη και τις εφαρμογές του έξυπνου σπιτιού.
Κάποια στιγμή ο Freed οραματίστηκε μια λειτουργία που θα σου επέτρεπε, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη φωνή σου, να ζητάς από το κινητό να σου παίξει ένα τραγούδι. Ο Τζεφ γέλασε, αλλά δεν του είπε όχι. Ποτέ δεν του έλεγε όχι, μιας και ήξερε τι μπορούσε να κάνει το δεξί του χέρι.
Λίγο καιρό μετά, ο Freed του παρουσίασε το πειραματικό πρωτότυπο που θα γινόταν η βάση για τα Alexa και Echo! Κανείς δεν γελούσε τώρα. Ο Μπέζος του έδωσε μάλιστα απόλυτη ελευθερία και χρήμα για να αναπτύξει την τεχνολογία στα εργαστήρια της Amazon, αντί να απευθυνθεί σε τρίτη εταιρία, όπως είχε γίνει με το Fire Phone.
Ο θρίαμβος ήταν το λιγότερο κολοσσιαίος: το Alexa είναι σήμερα σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια σπίτια του πλανήτη και αποτελεί το μεγάλο ορόσημο της επέκτασης της Amazon στον κατεξοχήν τεχνολογικό κλάδο αιχμής. Την ίδια ώρα, το συστηματάκι του Freed τη μετέτρεψε και σε έναν από τους μεγαλύτερους παίκτες στην αγορά της τεχνητής νοημοσύνης.
Κι αυτή ήταν μία μόνο από τις προσωπικές του επιτυχίες. Αν θέλουμε να αναφερθούμε στις παλιότερες, αυτές βοήθησαν την Amazon να κυριαρχήσει και να μονοπωλήσει τελικά στην αγορά των ηλεκτρονικών βιβλίων, αλλά και στις συσκευές streaming. Το Fire TV της Amazon ελέγχει σήμερα την αγορά από τη δεύτερη θέση.
Το πάθος του Freed για την έρευνα αλλά και η αφοσίωσή του στην Amazon γέννησαν ιδέες και συσκευές που άλλαξαν τον κόσμο. Και ο ίδιος έφυγε μετά τραβώντας γι’ άλλα. Γιατί παραμένει όμως τόσο εκκωφαντικά άγνωστος;
Το προφίλ του στο LinkedIn λιτό και ταπεινό: «Συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της Bamboo Learning, πρώην αντιπρόεδρος συσκευών της Amazon». Το μόνο που μας λέει γι’ αυτόν στο κατεξοχήν επαγγελματικό κοινωνικό μέσο είναι πως έχει εμπειρία «30 χρόνια στις φορητές συσκευές, λογισμικό, ίντερνετ, τεχνολογία και τηλεπικοινωνίες».
Ακόμα και μια αναζήτηση στο διαδίκτυο αποφαίνεται πόσο λίγα είναι γνωστά για έναν άνθρωπο σωστή μηχανή παραγωγής ιδεών και πρακτικών εφαρμογών. Παρά το γεγονός ότι ήταν ο τεχνολογικός εγκέφαλος στην καρδιά της Amazon!
Ο Ian Freed έπιασε λοιπόν δουλειά στον κολοσσό του ηλεκτρονικού εμπορίου το 2004, όταν η Amazon ήταν απλώς αυτό, το μεγαλύτερο διαδικτυακό κατάστημα λιανεμπορίου. Ο Μπέζος ήταν ιδιαιτέρως ικανοποιημένος ως ηλεκτρονικός παντοπώλης και απολάμβανε την επιτυχία του. Πώς να σκεφτεί ότι με τον Ian στο πλευρό του θα γινόταν ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου;
Ο Freed γνώριζε καλά, από τις σπουδές του στο Χάρβαρντ ακόμα, τη δύναμη του ίντερνετ ως σίφουνας που σαρώνει τα πάντα. Στο Χάρβαρντ το έλεγαν πια ως ανέκδοτο ότι κάποιος φοιτητής Ian Freed είχε ακολουθήσει τα ίχνη μιας παράξενης διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κατέληξε να συνομιλεί απευθείας με τον υπουργό Τηλεπικοινωνιών της Ινδονησίας!
Αποφοιτώντας, έφτιαχνε δίκτυα υπολογιστών για κολοσσούς της Ρωσίας και κατόπιν σκάρωνε πολιτικές για την Παγκόσμια Τράπεζα και την Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ. Ένιωθε όμως συνεχώς πως όποιον οργανισμό κι αν συμβούλευε, κανείς τους δεν εκμεταλλευόταν πλήρως τις τεράστιες δυνατότητες του ίντερνετ.
