Σε πολλά μέρη του κόσμου η «ψηφιακή ζωή» είναι πια αδύνατον να διαχωριστεί από την καθημερινότητα. Ίντερνετ με υψηλές ταχύτητες, κινητή προσβασιμότητα, πληρωμές χωρίς μετρητά είναι πλέον χαρακτηριστικά αδιαμφισβήτητα της ζωής μας- αλλά και χαρακτηριστικά που καθοδηγούν την παγκόσμια οικονομία.
Μερικές χώρες κάνουν ακόμα διστακτικά βήματα στην κατεύθυνση αυτές. Άλλες έχουν ήδη ισχυρή παρουσία στο προοίμιο του ψηφιακού μέλλοντος, ανοίγοντας τον δρόμο και πρωτοπορώντας με εξαιρετικές και αποτελεσματικές online υπηρεσίες και απρόσκοπτη προσβασιμότητα.
Το δίκτυο InterNations έδωσε πριν λίγο καιρό στη δημοσιότητα έκθεση με τίτλο «Digital Life Abroad», επιχειρώντας να καταγράψει ποιες χώρες καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις στην κατάταξη αυτή, για λογαριασμό μετοίκων και με βάση τη διαθεσιμότητα των online κυβερνητικών υπηρεσιών, την ευκολία απόκτησης εγχώριου αριθμού κινητού τηλεφώνου, τη διαθεσιμότητα ίντερνετ υψηλής ταχύτητας στο σπίτι, τις πληρωμές χωρίς μετρητά και την απρόσκοπτη πρόσβαση στο ίντερνετ.
Το BBC απευθύνθηκε σε κατοίκους των χωρών που βρίσκονταν στις πρώτες θέσεις σε κάθε μία από τις πέντε κατηγορίες που κατέγραψε η έκθεση, επιχειρώντας να σκιαγραφήσει το πώς είναι να ζει κανείς σε μια προηγμένη, με τους προαναφερθέντες όρους, χώρα.
Αναφορικά με την Ελλάδα, βρίσκεται στην 41η θέση σε ό,τι αφορά την Ποιότητα Ζωής, στην 52η θέση σε ό,τι αφορά την Ψηφιακή Ζωή αλλά στη 13η θέση σε ό,τι αφορά την ευκαιρία να κάνει κανείς φίλους.
1η θέση στη συνολική κατάταξη
Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις στον (ψηφιακό) κόσμο, η κατάταξη της Εσθονίας στην πρώτη θέση δεν αποτελεί έκπληξη. Πρόκειται για μία χώρα που έχει επενδύσει στην ψηφιακή υποδομή της, από την ανεξαρτησία της, το 1991, και μετά. Το πρόγραμμα E-Estonia, χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση, έχει φέρει στη χώρα προγράμματα ηλεκτρονικής ψήφου, ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας, ψηφιακής τραπεζικής και ακόμα και «e-residency», που επιτρέπει σε ανθρώπους που δεν είναι Εσθονοί πολίτες να ζητήσουν εικονική ιδιότητα πολίτη. Αυτό τους δίνει πρόσβαση σε παροχές όπως ταυτότητα, τραπεζικές υπηρεσίες, πληρωμές και ίδρυση εταιρείας. Σήμερα το πρόγραμμα απευθύνεται σε «ψηφιακούς νομάδες» και ξένους επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να ανοίξουν εταιρεία σε έδαφος της ΕΕ. Αυτό με τη σειρά του ανοίγει νέες ευκαιρίες για την εσθονική οικονομία.
