Άλλη μια συγκλονιστική ιστορία από την Αμμόχωστο του Αυγούστου του ’74 και τα «Περβόλια της Πέρτζιενας». Αφορμή το άνοιγμα του οδοφράγματος Δερύνειας.
Το προγραμματισμένο για αύριο άνοιγμα του οδοφράγματος της Δερύνειας, που θα μας οδηγεί περιμετρικά της περίκλειστης για 44 τώρα χρόνια πόλης της Αμμοχώστου, θα ξυπνήσει μνήμες!
Μνήμες από τις παλιές καλές εποχές της πόλης με τη ραγδαία ανάπτυξη στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τα πολυτελή ξενοδοχεία, τους πορτοκαλεώνες και τις ξανθές αμμουδιές, αλλά και μνήμες από τις δύσκολες ώρες που ακολούθησαν τον κατατρεγμό και τον ξεσπιτωμό τον Αύγουστο του 1974.
Αυτή η διαδρομή θα διέρχεται και από τη γνωστή -κυρίως στους ηλικιωμένους Βαρωσιώτες- περιοχή «Περβόλια της Πέρτζιενας». Ο «Π» πριν από δύο και βάλε χρόνια (17/08/2016) δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ για την ενέδρα θανάτου που έστησαν κάποιοι Τούρκοι στρατιώτες και Τουρκοκύπριοι ένοπλοι το πρωινό της 17ης Αυγούστου 1974 στη συγκεκριμένη περιοχή.
Εγκληματική προτροπή
Δημοσιεύσαμε μάλιστα και μία φωτογραφία (είναι η φωτογραφία που ακολουθεί), η οποία τραβήχτηκε, όπως μάθαμε, από κάποιον ειρηνευτή του σουηδικού αποσπάσματος που έδρευε στην περιοχή το πρωινό της 17ης Αυγούστου 1974: Αυτοκίνητα ακινητοποιημένα, πόρτες ανοικτές, πτώματα και αίματα στον δρόμο.
Η φωτογραφία-ντοκουμέντο που τραβήχθηκε το πρωινό της 17ης Αυγούστου του 1974 από την περιοχή της σφαγής στα «Περβόλια της Πέρτζιενας». Τη δημοσίευσε ο «Π» στην έκδοση 17/08/2016. Στους κόκκινους κύκλους ένα πτώμα πρόχειρα σκεπασμένο και λίμνες αίματος.
Γράψαμε τότε (και θα το επαναλάβουμε και σε αυριανό ρεπορτάζ που έχουμε ετοιμάσει) για την εγκληματική προτροπή που έγινε από τις αρχές ασφαλείας της Δημοκρατίας στις 16 Αυγούστου 1974 προς τους κατοίκους της Αμμοχώστου, ότι μπορούσαν να επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους με ασφάλεια. Ακόμη και με επίσημες ανακοινώσεις από τα δελτία ειδήσεων του ΡΙΚ. Και έτσι και έγινε. Κάποιοι Αμμοχωστιανοί ξεκίνησαν το πρωινό της 17ης Αυγούστου για να επιστρέψουν μέσω της περιοχής «Περβόλια της Πέρτζιενας».
Η ιστορία που καταγράφουμε σήμερα είναι όμως από την αντίθετη κατεύθυνση. Δύο αδέλφια επιχείρησαν να διαφύγουν προς ασφαλέστερη περιοχή το πρωινό της ίδιας μέρας από την Αμμόχωστο, μεταφέροντας και τη σκοτωμένη, κατά την προηγούμενη μέρα από τουρκικά πυρά, μητέρα τους.
Κουρείον «Τριών Αστέρων»
Κουρείον «Τριών Αστέρων» στην Αμμόχωστο στα μέσα του περασμένου αιώνα. Κουρέας ο Λούκας Ιωάννου, ο οποίος ήρθε από τη Μια Μηλιά και παντρεύτηκε τη Μαγδαληνή, βέρα Αμμοχωστιανή. Απέκτησαν μαζί έξι παιδιά. Τη μεγάλη, που την ονόμασαν Κατίνα, και σερί στη συνέχεια πέντε αγόρια: τον Γιαννακό, τον Θωμά, τον Ωριγένη, τον Αντρίκκο και τον Αντώνη.
Εν ζωή σήμερα βρίσκεται μόνο ο βενιαμίν της οικογένειας Αντώνης και είναι ηλικίας 81 ετών. Τον συναντήσαμε πριν από μερικές μέρες, ένα ηλιόλουστο πρωινό, σε ένα παραλιακό κέντρο της Ορόκλινης στη Λάρνακα. Έζησε χρόνια στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στην Αγγλία. Εκεί τον βρήκε και η τουρκική εισβολή του 1974, εν αντιθέσει με την υπόλοιπη οικογένειά του.
Η συνάντησή μας με τον κ. Αντώνη Ιωάννου έχει να κάνει με την ιστορία που θα καταγράψουμε (ή καλύτερα θα θυμίσουμε) στη σημερινή έκδοση. Αφορμή το επικείμενο άνοιγμα του οδοφράγματος στη Δερύνεια και η διέλευση, όπως γράφουμε και πιο πάνω, από την περιοχή «Περβόλια της Πέρτζιενας», όπου οι Τούρκοι τη 17η Αυγούστου του 1974 έστησαν ενέδρα θανάτου.
