Ο πόλεμος είναι ένα τραγικό γεγονός, το οποίο συνθέτουν διάφορες τραγωδίες… Πρωταγωνιστές της κάθε μιας οι άνθρωποι… Αυτοί που γέμισαν με τις δικές τους προσωπικές τραγωδίες τις σελίδες της πιο αιμαβατομμένης σελίδας της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας… της τουρκικής εισβολής του 1974.
Μια από αυτές αφορά και την περίπτωση της Παρασκευούς Γιωργαλλή από την Έγκωμη Αμμοχώστου. Λίγες μέρες προτού φιλήσει τα στέφανα στον γάμο της κόρης της, συνάντησε τον θάνατο. Δολοφονήθηκε με άλλες δύο γυναίκες στην περιοχή Στροβίλια από Τούρκους στρατιώτες και τάφηκε λίγες μέρες μετά στο κοιμητήριο της Ξυλοτύμπου.
Όπως αφηγήθηκε η κόρη της Κατερίνα στον «Φ», η μητέρα της είχε πάει στο σπίτι της φίλης της στα Στροβίλια, επειδή βρισκόταν στο έδαφος των Βρετανικών Βάσεων. Η Παρασκευού ήταν μόνη της. Ο άντρας της είχε πεθάνει από το 1958, ενώ οι δύο κόρες της ζούσαν αλλού. Έτσι την ημέρα που έγινε το κακό, κανένας δεν ήταν μαζί της και κανένας δεν ενημερώθηκε για τον θάνατό της.
Για χρόνια η οικογένεια της δεν γνώριζε τι απέγινε, ούτε πού βρισκόταν. Μέχρι που μια μέρα, η μία κόρη της, η Κατερίνα, όπως μας είπε, συνάντησε τον άνθρωπο που την είδε νεκρή. Μέχρι τότε κανένας δεν τους είχε ενημερώσει. Μέσα στη φωτιά του πολέμου, ακόμα και πράγματα που σήμερα φαντάζουν απλά είναι πολύ δύσκολα. Πρόσφατα, αποφάσισαν να αναζητήσουν τον τάφο της μητέρας τους, ζητώντας τη βοήθεια της Διερευνητικής Επιτροπής.
Η ιστορία ξεκινά το καλοκαίρι του 1974 με τη δολοφονία τριών γυναικών. Πρόκειται για την Ελένη Γεωργίου (Βόρχη) από τα Στροβίλια, Παρασκευού Γιωργαλλή από την Έγκωμη Αμμοχώστου και Λάουρα Ιωάννου από τα Στροβίλια.
Σύμφωνα με τα γεγονότα, όπως καταγράφηκαν στη Διερευνητική Επιτροπή κατά τη διάρκεια της έρευνας, στις 16 Αυγούστου η Παρασκευού Γιωργαλλή, η Λάουρα Ιωάννου και ο Γεώργιος Ιωάννου λόγω της προέλασης των Τούρκων αναζήτησαν ασφάλεια στο σπίτι της Ελένης Γεωργίου, που βρίσκεται εντός των Βρετανικών Βάσεων.
Ο Γεώργιος Κυριάκου μαζί με τον σύζυγό της Ελένης Γεωργίου, Γεώργιο Θωμά, εγκατέλειψαν την οικία και μετέβηκαν στη Δερύνεια προς εξασφάλιση τροφίμων. Όταν επέστρεψαν στα Στροβίλια, εντόπισαν νεκρές τις τρεις γυναίκες και ειδοποίησαν την Αστυνομία των Βάσεων. Οι Άγγλοι μετέφεραν τις σορούς στο στρατιωτικό νοσοκομείο στη Δεκέλεια. Η σορός της Ελένης Γεωργίου παρελήφθη από τους οικείους της και τάφηκε στη Δερύνεια.
Η οικογένεια της Παρασκευούς Γιωργαλλή αποτάθηκε πριν από μερικά χρόνια στο γραφείο του Επιτρόπου για πραγματοποίηση έρευνας ώστε να εντοπιστεί ο χώρος ταφής της μητέρας τους για τον οποίο δεν γνώριζαν.
Ο Επίτροπος Προεδρίας μετά το αίτημα της οικογένειας αποτάθηκε στον Αρχηγό Αστυνομίας, στον Ύπατο Αρμοστή του Ηνωμένου Βασιλείου και σε υπηρεσίες για εντοπισμό και αξιολόγηση όλων των πληροφοριών ώστε να εξακριβωθεί τι απέγιναν οι σοροί των δύο γυναικών μετά τη μεταφορά τους στο Αγγλικό Νοσοκομείο της Δεκέλειας.
Με βάση τις πληροφορίες που εξασφαλίστηκαν, εξακριβώθηκε ότι μετά την πραγματοποίηση νεκροψίας οι σοροί παραδόθηκαν από τους Άγγλους στον Ερυθρό Σταυρό ο οποίος στη συνέχεια τις παρέδωσε στην Αστυνομία η οποία τις μετέφερε στο Κοιμητήριο Ξυλοτύμπου, όπου και τάφηκαν. Υπάρχει σχετική καταχώρηση στο βιβλίο ταφών της εκκλησίας του χωριού.
Μετά την υπόδειξη των πιθανών χώρων ταφής, ο Επίτροπος έδωσε οδηγίες για πραγματοποίηση ανασκαφής και λήψης σκελετικών δειγμάτων για σκοπούς εξετάσεων DNA. H διαδικασία αυτή έχει ολοκληρωθεί και αναμένονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων DNA.