«Εδώ στην Εσθονία θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα να έχεις πρόσβαση στο ίντερνετ. Ακόμα και τα απομακρυσμένα νησιά έχουν ίντερνετ» σχολιάζει η Αυστριακή entrepreneur Alexandra Nima, που ζει αυτόν τον καιρό στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, το Τάλιν. «Εδώ όλα, από το να εγγραφείς ως κάτοικος της χώρας ή να ανοίξεις μία επιχείρηση (online φυσικά) γίνονται το γρηγορότερο δυνατό». Η εξέλιξη των πραγμάτων στην κατεύθυνση της συνδεσιμότητας σημαίνει πως ακόμα και οι τηλεφωνικές κλήσεις θεωρούνται κάπως παρωχημένες. «Είναι πολύ εύκολο για μένα να ρωτήσω κάτι μέσω Viber παρά να πάρω τηλέφωνο» προσθέτει ο Tarmo Annus, κάτοικος Τάλιν και εργαζόμενος στην πλατφόρμα Obyte. «Αντί να τηλεφωνήσω σε ένα μαγαζί για να δω εάν είναι ανοιχτά στη διάρκεια των διακοπών, στέλνω ένα μήνυμα στο Viber».
Η ψηφιακή υπόσταση των υποδομών της χώρας έχει βέβαια και τα προβλήματά της. Η Εσθονία ήταν η πρώτη χώρα που δέχθηκε κυβερνοεπίθεση το 2007. «Η επίθεση μπλόκαρε τις ιστοσελίδες και παρέλυσε όλη τη διαδικτυακή υποδομή της χώρας. Πάγωσαν τραπεζικές κάρτες και δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, παντού σήμαιναν συναγερμοί» θυμίζει ο Dave Phillips. Ήτα πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Εσθονία στη διάρκεια των επιθέσεων και πρόσφατα εξέδωσε και βιβλίο με την εμπειρία του.
Ως αποτέλεσμα των επιθέσεων, το ΝΑΤΟ ετοίμασε ένα εγχειρίδιο για την αντιμετώπιση διεθνών κυβερνο-κρίσεων, ενώ η Εσθονία πρότεινε το Κέντρο Nato Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence για την πρόληψη και την αντιμετώπιση ενδεχόμενων μελλοντικών επιθέσεων.
2η θέση στη συνολική κατάταξη
Με πολύ καλές επιδόσεις στις τέσσερις από τις πέντε κατηγορίες, η Φινλανδία καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στη συνολική κατάταξη και την πρώτη στις πληρωμές χωρίς μετρητά. Ο ρόλος του ίντερνετ θεωρείται τόσο σημαντικός στη χώρα που το 2010 η κυβέρνηση αναγνώρισε ως νομικό δικαίωμα κάθε πολίτη να έχει πρόσβαση σε ευρυζωνικό δίκτυο. Και ήταν η πρώτη χώρα που το έκανε αυτό.
«Η πρόσβαση σε ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων σε συνδυασμό με την ελευθερία του λόγου κάνει το σύστημα εδώ βιώσιμο και ασφαλέστερο» λέει ο Φινλανδός Heikki Väänänen, CEO and ιδρυτής της πλατφόρμας αξιολογήσεων HappyOrNot, ο οποίος ζει στα νότια της χώρας. «Όλοι έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και αυτό δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους να μάθουν και να επιδράσουν στο μέλλον της χώρας».
Πολύ βοηθητική για τους ξένους στη χώρα είναι η ευκολία online πρόσβασης στις κυβερνητικές υπηρεσίες και η αυτόματη μετάφραση πολλών υπηρεσιών. «Η ψηφιακή ζωή φέρνει αυτοματοποίηση, όπως πχ και στα ταμία του σούπερ μάρκετ, αλλά και online υπηρεσίες στα αγγλικά, κάτι που διευκολύνει την καθημερινή ζωή σε πολλούς που δεν μιλάνε και δεν καταλαβαίνουν φινλανδικά» εξηγεί ο Peter Seenan, ιδρυτής του μπλογκ Finland My Home, ο οποίος κατάγεται από τη Σκωτία και έζησε οκτώ χρόνια στο Ελσίνκι. «Υπάρχουν τόσες πληροφορίες online στα αγγλικά, στη Φινλανδία, που μπορείς από το να κλείσεις ραντεβού με γιατρό μέχρι να μάθεις τα δικαιώματά σου ως εργαζόμενος. Αυτό αποτελεί τεράστια αλλαγή από την εποχή που εγώ είχα πρωτοέρθει εδώ, το 2004».
