Η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δημοσίευσε πρόσφατα μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη για τα φαινόμενα διαφθοράς, που μαστίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ευρέως διαδεδομένη διαφθορά πλήττει σοβαρά την οικονομική ανάπτυξη και υπονομεύει τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου, όπως αποδεικνύεται μέσα από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Η σταθερότητα, η συνεργασία, όπως και ο αγώνας κατά της διαφθοράς, αποτελούν τις βασικές πολιτικές προτεραιότητες της τρέχουσας θητείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Αναμφίβολα, η διαφθορά πλήττει τους θεσμούς και απομακρύνει τους πολίτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προσπαθεί μέσω των τοπικών και περιφερειακών αρχών να ανακάμψει και να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Οι εκτιμήσεις της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποδεικνύουν ότι η διαφθορά κοστίζει ετησίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεταξύ 179 και 990 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι έρευνες του Ευρωβαρομέτρου αναδεικνύουν την ύπαρξη διαφθοράς, όχι μόνο στους πολίτες ή στις κυβερνήσεις αλλά και σ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα, πλήττοντας έτσι αισθητά την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ανησυχητικές είναι, επίσης, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι μορφές διαφθοράς στις χώρες της διεύρυνσης και κυρίως στα Δυτικά Βαλκάνια και στις χώρες του Νότιου Καυκάσου, όπως η ευνοιοκρατία, η σύγκρουση συμφερόντων, ο νεποτισμός, η κατάχρηση εξουσίας, η διαφάνεια και η προστασία των πολιτών, που καταγγέλλουν τέτοια περιστατικά (whistle-blowers).
Η πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών πιστεύει ότι η δημοκρατία και η κατάχρηση εξουσίας για προσωπικό όφελος είναι πολύ διαδεδομένες στους τοπικούς ή περιφερειακούς δημόσιους φορείς, στα πολιτικά κόμματα και στους πολιτικούς, σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Άλλωστε, η καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί μια από τις βασικότερες ανησυχίες των πολιτών, αφού επηρεάζει την ισότιμη κατανομή δημόσιων πόρων, έχοντας αρνητικές επιπτώσεις στις επενδύσεις, στην οικονομική ανάπτυξη, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην κοινωνική πρόνοια, στην εκπαίδευση, στη σύναψη συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, στα διαρθρωτικά ταμεία ανάπτυξης κ.ά.
Οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, συμφωνούν ως προς τις τραγικές διαστάσεις, που λαμβάνει η διαφθορά με τις συνακόλουθες δυσμενείς επιπτώσεις της. Μπροστά, λοιπόν, στον απόηχο των δυσμενών επιπτώσεων της διαφθοράς σε κοινωνικό επίπεδο και ενώπιον των πορισμάτων των μελετών, που καταδεικνύουν τη σοβαρότητα του προβλήματος, οι αιρετοί αξιωματούχοι καλούνται με τις ενέργειες, τις δράσεις και τον υποδειγματικό ηγετικό τους χαρακτήρα, να αποδείξουν ότι είναι έτοιμοι να καταπολεμήσουν τη διαφθορά σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Η καταπολέμηση της διαφθοράς σε όλες τις μορφές της, καθώς και η συντονισμένη προληπτική δράση και η πάταξή της θα πρέπει να αποτελούν πρωτεύοντες στόχους για τις τοπικές αρχές. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια των τοπικών αρχών για την καταπολέμηση της διαφθοράς διαδραματίζουν όσοι καταγγέλλουν τέτοια περιστατικά και οι οποίοι θα πρέπει να προστατεύονται με εχεμύθεια, αφού συνεισφέρουν τα μέγιστα στην πρόληψη, στον εντοπισμό και στην αναφορά παρατυπιών και στη διαπίστωση και δημοσιοποίηση κρουσμάτων διαφθοράς.
Η πρόσφατη δημοσιοποίηση των «εγγράφων του Παναμά» (Panama Papers) καταδεικνύει τη σημασία των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης, της ερευνητικής δημοσιογραφίας και των όσων προβαίνουν σε καταγγελίες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Δυστυχώς, η απουσία συστήματος προστασίας των πολιτών, που καταγγέλλουν περιστατικά διαφθοράς και τα κενά στη νομοθεσία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν υποβοηθούν τη συνεργασία των πολιτών για διερεύνηση και εξακρίβωση ύποπτων περιστατικών διαφθοράς.
Η ελευθερία, η ασφάλεια και η δικαιοσύνη, αποτελούν τα βασικότερα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών, τα οποία καταπατούνται από τον ελλιπή και πολλές φορές ανεπαρκή έλεγχο της διαφθοράς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται αναθεώρηση του ποινικού δικαίου των κρατών μελών, κοινή πολιτική και δέσμη μέτρων για περιορισμό, πρόληψη, εντοπισμό και καταπολέμηση της διαφθοράς. Αυτήν ακριβώς την καταλυτική παρέμβαση χρειάζεται ο κάθε Ευρωπαίος πολίτης, προκειμένου να διατηρήσει σταθερά την Ευρώπη στην καρδιά του.