Κι έτσι παράτησε τις καλοπληρωμένες συμβουλευτικές του θέσεις και μετακόμισε στη Δυτική Ακτή της Αμερικής, όπου αναδύθηκε λίγο αργότερα ως εξπέρ στο streaming λογισμικό. Έτσι πήγε στην Amazon, ως διευθυντής του νεόκοπου κλάδου των mobile εφαρμογών, μια δραστηριότητα που έδειχνε την εμπορική δυναμική της.
Και ήταν εντελώς διαφορετικός από τους άλλους. Όπως έχει πει και ο ίδιος ο Μπέζος, τον σταματούσε στους διαδρόμους και του έκανε ερωτήσεις. Κάτι αδιανόητο για υπάλληλό του! Όλοι ξέραν πως τις ερωτήσεις τις κάνει ο Τζεφ.
Είδε βέβαια κάτι αλλιώτικο στον τύπο που είχε προσλάβει και κάπου έναν χρόνο αργότερα τον μετέτρεψε σε προσωπικό του σύμβουλο τεχνολογίας. Ο Ian μπαινόβγαινε τώρα στο γραφείο του με ελευθέρας και ο Μπέζος τον μύησε στο όραμά του για την Amazon, παίρνοντάς τον σε κάθε συνάντηση με τα στελέχη του. Και στον Ian άρεσε πολύ η αγάπη του Μπέζος για την καινοτομία και την ταχύτητα των αποφάσεων. Ήταν σαφές πως είχε βρει ο ένας τον άλλο.
«Η εταιρική ηθική της Amazon είναι σχεδιασμένη να αποτρέπει τη γραφειοκρατία», είχε εξομολογηθεί σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του. Σπάνια όχι γιατί δεν ήθελε να μιλά στον Τύπο, αλλά σπάνια γιατί σπανίως ζητούσαν τη γνώμη του.
Ο Freed εξελίχθηκε γρήγορα σε μοχλό της καινοτομίας και ήταν αυτός που επέβλεπε τη δημιουργία του πρώτου ουσιαστικά τεχνολογικού προϊόντος της Amazon, του Kindle! Η ομάδα που έφτιαξε επεκτάθηκε γρήγορα και οι ιδέες έπεφταν τώρα βροχή. Μέσα σε λίγο καιρό, απέδωσε μια συσκευή εξαιρετικής απλότητας και καλαισθησίας.
Το Kindle λανσαρίστηκε το 2007 και ξεπούλησε όλα του τα αποθέματα σε λιγότερο από 6 ώρες. Και έγινε φυσικά ένα από τα πιο δημοφιλή gadgets του καιρού του. Με την επιτυχία στο τσεπάκι του, ο Μπέζος του ζήτησε να επιβλέψει την άλλη τεχνολογική δραστηριότητα που είχε αρχίσει να καταπιάνεται η Amazon, τη δημιουργία του πρώτου smartphone της εταιρίας.
Αυτό έκανε τα επόμενα 4 χρόνια, κλείστηκε στο εργαστήριο και επέβλεπε μια ομάδα που έφτασε να απασχολεί μερικούς χιλιάδες νοματαίους. Ο Μπέζος του έδωσε απόλυτη ελευθερία στον προϋπολογισμό και οι φήμες λένε πως ξόδεψε κάπου 100 εκατ. δολάρια.
Μόνο που όταν βγήκε στην αγορά το Amazon Fire Phone το 2014, έμελλε να γνωρίσει την αποτυχία. Παταγώδη αποτυχία, αλίμονο! Την οποία χρεώθηκε μεγαλόψυχα ο Freed, είχε όμως τον τρόπο να την αντισταθμίσει. Όταν είχε παρουσιάσει βλέπετε το πρωτοποριακό λογισμικό του τηλεφώνου του στον Μπέζος, του είχε δείξει αυτό το χαρακτηριστικό της αναγνώρισης φωνής.
Το κινητό μπορούσε να ακούσει και να καταλάβει όταν του ζητούσες να αναπαράγει ένα τραγούδι. «Μπορώ να ζητήσω οποιοδήποτε κομμάτι; Ακόμα και το ‘‘Hotel California;’’», τον ρώτησε ο Μπέζος και πριν προλάβει ο Ian να απαντήσει, το Fire Phone άρχισε να παίζει το κλασικό τραγούδι των Eagles.