Η ψηφιακή υποδομή ταιριάζει με την έμφαση που δίνει η χώρα στην εκπαίδευση και στη δημιουργία κοινοτήτων, με αποτέλεσμα η Φινλανδία να επενδύει και σε «φυσικά» μέρη, πραγματικά, όπου οι άνθρωποι μπορούν να «συνδεθούν». «Η νέα βιβλιοθήκη που μόλις χτίστηκε στο κέντρο του Ελσίνκι έχει εκπληκτικές ψηφιακές παροχές» εξηγεί ο Seenan. «Τα κοινοτικά κέντρα είναι υπέροχα μέρη όπου πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι συναντώνται για να ασκηθούν, να μοιραστούν το φαγητό τους και να συνδεθούν online».
Παρά το καλό ίντερνετ και την πρόσβαση στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, το να βγουν «off line» δεν είναι και τόσο δύσκολο για τους Φινλανδούς.
«Οι Φινλανδοί είναι κολλημένοι με τα αγροκτήματά τους το καλοκαίρι, και το μυαλό τους βγαίνει off line» εξηγεί ο Seenan. Η Φινλανδία έχει πάνω από μισό εκατομμύριο τέτοια αγροκτήματα, όπου οι πολίτες καταφεύγουν για να απολαύσουν τη χαλάρωση της «mökkielämä» ή της «ζωής στο αγρόκτημα».
«Η Φινλανδία πρόσφατα διακρίθηκε και ως μία από τις χώρες οι πολίτες της οποίας έχουν την καλύτερη φυσική κατάσταση στον κόσμο, με πάνω από τους μισούς Φινλανδούς ηλικίας από 30 έως 64 ετών να πιάνουν το μίνιμουμ εβδομαδιαίας άσκησης που προτείνει ο ΠΟΥ, δηλαδή τον στόχο 150 λεπτών μέτριας άσκησης ή 70 λεπτών έντονης γυμναστικής την εβδομάδα», προσθέτει.
6η θέση στη συνολική κατάταξη
Το Ισραήλ βρίσκεται στην τρίτη θέση τόσο της ανεμπόδιστης πρόσβασης στο ίντερνετ όσο και της ευκολίας στην απόκτηση αριθμού κινητής τηλεφωνίας, και έχει ισχυρό και καινοτόμο τεχνολογικό κέντρο. Οι κάτοικοι έχουν ευχαρίστως υιοθετήσει τον χαρακτηρισμό «Startup Nation» και είναι λίγοι εκείνοι που είναι off από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές επικοινωνίας.
«Ακόμα και οι ηλικιωμένοι έχουν smartphones και επικοινωνούν μέσω Facebook ή WhatsApp ή ακόμα και με video chat στο Messenger. Είναι πολύ πιθανό να δεις μια γυναίκα πχ στα 70 της να ανταλλάσσει μηνύματα ή να κάνει βιντεοκλήση με τα εγγόνια της που είναι στις ΗΠΑ» περιγράφει η εκπρόσωπος του InterNations και κάτοικος Ισραήλ Maria Pinelis.
Σύμφωνα με τον Rafael Hope, CEO και συνιδρυτή της εταιρείας παροχής ψηφιακών υπηρεσιών Amen V’Amen, ο οποίος ζει κοντά στο Τελ Αβίβ, το ίντερνετ είναι γρήγορο, φτηνό και αξιόπιστο, κι αυτό βοηθά να έρχονται κοντά entrepreneurs και ψηφιακοί νομάδες. «Εγώ δουλεύω περισσότερο από το σπίτι και από καφετέριες, κάτι που σημαίνει πως στηρίζομαι πολύ στο δημόσιο ίντερνετ. Πολλά καφέ έχουν δωρεάν WiFi ενώ και οι τοπικοί πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου προσφέρουν WiFi σε πολλές σημεία – ορόσημα, δωρεάν για τους χρήστες».
