Τελέστηκε το πρωί της Κυριακής, 17 Οκτωβρίου 2021, στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Παραλίμνι, το ετήσιο μνημόσυνο των εν ειρήνη τελειωθέντων Παραλιμνιτών κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ 55-59 καθώς και το δεκαετές μνημόσυνο του Μητροπολίτου Αυστρίας κυρού Μιχαήλ.
Της Θείας Λειτουργίας και του μνημοσύνου προέστη ο επιχώριος Μητροπολίτης Βασίλειος. Τον επιμνημόσυνο λόγο εκφώνησε η πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου.
Αυτούσιος ο Επιμνημόσυνος λόγος της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Αννίτας Δημητρίου στο εθνικό μνημόσυνο αγωνιστών της ΕΟΚΑ 1955-1959
“Η απόδοση τιμής στις μεγάλες καθοριστικές στιγμές της ιστορίας, στους αγώνες και τους πρωταγωνιστές τους, επώνυμους και ανώνυμους, συνιστά αναμφίβολα επιτακτικό χρέος της πολιτείας, ιδιαίτερα σήμερα που η πατρίδα μας εξακολουθεί να βιώνει στιγμές εθνικής δοκιμασίας και να αντιμετωπίζει κινδύνους επιβίωσης.
Με αισθήματα λοιπόν εθνικής υπερηφάνειας τιμούμε σήμερα εδώ στην κοινότητα Παραλιμνίου τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ 1955-1959, που με πίστη απόλυτη στην ιδέα της ελευθερίας συμμετείχαν στον μεγαλειώδη αγώνα ενάντια στη βρετανική αυτοκρατορία.
Η 1η Απριλίου 1955 ως ιστορική στιγμή αμφισβήτησης της ξένης τυραννίας, αποτέλεσε το μεγάλο και αποφασιστικό άλμα του ελληνισμού της Κύπρου για διεκδίκηση της αυτοδιάθεσης και της εθνικής του ανεξαρτησίας.
Χωρίς την εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση ενάντια στους Άγγλους αποικιοκράτες, ο κυπριακός ελληνισμός δεν θα υφίστατο σήμερα ως εθνική οντότητα.
Ευχαριστώ θερμά την Ένωση Αγωνιστών Παραλιμνίου ΕΟΚΑ 1955-1959 για την πρόσκληση και την τιμή να εκφωνήσω τον επιμνημόσυνο λόγο για όσους υπήρξαν καταζητούμενοι, πολιτικοί κρατούμενοι, καταδικασθέντες σε φυλάκιση στο Ηνωμένο Βασίλειο, για όσους θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους φιλοξένησαν στα σπίτια τους αγωνιστές ή προσέφεραν στον αγώνα της ΕΟΚΑ ως μέλη της Πολιτικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνος (ΠΕΚΑ) και της Αλκίμου Νεολαίας ΕΟΚΑ (ΑΝΕ).
Η μύηση των Παραλιμνιτών στην ΕΟΚΑ άρχισε πριν από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα τον Απρίλιο του 1955, αμέσως μετά τη σύλληψη του ιστιοφόρου “Άγιος Γεώργιος” τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς στη Χλώρακα. Τομεάρχης Αμμοχώστου ήταν τότε ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος από το οίκημα της Ανόρθωσης, οργάνωνε μαζί με τον αγωνιστή Αντώνη Παπαδόπουλο τον αγώνα και τις ομάδες δράσης της περιοχής.
Ιδρυτικά μέλη της ομάδας της ΕΟΚΑ στο Παραλίμνι ήταν οι Κόκος Ευαγγέλου, Δημοσθένης Κατσούρης και Λοΐζος Λοϊζίδης, οι οποίοι οργάνωσαν δύο ομάδες νέων εκπαιδεύοντας τους στη χρήση όπλων και πυρομαχικών καθώς και στην κατασκευή και χρήση βομβών “Μολότοφ”.
Με τη σύσταση των τμημάτων της ΠΕΚΑ και της ΑΝΕ, δημιουργήθηκε το υπόστρωμα για την ασφαλή διεξαγωγή του αγώνα, που περιλάμβανε ομάδες κρούσεως, απόκρυψης, διαφύλαξης και συντήρησης οπλισμού και πυρομαχικών, ανακοινώσεων με τηλεβόα, εκτύπωσης, μεταφοράς και διανομής διαταγών και φυλλαδίων και φιλοξενίας καταζητούμενων.
