Μια φωτογραφία που κάνει τις τελευταίες μέρες τον γύρο του διαδικτύου έχει στρέψει το ενδιαφέρον στην περιοχή της Σωτήρας: στα αριστερά απεικονίζεται αδειοδοτημένο κτήριο ύψους 110 μέτρων, ενώ στα δεξιά, σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων, απεικονίζεται το υπό ανέγερση ξενοδοχείο SunCity, ύψους 33 μέτρων, για το οποίο πρόσφατα ανακλήθηκε, από το Υπουργικό Συμβούλιο, η απόφαση για χορήγηση άδειας κατά παρέκκλιση που είχε ληφθεί επί προηγούμενης κυβέρνησης, η οποία αφορούσε ανέγερση ενός επιπρόσθετου ορόφου. Το πρώτο κτήριο έχει αδειοδοτηθεί, ενώ το δεύτερο όχι.
Η φωτογραφία τραβήχτηκε στη διάρκεια της νέας, μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που διοργάνωσαν την περασμένη Κυριακή κάτοικοι και τοπικοί φορείς της επαρχίας Αμμοχώστου, οι οποίοι απέκλεισαν για λίγη ώρα την αερογέφυρα Σωτήρας, διαμαρτυρόμενοι για την αντιμετώπιση της οποίας τυγχάνει η προσπάθεια ανάπτυξης του παραλιακού μετώπου Σωτήρας, αλλά και της ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου ευρύτερα, από πλευράς αρμοδίων Αρχών και κυβέρνησης.
Όπως χαρακτηριστικά τόνισε σε δηλώσεις του ο δήμαρχος Σωτήρας, κ. Γιώργος Τάκκας, το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στη συγκεκριμένη υπό ανέγερση ανάπτυξη, αλλά στη συνολική παρεμπόδιση των αναπτύξεων, καθώς εκκρεμούν ενώπιον του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, τουλάχιστον τρεις αιτήσεις για αδειοδοτήσεις, οι οποίες δεν μπορούν να προχωρήσουν «λόγω μιας απόφασης που λήφθηκε πίσω από κλειστές πόρτες», όπως αναφέρει.
Η διαβούλευση που ακυρώθηκε στην πράξη
Τι ακριβώς ζητούν όμως κάτοικοι και τοπικές Αρχές; Η ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου και δη η περιοχή της Σωτήρας και των όμορων κοινοτήτων, χαρακτηρίζονται από έντονη εποχικότητα στην απασχόληση, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τον θερινό τουρισμό και τη γεωργία. Τόσο οι κάτοικοι όσο και οι τοπικοί φορείς θεωρούν ότι μέσα από τις αποφάσεις των αρμόδιων τμημάτων και της κυβέρνησης, παρά τις όποιες καλές προθέσεις για προστασία του περιβάλλοντος, επιχειρείται περιθωριοποίηση της συγκεκριμένης περιοχής, καθώς στην ουσία αποτρέπονται οι αναπτύξεις που μπορούν να δώσουν πραγματική ώθηση στην τοπική κοινωνία μέσα από την ολόχρονη απασχόληση.
Έπειτα από 7 χρόνια εντατικών και ενδελεχών διαβουλεύσεων, το 2020, με τη συμμετοχή όλων των αρμοδίων κρατικών τμημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του Τμήματος Περιβάλλοντος, δημοσιεύτηκε το Τοπικό Σχέδιο Κοκκινοχωρίων, στο οποίο περιλαμβάνεται και η Σωτήρα. Στις Τουριστικές Ζώνες που αυτό καθορίζει, εντάσσεται και το παραλιακό μέτωπο της Σωτήρας. Σύμφωνα με το Τοπικό Σχέδιο, για τις εν λόγω Τουριστικές Ζώνες, ισχύουν οι τύποι και οι συντελεστές ανάπτυξης (συντελεστής δόμησης, ποσοστό κάλυψης, ύψος και αριθμός ορόφων) που καταγράφονται στο Σχέδιο Πολεοδομικών Ζωνών όπως αυτοί αναλύονται περαιτέρω, εμπλουτίζονται ή/ και διαφοροποιούνται από επιμέρους πρόνοιες, μέτρα πολιτικής, σχέδια παροχής κινήτρων κ.ο.κ. Παράλληλα, σύμφωνα με το σχέδιο, η Πολεοδομική Αρχή έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιτρέπει αναπτύξεις με μεγαλύτερους συντελεστές ανάπτυξης, ενώ και η νομοθεσία παρέχει το δικαίωμα σε όλους να αιτηθούν για τη χορήγηση αδειών κατά παρέκκλιση.