Όσοι ενδιαφέρονται για start-up συνήθως επιλέγουν το Τελ Αβίβ, την «πόλη που ποτέ δεν κοιμάται», όπως λέει ο Hope, καθώς εκεί έχουν την έδρα τους οι σχεδόν χίλιες startups της χώρας. «Σίγουρα αποτελεί κίνητρο για πολλούς Ισραηλινούς, ειδικά νέους, που επιλέγουν να σηκώσουν το βάρος των μεγάλων ενοικίων στο Τελ Αβίβ για να αποτελέσουν μέρος αυτής της ‘σκηνής’».
7η θέση στη γενική κατάταξη
Ο Καναδάς καταγράφει σταθερά πολύ καλές επιδόσεις σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες, ειδικά στη διαθεσιμότητα online κυβερνητικών υπηρεσιών και τις πληρωμές χωρίς μετρητά. Η ψηφιακή ζωή είναι πιο εύκολη στις μεγάλες πόλεις, όπου η υιοθέτηση της τεχνολογίας έχει γίνει ταχύτερα και οι υπηρεσίες ίντερνετ είναι επίσης ταχύτερες και πιο προσβάσιμες.
«Οι μεγάλες πόλεις όπως το Τορόντο είναι πιο φιλικές στην ψηφιακή ζωή» λέει ο Καναδός Eric Wychopen, μπλόγκερ του Penguin and Pia. «Περισσότερες μέθοδοι πληρωμών χωρίς μετρητά – και πληρωμές μέσω κινητών- εφαρμόζονται σε μικρά καινούρια μαγαζιά» εξηγεί.
Εδώ η σύνδεση στο ίντερνετ κοστίζει πιο ακριβά από ό,τι σε άλλες χώρες, καθώς ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών δεν έχει την ίδια καθολική και κραταιά εδραίωση και η κάλυψη σε απομακρυσμένες περιοχές μπορεί να έχει «κενά». «Ο Καναδάς πιάνει τις πρώτες θέσεις αναφορικά με το ακριβό ίντερνετ, ενώ διαθέτει και συνδέσεις όχι και τόσο υψηλών ταχυτήτων» περιγράφει ο Thomas Jankowski, επικεφαλής της ψηφιακής ανάπτυξης στην πλατφόρμα κρυπτονομισμάτων Coinsquare.
Σε γενικές γραμμές όμως, η διαθεσιμότητα των κυβερνητικών υπηρεσιών online και η χωρίς περιορισμούς πρόσβαση σε τέτοιες υπηρεσίες (η χώρα καταλαμβάνει την 8η και την 11η θέση αντίστοιχα) βοηθά τους entrepreneurs, κάνοντας την έναρξη μιας επιχείρησης και τη διαχείρισή της πολύ εύκολη και από οποιοδήποτε σημείο.
«Το να μπορείς να ανοίξεις και να λειτουργήσεις online μία επιχείρηση, να διαχειριστείς τις τραπεζικές συναλλαγές, τη λειτουργία, την τήρηση βιβλίων, την πληρωμή λογαριασμών, την ανανέωση εγγράφων, κι όλα αυτά από το σπίτι σου, ένα καφέ ή ακόμα και μια σκηνή στην κατασκήνωση μπορεί να κάνει θαύματα αναφορικά με τη βελτίωση του κόστους μιας επιχείρησης και το την εξοικονόμηση χρόνου» προσθέτει ο Jankowski.
27η θέση στη συνολική κατάταξη
Στην κατηγορία της διαθεσιμότητας διαδικτύου υψηλής ταχύτητας σε οικιακούς χρήστες η Νότια Κορέα είναι στην πρώτη θέση, επιτρέποντας στους πολίτες της να «γκαζώνουν» διαδικτυακά εκεί που το επιθυμούν.