Στις πιο πάνω ομάδες καθοριστική και ιδιαίτερα τιμητική ήταν η συμβολή των γυναικών του Παραλιμνιού, που μπορεί να μην κράτησαν όπλα και να μη συμμετείχαν στις ενέδρες εναντίον των Βρετανών, αλλά δήλωσαν ευθαρσώς παρούσες στο κάλεσμα για τη σωτηρία της πατρίδας. Εφαλτήριο για το γυναικείο τμήμα της ΕΟΚΑ ήταν η Ορθόδοξη Χριστιανική Ένωση Νεανίδων (ΟΧΕΝ), που συνέβαλε στην προετοιμασία των γυναικών για την ένταξή τους στην οργάνωση. Οι Παραλιμνίτισσες ανέλαβαν με τόλμη και υποδειγματική αυταπάρνηση κάθε αποστολή που τους ανατέθηκε. Μοίραζαν φυλλάδια, έγιναν τα μάτια και τα αυτιά της ΕΟΚΑ στο χωριό, ενημερώνοντας την Οργάνωση για τις κινήσεις των Βρετανών, έφτιαχναν στα σπίτια τους κρησφύγετα, φρόντιζαν ή φύλαγαν εξοπλισμό, αλλά και τους αγωνιστές ενώ οργάνωναν και θεατρικές παραστάσεις με πατριωτικό περιεχόμενο.
Είναι πραγματικά αδύνατο λόγω χρόνου να παραθέσει κάποιος την πλούσια δράση και όλα τα κατορθώματα των αγωνιστών του Παραλίμνιού. Σταχυολογώ ορισμένα αντιπροσωπευτικά δείγματα:
Τον Σεπτέμβριο του 1955 η ΕΟΚΑ Παραλιμνίου ανέλαβε να επιτεθεί εναντίον του τοπικού αστυνομικού σταθμού αποτρέποντας τυχών ενίσχυση του από Βρετανούς στρατιώτες. Η επιχείρηση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Οι αγωνιστές κατάφεραν να πάρουν όλα τα όπλα και τα πυρομαχικά και να τα μεταφέρουν σε ασφαλές μέρος. Το κατόρθωμα αυτό της ΕΟΚΑ ήταν τόσο σπουδαίο, που ανάγκασε τις βρετανικές εφημερίδες και το BBC να αναφερθούν στη γενναιότητα των αγωνιστών που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση.
Τον Νοέμβριο του 1955 μέλη των ομάδων Παραλιμνιού ανατινάσσουν τις υδραντλίες που τροφοδοτούσαν με νερό στρατόπεδα των Βρετανών στην Αμμόχωστο. Επιτίθενται με χειροβομβίδες εναντίον του Αστυνομικού Σταθμού Παραλιμνίου και στήνουν ενέδρα εναντίον αγγλικής περιπόλου.
Στις 7 Οκτωβρίου 1956 σε ενέδρα με νάρκη στην τοποθεσία “Λαξιά” σκοτώνεται ένας Βρετανός στρατιώτης και τραυματίζονται άλλοι δύο.
Στις 12 Μαρτίου 1958, με διαταγή του αρχηγού Διγενή μέλη των ομάδων Παραλιμνίου και Σωτήρας οργανώνουν και εκτελούν με επιτυχία την απόδραση τεσσάρων αγωνιστών από τα κρατητήρια Πύλας, ανάμεσα τους οι ήρωες Ανδρέας Κάρυος και Φώτης Πίττας, που τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου έπεσαν μαχόμενοι στον αχυρώνα Λιοπετρίου.
Σημαιοφόρος στον αγώνα εναντίον των κατακτητών ο Τάσος Μάρκου, μια από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Με τη δράση του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, στην τουρκανταρσία του 1963 και στη βάρβαρη τουρκική εισβολή τον τραγικό Ιούλιο του 1974 κατέστη διαχρονικό πρότυπο ηρωισμού, αρετής και ανθρωπιάς. Τον Δεκέμβριο του 1958 αναλαμβάνει καθήκοντα τομεάρχη Κυθρέας, ενώ λίγο πριν από τη λήξη του αγώνα διορίζεται από τον Διγενή διοικητής του τέταρτου αντάρτικου συγκροτήματος.
Παραλιμνίτες αγωνιστές υπηρέτησαν επίσης με επιτυχία την ΕΟΚΑ ως υποτομεάρχες στις περιοχές Κοκκινοχωριών, Λύσης και Καρπασίας.
Παρά το γεγονός ότι το Παραλίμνι αποτελούσε το προπύργιο του λεγόμενου από τους Βρετανούς “τριγώνου του τρόμου” χάρη στην ποιοτική οργανωτική δομή των αγωνιστών η ΕΟΚΑ Παραλιμνίου δε θρήνησε θύματα. Οι επιχειρήσεις εναντίον των Βρετανών οργανώνονταν με πυξίδα την ασφάλεια των επιτιθεμένων, ενώ σύσσωμη η κοινότητα, μακριά από ενδοκοινοτικές διαμάχες και προδοσίες, στάθηκε ενωμένη και αφοσιωμένη στον ιερό σκοπό του αγώνα.