Κηδεία κάτω από μια χαρουπιά
Ο πατήρ Κυριάκος, ιερέας της Ξυλοτύμπου έλαβε τότε μέρος στην ταφή των δύο γυναικών. Όχι ως ιερέας, αλλά ως έφηβος που βοηθούσε στην εκκλησία του χωριού. «Ήμουν 14 χρονών το 1974. Ο νεωκόρος μας, τότε, είχε πάει στο βενζινάδικο του γαμπρού του, ο οποίος ήταν στρατιώτης στην εισβολή, όμως είχε γίνει επίταξη του βενζινάδικού του», δήλωσε στον «Φ». «Μου παρέδωσε τα κλειδιά της εκκλησίας και ήμουν εγώ στη θέση του.
Στις 22 Αυγούστου μας ειδοποίησε η Αστυνομία ότι θα φέρει δύο κοπέλες που σκότωσαν οι Τούρκοι μέσα στα χωράφια της Άχνας, όπως είπε χαρακτηριστικά. Ετοιμαστήκαμε για την κηδεία στην εκκλησία του Αγίου Ανδρονίκου, όμως λόγω του ότι τα πτώματα των δύο γυναικών ήταν σε αποσύνθεση, δεν μπορούσαν να τις κατεβάσουν. Για το λόγο αυτό, πήγαμε κάτω από μια χαρουπιά απέναντι από το κοιμητήριο, κάναμε την Ακολουθία και τις θάψαμε σε ένα τάφο που είχα βγάλει εγώ. Κανένας δεν τις είχε αναζητήσει», θυμάται.
Με 36 σφαίρες η σορός της…
Η κόρη της Παρασκευούς, η Κατερίνα, η οποία ετοίμαζε τον γάμο της το 1974, αναζητούσε μάταια για χρόνια τη μητέρα της. «Το 1974 η μητέρα μας ήταν στην Έγκωμη Αμμοχώστου», αναφέρει. «Στις Βάσεις πήγε διότι η κυρία που είχε το σπίτι ήταν η κουμπάρα της και ένιωθε ασφαλισμένα εκεί. Απέναντι βρισκόταν στρατόπεδο της Εθνικής Φρουράς, όμως λόγω των τουρκικών βομβαρδισμών είχαν μετακινήσει τους στρατιώτες.
Πιθανότατα λόγω του στρατοπέδου εκεί, οι στρατιώτες των Βάσεων άφησαν το συγκεκριμένο κομμάτι ελεύθερο. Οι Τούρκοι, λόγω του ότι υπήρχε στρατόπεδο εκεί της Εθνικής Φρουράς, πυροβολούσαν τα σπίτια της περιοχής. Η μητέρα μας ήταν σε ένα σπίτι απέναντι, μαζί με την κυρία που είχε το σπίτι και μια άλλη κυρία. Φαίνεται ότι βλέποντας τους στρατιώτες, θεώρησαν ότι είναι δικοί μας και αρχικά έμειναν εκτός σπιτιού. Όπως μάθαμε, έτρεξαν να μπουν μέσα όταν οι Τούρκοι στρατιώτες πλησίασαν αρκετά και τους αναγνώρισαν ότι δεν είναι δικοί μας στρατιώτες. Οι Τούρκοι στρατιώτες ίσως να υπέθεσαν ότι υπήρχαν στρατιώτες στο σπίτι και άρχισαν να πυροβολούν μαζικά. Αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν και οι τρεις γυναίκες. Μόνο η μητέρα μου είχε 36 σφαίρες», προσθέτει στην αφήγησή της.
Η Κατερίνα αναφέρει ότι κανένας δεν ήξερε πού βρισκόταν η μητέρα τους. «Ο άντρας της γυναίκας που είχε πάει να φέρει ψωμί από τη Δερύνεια, επιστρέφοντας θέλησε να πάει προς το σπίτι, όμως τον απέτρεψαν οι στρατιώτες των Βάσεων. Τους είπε ότι ήταν μέσα η γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες, αλλά του είχαν πει αρχικά ότι δεν τις εντόπισαν. Δύο μέρες μετά πήραν τις γυναίκες νεκρές και αναγνώρισε τη μητέρα μου ένας φίλος του πατέρα μας. Μας είπαν ότι ανακοινώθηκε από το ραδιόφωνο, όμως εμείς δεν ακούσαμε τίποτα, ούτε μας είπε κανένας τίποτε.
Για πολλά χρόνια δεν ξέραμε τι είχε απογίνει η μητέρα μας. Όποιον ρωτούσα, δεν έπαιρνα απάντηση. Αποτάθηκαν και στον Ερυθρό Σταυρό αλλά καμία απάντηση. Μετά από σχεδόν μία 20ετία συνάντησα τυχαία τον άνθρωπο που είχε αναγνωρίσει εκείνη την μέρα τη μητέρα μου και μου είπε τι είχε γίνει. Κόπηκαν τα πόδια μου όταν μου το είπε… Ρωτήσαμε σε διάφορα χωριά της περιοχής, αλλά δεν βρίσκαμε πού ήταν θαμμένες. Τελευταίως με πρωτοβουλία ενός συμπέθερού μας ενημερώθηκε η ΔΕΑ και έτσι ανακαλύψαμε τι είχε γίνει».
Καταλήγοντας η Κατερίνα αναφέρει ότι αναμένουν με αγωνία τώρα να τους ανακοινώσουν τα αποτελέσματα. «Έγινε η εκταφή, όπως μας ανακοίνωσαν και περιμένουμε να ολοκληρωθούν οι εξετάσεις DNA».