Πίσω στον 16ο αιώνα η Ποντεβέντρα ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Γαλικίας και ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της. Εδώ χτίστηκε η ναυαρχίδα του Κολόμβου, το πλοίο Σάντα Μαρία, ενώ αρκετοί από τους ντόπιους είναι πεπεισμένοι πως ο ίδιος ο Κολόμβος δεν ήταν Γενοβέζος, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά ένας γνήσιος ευγενής από την Ποντεβέντρα, ο οποίος για άγνωστους και σκοτεινούς, ίσως, λόγους σκηνοθέτησε το θάνατό του και απέκτησε μια νέα ταυτότητα.
Σήμερα η Ποντεβέντρα είναι μία φιλόξενη, γραφική, μικρή παραθαλάσσια πόλη με 80.000 κατοίκους στο βορειοδυτικό τμήμα της Ισπανίας, που συνδυάζει την ιστορία και τον πολιτισμό με την σύγχρονη ζωή και μια ζωντανή ατμόσφαιρα, που κάθε πόλη θα ήθελε να έχει.
Η ζωή εδώ κυλά ήρεμα, έξω από τις συνηθισμένες εικόνες που έχουμε για την καθημερινότητα σε διάφορες ισπανικές, αλλά και ευρωπαϊκές πόλεις. Μια βόλτα στο κέντρο της Ποντεβέντρα αρκεί για να ανακαλύψει κανείς ότι οι μοναδικοί ήχοι που ακούγονται είναι οι συνομιλίες των περαστικών, τα κουταλάκια από το ανακάτεμα του καφέ στα τραπεζάκια έξω, ακόμη και το κελάηδισμα των πουλιών που πετούν ανάμεσα σε ανθισμένες καμέλιες.
Οι δάσκαλοι συνοδεύουν τους μαθητές τους ανέμελοι στους δρόμους της, χωρίς να υπάρχει ο φόβος ότι κάποιος από αυτούς θα παρασυρθεί από έναν εκνευρισμένο, βιαστικό οδηγό. Ο λόγος;
Έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι στο κέντρο της πόλης δεν ακούγεται ούτε ένα κορνάρισμα από αυτοκίνητα, ούτε οι ενοχλητικές εξατμίσεις, ακόμη και οι δυνατές φωνές των οδηγών που προσπαθούν να «σωθούν» από την κίνηση φωνάζοντας εκνευρισμένοι στους συμπολίτες τους.
Ο «παράδεισος» της Ποντεβέντρα και ο δήμαρχός της
Ως «παράδεισο» θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς την πόλη, κάτι με το οποίο συμφωνούν και οι κάτοικοί της, καθώς τα τελευταία 20 χρόνια στο κέντρο της Ποντεβέντρα είναι απαγορευμένη η κυκλοφορία των αυτοκινήτων.
Ποιος είναι ο υπεύθυνος γι αυτό το μικρό «θαύμα»; Ο δήμαρχος της πόλης, ο οποίος αποκαλύπτει στον Guardian ότι «πριν γίνω δήμαρχος περίπου 14.000 αυτοκίνητα περνούσαν καθημερινά από το κέντρο της πόλης. Περισσότερα αυτοκίνητα διαπερνούσαν την πόλη ημερησίως, απ’ ό,τι οι κάτοικοι που ζουν και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στην περιοχή».
Ο Miguel Anxo Fernandez Lores είναι δήμαρχος της πόλης της Γαλικίας από το 1999, ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα της ηλεκτρονικής έκδοσης της βρετανικής εφημερίδας, η φιλοσοφία του είναι πολύ απλή: «η κατοχή ενός αυτοκινήτου δεν σας δίνει το δικαίωμα να καταλαμβάνετε τον δημόσιο χώρο της πόλης».
Ο Lores έγινε δήμαρχος μετά από 12 χρόνια στην αντιπολίτευση και στο πλαίσιο της δημαρχίας του κατάφερε να πεζοδρομήσει 300.000 τετραγωνικά μέτρα στο μεσαιωνικό κέντρο της πόλης, «ντύνοντας» τους δρόμους με πέτρινες επιφάνειες από γρανίτη.
«Το ιστορικό κέντρο ήταν νεκρό», αποκαλύπτει στον Guardian και συνεχίζει λέγοντας πως «υπήρχαν πολλά ναρκωτικά, η πόλη ήταν γεμάτη αυτοκίνητα –μια περιθωριακή ζώνη. Ήταν μια παρηκμασμένη πόλη, μολυσμένη και με πολλά τροχαία στο ενεργητικό της. Όλα ήταν στάσιμα. Οι περισσότεροι που είχαν την ευκαιρία να φύγουν, δεν το σκέφτηκαν δεύτερη φορά. Αναλαμβάνοντας τα ηνία αρχικά σκεφτήκαμε την βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας, ωστόσο δεν καταφέραμε να βρούμε ένα εφαρμόσιμο σχέδιο. Αντ’ αυτού αποφασίσαμε να πάρουμε πίσω τον δημόσιο χώρο για τους κατοίκους και για να γίνει αυτό έπρεπε να απαλλαγούμε από τα αυτοκίνητα».