Λίγες μέρες μετά την εμπορική αποτυχία, ο Μπέζος τον κάλεσε στο γραφείο του και του ζήτησε να αναπτύξει μια εφαρμογή που να ανταποκρίνεται σε φωνητικές εντολές, «σαν το Star Trek». «Το κάνουμε ήδη», του απάντησε ο τεχνικός διευθυντής, ο οποίος είχε αποσπάσει 200 υπαλλήλους του να ασχολούνται αποκλειστικά με αυτό…
Με προϋπολογισμό 50 εκατ. δολαρίων, ο Freed ανέπτυξε τμήμα του λογισμικού και απευθύνθηκε σε ανεξάρτητη εταιρία για τα περαιτέρω. Κι έτσι αυτό που πήρε δεν ήταν ακριβώς το όραμά του. Τι έκανε; Προσέλαβε λογοθεραπευτές, φιλολόγους και ειδικούς στην τεχνητή νοημοσύνη για να κάνει το σύστημα να καταλαβαίνει τους ανθρώπους όπως κι αν μιλούσαν αγγλικά, με όποια προφορά.
Alexa το ονόμασε τελικά, καθώς ήθελε μια λέξη αρκετά γνωστή μεν, όχι όμως και τόσο κοινή ώστε να συγχέεται με άλλα πράγματα. Τέσσερις μήνες λοιπόν μετά το καταστροφικό λανσάρισμα του Fire Phone, ο Freed αποκάλυψε περιχαρής το Echo, ένα ηχείο που ανταποκρινόταν στην ανθρώπινη λαλιά για να σου πει τον καιρό, να συντάξει τη λίστα με τα ψώνια σου, να σου υπενθυμίσει να βγάλεις το φαΐ από τον φούρνο και να παίξει φυσικά το «Hotel California». Ψηφιακό βοηθό το λέμε πια.
Η αρχική τιμή του ήταν 199 δολάρια. Σήμερα μπορείς να το αγοράσεις με τα μισά λεφτά. Και 50 εκατ. νοικοκυριά το έχουν στο σπίτι τους. Μετά την παρουσίαση του Echo, ο Μπέζος κάλεσε τον Freed στο γραφείο του και του είπε (το αποκάλυψε ο ίδιος ο Τζεφ) για το δημοσίευμα που είχαν διαβάσει μόλις όλοι και ενημέρωνε πως η αποτυχία του Fire Phone είχε κοστίσει στην Amazon κάπου 170 εκατ. δολάρια:
«Δεν μπορείς, ούτε για ένα λεπτό, να νιώσεις άσχημα για το Fire Phone. Υποσχέσου μου πως δεν θα χάσεις ούτε ένα λεπτό ύπνου γι’ αυτό». Μέχρι το 2015, ο Freed ήταν αντιπρόεδρος και η Amazon μια τεράστια εταιρία τεχνολογίας. Μόνο που δεν σταμάτησε εκεί…
Μια μέρα ο Freed όρμησε στο γραφείο του Μπέζος πριν προλάβει να τον ενημερώσει η γραμματέας του: «Τι θα έλεγες αν φτιάχναμε μια streaming συσκευή που να μπορείς να βάλεις σε μια τηλεόραση;». Μια συσκευή που να μπορείς ξανά να της μιλάς, καθώς όπως είπε στον Τζεφ είναι δύσκολο να γράφεις από το τηλεχειριστήριο ότι θες να δεις «μια ταινία του Τζιν Χάκμαν από τη δεκαετία του 1970».
Η συσκευή της Amazon, του είπε, θα είναι τελείως διαφορετική από όλο το υπάρχον streaming hardware για τηλεοράσεις εκεί έξω. Του είπε όμως και κάτι άλλο, πως αν η Amazon άρχιζε να πουλά streaming συσκευές, τότε θα άρχιζε να αποκτά και δεδομένα για το τι βλέπει ο κόσμος.
Κι αν είχε στα χέρια της τέτοιες πληροφορίες, τότε θα μπορούσε να φτιάχνει τις δικές της ταινίες και σειρές και να κατέβει και σε άλλον έναν χώρο, στο άγνωστο πεδίο που είχε ανοίξει το Netflix αποδεικνύοντας πως ήταν εξαιρετικά επικερδές. Και κάτι άλλο όμως του είπε: πως αν έφτιαχνε τελικά κανάλι streaming και προσέφερε την υπηρεσία δωρεάν στα μέλη του Amazon Prime, εκεί που οι πελάτες πληρώνουν 99 δολάρια ετησίως για να έχουν παράδοση των προϊόντων εντός 2 ημερών, τότε περισσότερος κόσμος θα έκανε συνδρομή στο Prime.