Ο Λούκας ο μπαρμπέρης, ηλικίας 73 χρόνων, η γυναίκα του η Μαγδαληνή, κοντά στα 70, και δύο από τους γιούδες του, ο Θωμάς και ο Αντρίκκος (ο τελευταίος ήταν άτομο με ειδικές ανάγκες), δεν κατάφεραν να διαφύγουν από την Αμμόχωστο αφού δεν είχαν δικό τους μέσο. Η πόλη, ως γνωστόν, καταλήφθηκε αμαχητί τη 15η Αυγούστου κατά την προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων. Τόσο τη 15η όσο και τις επόμενες μέρες υπήρξαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Τούρκων από σπίτι σε σπίτι, συνοδευόμενων από Τουρκοκύπριους, σε μια προσπάθεια να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την πόλη.
Τη 16η Αυγούστου βρέθηκαν έξω και από το σπίτι της οικογένειας Ιωάννου. Ο πατέρας έλειπε, όπως και ο Αντρίκκος. Μέσα κοιμόταν ο Θωμάς. Η μάνα για να προστατέψει τον γιο της αρνήθηκε να επιτρέψει την είσοδο στο σπίτι στους Τούρκους στρατιώτες και άρχισε να φωνάζει. Άνοιξαν πυρ και τη γάζωσαν στην κυριολεξία. Η Μαγδαληνή έπεσε νεκρή στην πόρτα του σπιτιού της. Ο Θωμάς ξύπνησε αλαφιασμένος από το κακό, ανήμπορος όμως να κάνει κάτι. Στο σπίτι τους επέστρεψε ευτυχώς ο έτερος αδελφός Ωριγένης, ο οποίος είχε δικό του αυτοκίνητο και μπορούσε να τους μεταφέρει. Ο Ωριγένης τη 16η Αυγούστου μετέφερε πρώτα τη δική του οικογένεια στην Ξυλοφάγου και επέστρεψε, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες, στην Αμμόχωστο οδηγώντας το σχεδόν ολοκαίνουργιο Datsun με αριθμούς εγγραφής GS543, για να μεταφέρει σε ασφαλέστερη περιοχή και τη μάνα του, τον πατέρα του και τα δύο αδέλφια του. Όταν έφθασε όμως στο πατρικό του, βρήκε μόνο τον Θωμά και το άψυχο σώμα της μάνας του να κείται στον ηλιακό του σπιτιού τους. Ο Αντρίκκος, κρατώντας ως συνήθως έναν τροχό ποδηλάτου, γύριζε αφηνιασμένος στους έρημους δρόμους της γειτονιάς, ενώ ο πατέρας, όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε, πήρε μόνος του τον δρόμο με τα πόδια και βρέθηκε τις επόμενες μέρες στη Δερύνεια.
Θωμάς και Ωριγένης αποφασίζουν να διαφύγουν το ξημέρωμα της επόμενης μέρας.
Η Αμμόχωστος κατά τον πρώτο γύρο της τουρκικής εισβολής κτυπήθηκε μόνο από αέρος. Από τους βομβαρδισμούς το ξενοδοχείο «Golden Marianna» κατέρρευσε. Στα συντρίμμια λήφθηκε και η ιστορική φωτογραφία με το νεκρό σώμα. Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι του Πάμπη Αβδελόπουλου.
Με τη νεκρή μητέρα
Τύλιξαν σε ένα σεντόνι το άψυχο σώμα της μάνας τους και το απόθεσαν στο πίσω κάθισμα του αυτοκίνητου. Πήραν τον δρόμο για τη Δερύνεια μέσω της περιοχής «Περβόλια της Πέρτζιενας». Εκεί τους βρήκε και άλλο κακό. Όπως γράφουμε και πιο πάνω, Τούρκοι στρατιώτες και Τουρκοκύπριοι ένοπλοι είχαν στήσει τη 17η Αυγούστου ενέδρα στη συγκεκριμένη περιοχή. Αρκετοί Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν και αρκετοί άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Αιχμάλωτοι πιάστηκαν και τα δύο αδέλφια. Ο μεν Ωριγένης οδηγήθηκε στις φυλακές της Αττάλειας και των Αδάνων, ενώ ο Θωμάς παρέμεινε κρατούμενος στην κατεχόμενη Λευκωσία, στο γνωστό στους μεγαλύτερους «Γκαράζ Παυλίδη».
Το άψυχο σώμα της μητέρας τους Μαγδαληνής το είδαν οι Θωμάς και Ωριγένης να το πετάνε οι Τούρκοι σε ένα παρακείμενο χαντάκι για να πάρουν ως λάφυρο το αυτοκίνητο.
Ο αδελφός με ειδικές ανάγκες που ξέμεινε -λόγω και του προβλήματος υγείας που είχε- τριγυρνούσε μόνος στους έρημους δρόμους του Βαρωσιού. Πυροβολήθηκε και τραυματίσθηκε σοβαρά από τους Τούρκους. Παραδόθηκε τραυματισμένος στην UNFICYP και μεταφέρθηκε στις ελεύθερες περιοχές, όπου και απεβίωσε.
Εν ζωή σήμερα βρίσκεται μόνο ο βενιαμίν της οικογένειας Ιωάννου, Αντώνης, και είναι ηλικίας 81 ετών. Τον συναντήσαμε πριν από μερικές μέρες στη Λάρνακα, όπου και μας εξιστόρησε το τι έζησαν τη 16η Αυγούστου στην Αμμόχωστο ο πατέρας του, η μητέρα του και τα δύο του αδέλφια.
Πηγή: Politis