Η απαγόρευση κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στο κέντρο
Δεν πέρασε πολύς καιρός μέχρι να απαγορευτεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης, να καταργηθούν τα επίγεια πάρκινγκ –η περισσότερη κίνηση προκαλείται από αυτούς που ψάχνουν για πάρκινγκ– και να δημιουργηθούν υπόγειες θέσεις στάθμευσης αλλά και νέες σε περιφερειακούς δρόμους του κέντρου.
Έτσι, σε αυτό κυκλοφορούν μόνο ασθενοφόρα και περιπολικά, ενώ από τα λιγοστά μηχανοκίνητα που βρίσκονται σε αυτό σε καθημερινή βάση, τα περισσότερα ανήκουν στις αστικές συγκοινωνίες ή έρχονται για τον ανεφοδιασμό των επιχειρήσεων. Και πάλι, ακόμη και γι’ αυτά τα αυτοκίνητα το ανώτατο όριο ταχύτητας ανέρχεται στα 30 χλμ./ ώρα.
Έτσι, απόλυτη προτεραιότητα στο ιστορικό κέντρο της πόλης έχει ο πεζός, ενώ δεν υπάρχει, πλέον, καμία ανάγκη για φωτεινούς σηματοδότες και διαγραμμίσεις.
Για όσους επιθυμούν να μπουν στο κέντρο με το αυτοκίνητό τους και δεν έχουν προμηθευτεί την απαραίτητη ειδική άδεια (μόνοι οι κάτοικοι του κέντρου την διαθέτουν) θα πρέπει να αφήνουν τα οχήματά τους σε μία από τις 15.000 θέσεις πάρκινγκ –οι μισές είναι δωρεάν– έξω από το κέντρο, ενώ όσες θέσεις πάρκινγκ έχουν δημιουργηθεί στον εσωτερικό δακτύλιο του κέντρου είναι μόλις 1.000 και διατίθενται δωρεάν μόνο για τα πρώτα 15 λεπτά.
Τα οφέλη που κανείς δεν είδε θετικά εξ αρχής
Όπως ίδιος δήλωσε ο δήμαρχος της Ποντεβέντρα στον Guardian σε κανέναν δεν αρέσει να του λέει ότι δεν μπορεί να οδηγήσει όπου θέλει. Μάλιστα, οι περισσότεροι κάνανε λόγο για δικαιώματα, την ώρα που ο Lores ισχυριζόταν ότι «αυτό που στην ουσία επιθυμούν είναι προνόμια».
Τα οφέλη, εκτός από την μείωση του κυκλοφοριακού, είναι πολλά, αναφέρει ο Guardian. Στους ίδιους δρόμους στους οποίους 30 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα από το 1996 μέχρι το 2006, μόνο 10 σκοτώθηκαν τα επόμενα 10 χρόνια, ενώ κανένας δεν έχασε την ζωή του από το 2009.
Επιπλέον, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν κατά 70%, σχεδόν τα τρία τέταρτα των μετακινήσεων πραγματοποιούνται πλέον πεζή ή με ποδήλατο και ενώ άλλες πόλεις της περιοχής συρρικνώνονται με τους κατοίκους τους να τις εγκαταλείπουν, η Ποντεβέντρα «κέρδισε» 12.000 νέους κατοίκους. Τέλος, η απαγόρευση άδειας οικοδόμησης για μεγάλα εμπορικά κέντρα είχε ως αποτέλεσμα οι μικρές, τοπικές επιχειρήσεις –αλλού δεν μπόρεσαν να αντέξουν την παρατεταμένη οικονομική κρίση της Ισπανίας– κατάφεραν να επιβιώσουν και να συνεχίσουν την λειτουργία τους.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο της Ποντεβέντρα, η όλη διαδικασία δεν ήταν εύκολη, ενώ υπήρχαν αρκετά εμπόδια τα οποία έπρεπε να ξεπεραστούν. Οι αντιδράσεις των επιχειρηματιών και καταστηματαρχών της περιοχής ήταν αρκετά έντονες, ωστόσο σήμερα μοιάζουν πιο ευχαριστημένοι και ικανοποιημένοι από ποτέ.
Όλα τα έργα στην Ποντεβέντρα χρηματοδοτήθηκαν από την τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ καμία βοήθεια δεν έλαβε ο δήμος από την περιφέρεια ή την κεντρική κυβέρνηση.
Όπως, μάλιστα, χαρακτηριστικά δήλωσε ο Lores στον Guardian «δεν έχουμε αναλάβει μεγάλα έργα. Κάναμε ό,τι μπορούσε να περάσει από το χέρι μας».