Και με περισσότερους πελάτες στο Prime, η Amazon θα διαπραγματευόταν καλύτερα με τις εταιρίες παραδόσεων, ρίχνοντας τα κόστη και βγάζοντας έτσι περισσότερα με κάθε αγορά από τον βασικό της επιχειρηματικό βραχίονα, το ηλεκτρονικό κατάστημα. Ήταν η ολοκληρωμένη πρόταση που ο Μπέζος δεν μπορούσε να πει όχι!
Amazon Fire TV είπαν τελικά τη συσκευούλα που είναι σήμερα το δεύτερο δημοφιλέστερο λογισμικό streaming σε τηλεοπτικούς δέκτες παγκοσμίως. Amazon Studios την εταιρία παραγωγής που άρχισε πράγματι να φτιάχνει περιεχόμενο για το streaming κανάλι της Amazon, το γνωστό πλέον Amazon Prime Video, που ήδη από το 2017 είχε ξεπεράσει τα 100 εκατ. συνδρομητές…
Παρά το γεγονός ότι ανθούσε και άκμαζε στον κολοσσό, το 2017 κουράστηκε με όλα αυτά. «Ήταν δύσκολο», είπε ξερά σε συνέντευξή του στο «New Yorker» για την εμμονή της Amazon να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται διαρκώς. Συγκρίνοντάς τη με το επιχειρηματικό αντίστοιχο του ιμπεριαλιστή!
Σήμερα ο Ian Freed, παρά τα 15 χρόνια του στην Amazon, είναι γνωστός για την εταιρία που έχει συνιδρύσει, την Bamboo Learning, την οποία αναπτύσσει σε πλήρη αντίθεση με τους καταιγιστικούς ρυθμούς που έφτιαχνε κάποτε τα προϊόντα της Amazon. Πρόκειται για ένα startup με φωνητική μάθηση για τους μη προνομιούχους μαθητές εκεί έξω, ειδικά τα παιδιά που έχουν στο δέρμα τους άλλο χρώμα από το λευκό.
Ο ίδιος συνεχίζει να συνεργάζεται με την πρώην εταιρία του, καθώς δίδαξε πρόσφατα στο Amazon Echo πώς να αλληλεπιδρά με μικρούς και μεγάλους όταν έχουν να κάνουν με μουσική θεωρία.
Η Alexa ξέρει σήμερα πώς να απαντά σε ερωτήσεις για μουσική, καθώς ο Ian έφτιαξε την υπηρεσία Bamboo Music και την προγραμμάτισε να την περιέχει. Και μπορεί να διδάξει πράγματι στα παιδιά (δωρεάν) με κεφάτο τρόπο για νότες, αρμονίες και συγχορδίες, αναγνωρίζοντας ταυτοχρόνως τους ήχους που κάνει κάθε μουσικό όργανο εκεί έξω.
Ο Freed κάνει άλλη δουλειά πια. Επιστράτευσε μια νεαρή εκπαιδευτικό με εμπειρία στις στρατηγικές μάθησης (Irina Fine) και έφτιαξε την Bamboo Learning, κρατώντας τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου.
Για την ώρα, η Bamboo Learning είναι «ένας πολύ ισχνός οργανισμός», όπως είπε προσφάτως ο ίδιος, μια εταιριούλα με 5 υπαλλήλους. Πρόσφατα μάθαμε πως ο Ian προσλαμβάνει κόσμο για να διδάξουν σε Αφρο-Αμερικανάκια τεχνολογικές δεξιότητες.
Τώρα συνεργάζεται με έναν φιλανθρωπικό οργανισμό του Σιάτλ για τον τεχνολογικό αλφαβητισμό των μη προνομιούχων νιάτων στα σχολεία των φτωχών προαστίων. Και επιστρατεύει όλες τις παλιές του γνωριμίες.
Και το κάνει γιατί θεωρεί πως το δίκτυο των διασυνδέσεων της Amazon θα προσελκύσει κι άλλους εθελοντές στον σκοπό του. Όταν δεν ασχολείται με τα παιδιά, συμβουλεύει νεαρούς επιχειρηματίες με πολλά υποσχόμενα startups.
Και δεν σκοπεύει να αποστρατευτεί, καθώς έχει πολλά ακόμα να δώσει, έστω και από άλλο μετερίζι…