Κυρίες και κύριοι,
Η ευγνωμοσύνη όλων μας στα παλικάρια της ΕΟΚΑ, στις γυναίκες, στους νέους και στους αγωνιστές του Παραλιμνιού που πρόσφεραν με ανιδιοτέλεια στον τιτάνιο αγώνα ενάντια στους Βρετανούς αποικιοκράτες άπειρη. Και βαριά η κληρονομιά που μας άφησαν. Το μνημόσυνο που τελούμε σήμερα όπως και κάθε χρόνο, με πρωτοβουλία της Ένωσης Αγωνιστών Παραλιμνίου 1955-1959, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη όσων έχουν πλέον τελειωθεί εν ειρήνη, μας υπενθυμίζει το χρέος μας. Να μην ολιγωρήσουμε, να μη φανούμε κατώτερες/οι αυτών στην προβολή και διάδοση των αγνών οραμάτων και ιδανικών του αγώνα.
Με την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού οι αγωνιστές του Παραλιμνιού, όπως και οι υπόλοιποι γνωστοί και άγνωστοι αγωνιστές σε ολόκληρο το νησί έθεσαν, με τη δράση και τη θυσία τους, κάτω από αντίξοες συνθήκες τα θεμέλια για τη γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σήμερα, εξήντα έξι χρόνια μετά τη μεγαλειώδη εκείνη ανάταση της δόξας και της τιμής και διακόσια χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, η Κύπρος ημικατεχόμενη εξακολουθεί να υφίσταται τις συνέπειες της βάρβαρης τουρκικής εισβολής με περισσότερο απο 40 χιλιάδες τουρκικά στρατεύματα να απειλούν άμεσα την εθνική επιβίωση και την ιστορική συνέχεια του κυπριακού ελληνισμού. Αποθρασυμμένη έξω από κάθε πλαίσιο νομιμότητας ή ευρωπαικής αρχής η κατοχική δύναμη εφαρμόζει μεθοδικά και απροκάλυπτα πλέον τους σχεδιασμούς της με στόχο τη διχοτόμηση και τη δημιουργία τουρκικού προτεκτοράτου στην Κύπρο.
Υπό την καθοδήγηση της η τ/κ πλευρά εμμένει στη λύση των δύο κρατών και εξακολουθεί να υπονομεύει τις όποιες προοπτικές επανέναρξης ενός ουσιαστικού διαλόγου, στο πλαίσιο των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο του διαπραγματευτικού κεκτημένου όπως έχει συμφωνηθεί όλα αυτά τα χρόνια.
Παράλληλα η Άγκυρα όχι μόνο συνεχίζει να προκαλεί και να παρανομεί αλλά επεκτείνει τις έκνομες ενέργειες της προβαίνοντας συνεχώς σε νέους τακτικισμούς στην Αμμόχωστο και δημιουργώντας νέα τετελεσμένα στην περίκλειστη περιοχή, με εμφανή στόχο τον πλήρη εποικισμό της.
Οι προκλήσεις συνεχίζονται και στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ προχωρεί πλέον και στην άλωση και του Ακρωτηρίου του Αποστόλου Ανδρέα, μετατρέποντας σε στρατιωτική ζώνη, μία τεράστια έκταση παρά το κατεχόμενο Ριζοκάρπασο.
Παρά ταύτα, χώρος και χρόνος για εφησυχασμό, δεν υπάρχει. Οφείλουμε, μακριά από άσκοπες και επιζήμιες εσωτερικές διαμάχες, να συνεχίσουμε ενωμένοι την προσπάθεια για μία δίκαιη και βιώσιμη λύση, βασισμένη στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, στις Ευρωπαικές αρχές και αξίες. Γιατί πέραν των όποιων πολιτικών ή ιδεολογικών διαφορών, όλοι συμφωνούμε, πως η διχοτόμηση και η διαιώνιση της κατοχής δεν μπορεί να είναι η μοίρα αυτού του τόπου και αυτού του λαού.
Το οφείλουμε στις γενιές που θα έρθουν, αλλά και στην ηρωική γενιά του έπους του 55-59. Μόνο έτσι θα φανούμε αντάξιοι, των αγωνιστών του Παραλιμνίου, που τιμούμε σήμερα, αλλά και όσων διαχρονικά αγωνίστηκαν ή έπεσαν μαχόμενοι για την ελευθερία της πατρίδας.
“Άμμες δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες”.
Αιωνία ας είναι η μνήμη τους και να θυμάστε ότι έχουμε όραμα για τον τόπο μας και θα εργαστούμε για αυτό με όλες μας τις δυνάμεις για την Κύπρο του αύριο, την Κύπρο της ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας.
Και να θυμάστε ότι τα μεγάλα οράματα δεν χωράνε ποτέ σε μοιρασμένες πατρίδες.
Αιώνιο ας είναι το παράδειγμα της προσφοράς τους.”