«Η καθημερινή ζωή στη Νότια Κορέα κινείται αρκετά γρήγορα. Από την αγορά τροφίμων και τη διανομή τους μέχρι την πληρωμή τους, όλα μπορούν να γίνουν μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα» λέει ο Choi Ye Eun, κάτοικος Σεούλ, που απολαμβάνει ειδικά τη βολή της υπηρεσίας KaKao Bank, συνδυασμού ψηφιακής τραπεζικής και εφαρμογής messenger.
Η υψηλή της θέση στην κατάταξη οφείλεται στην παροχή γρήγορου ίντερνετ στους οικιακούς χρήστες, αλλά η χώρα διαθέτει μία από τις υψηλότερες ταχύτητες ίντερνετ στον κόσμο, κάτι που σημαίνει πως οι επιλογές διασκέδασης, από παιχνίδια μέχρι video streaming, είναι διαθέσιμες παντού. «Είναι εκπληκτικό το ότι δεν βαριόμαστε στο τρένο και μπορούμε να παρακολουθούμε κάτι στο YouTube ή να σερφάρουμε σε hashtags στο Instagram» λέει ο Choi.
Με αυτό συμφωνεί και ο κάτοικος Σεούλ Lee Namoo (Martin). «Η ταχύτητα του ίντερνετ στην Κορέα είναι αξιοζήλευτη, θεωρούμε δεδομένο το χωρίς διακοπές video streaming, το πολύ γρήγορο download παιχνιδιών και την επικοινωνία πχ με βιντεοκλήσεις» λέει.
Η κυβέρνηση επιτρέπει σχετικά εύκολη πρόσβαση στο ίντερνετ, αντίθετα με την Κίνα, όπως σημειώνει το BBC, κάτι που ωθεί τους πολίτες της σε μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά. «Η ψηφιακή ισότητα έχει προάγει και τη δημοκρατία στη Νότια Κορέα» εξηγεί ο Choi. «Η χωρίς περιορισμούς πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει βοηθήσει τους πολίτες να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα κοινωνικά προβλήματα και τους έχει επιτρέψει να αναλαμβάνουν δράση εναντίον λανθασμένων αποφάσεων από τους πολιτικούς».
Στα social media πιστώνεται η ενίσχυση των διαδηλώσεων με κεριά, την περίοδο 2016-2017, που προκάλεσαν την παραίτηση της πρώην προέδρου Park Geun-hye, την οποία κατηγορούσαν για κατάχρηση εξουσίας και διαφθορά, αλλά και η εξάπλωση του κινήματος #MeToo, που έφερε συλλήψεις αλλά και ευαισθητοποίηση του κόσμου παγκοσμίως για το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης.
Ορισμένες υπηρεσίες και εφαρμογές, ωστόσο, αφήνουν εκκρεμότητες παρά τη γρήγορη πρόσβαση σε αυτές. «Ορισμένες ψηφιακές υπηρεσίες δεν έχουν βασική χρηστικότητα, και το λογισμικό μερικές φορές επιβραδύνει τη λειτουργία των συσκευών μου και κοινοποιεί προσωπικές πληροφορίες» τονίζει ο Lee.
Νωρίτερα φέτος, διαπιστώθηκε πως ορισμένες νοτιοκορεατικές εφαρμογές για Android επέτρεπαν τη διαρροή passwords και οικονομικών πληροφοριών των χρηστών, και η Νότια Κορέα χαρακτηρίστηκε από το Bloomberg Law ως η χώρα με το μεγαλύτερο ρίσκο διαρροής πληροφοριών. Ως εναλλακτική στις εγχώριες εφαρμογές, ο Lee προτιμά αμερικανικές όπως η Amazon και το PayPal, που έχουν πιο βολικό interface.