Ωστόσο, έξι μόλις μήνες μετά, εκπονήθηκε με συνοπτικές διαδικασίες, Έκθεση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, η οποία επί της ουσίας αίρει την όποια ευελιξία καθορίζεται μέσα από το Τοπικό Σχέδιο και αναιρεί αρκετές από τις πρόνοιές του. Αυτή την έκθεση επικαλούνται μέχρι σήμερα τα αρμόδια τμήματα, έτσι ώστε να εφαρμόζονται επιπρόσθετοι περιορισμοί στην ανάπτυξη της εν λόγω περιοχής, ακυρώνοντας στην πράξη το Τοπικό Σχέδιο που προέκυψε κατόπιν πολυετούς διαβούλευσης όλων των αρμοδίων. Ως αποτέλεσμα αυτού, δώδεκα μήνες μετά τη δημοσιοποίηση του Τοπικού Σχεδίου, το Υπουργικό Συμβούλιο εξαίρεσε τις Τουριστικές Ζώνες με ειδική οικολογική αξία από τις περιοχές εφαρμογής του Σχεδίου Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Ανάκαμψη της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας στην Κύπρο.
Το όλο ζήτημα στην περιοχή προέκυψε λόγω του ότι ορισμένες από τις προτεινόμενες αναπτύξεις εφάπτονται, σε κάποια σημεία τους, σε περιοχή Natura 2000, η οποία θεσπίστηκε το 2008, με στόχο την προστασία του πουλιού Βραχοπλουμίδι. Σύμφωνα με την έκθεση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, ένας από τους βασικούς στόχους που έχουν τεθεί, είναι ο περιορισμός της οχληρίας και της επισκεψιμότητας στο παραλιακό μέτωπο. Οι τοπικοί φορείς στηρίζουν την ύπαρξη της Ζώνη Ειδικής Προστασίας στο παραλιακό μέτωπο, καθώς αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα, ωστόσο, αμφισβητούν το κατά πόσο τα οριζόντια πολεοδομικά μέτρα που υιοθετούνται από την ίδια την Έκθεση εξυπηρετούν αυτό τον στόχο.
Όπως τονίζει με νόημα ο Δήμαρχος Σωτήρας, με βάση τα υφιστάμενα μέτρα, μια ανάπτυξη που προνοεί δημιουργία 1000 κλινών και καταλαμβάνει μεγαλύτερη έκταση γης κοντά στη θάλασσα, μπορεί να λάβει έγκριση, ενώ μια άλλη ανάπτυξη στο ίδιο τεμάχιο γης που καταλαμβάνει μικρότερη έκταση γης, η οποία είναι οικολογικά προτιμητέα και προνοεί δημιουργία 500 κλινών να απορριφθεί, χωρίς καν να εξεταστεί, επειδή έχει αντλήσει επιπλέον συντελεστή δόμησης μέσω κινήτρων ή έχει υπερβεί τον επιτρεπόμενο αριθμό ορόφων ενώ ο στόχος της έκθεσης είναι ο περιορισμός των κλινών και κατά συνέπεια της επισκεψιμότητας στο παραλιακό μέτωπο.
Τόσο ο Δήμος όσο και οι τοπικοί φορείς, εκφράζονται ιδιαίτερα έντονα, καθώς κατά τη δική τους αντίληψη, κάποιοι προσπαθούν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για το περιβάλλον, από ότι οι τοπικές Αρχές και η τοπική κοινωνία. Ο Δήμος Σωτήρας έχει ξεκαθαρίσει, σε σχετική ανακοίνωση, ότι σε καμία περίπτωση «δεν επιθυμεί την άναρχη ανάπτυξη στην περιοχή». Αυτό που επί της ουσίας ζητά είναι «η εφαρμογή των προνοιών του Τοπικού Σχεδίου με την ταυτόχρονη υιοθέτηση κατάλληλων περιβαλλοντικών
όρων που να θωρακίζουν τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας». Στο πλαίσιο αυτό, διαμήνυσε την πρόθεσή του να αναθέσει την εκπόνηση ανεξάρτητης περιβαλλοντικής μελέτης σε ειδικούς.
Τι ζητούν κάτοικοι και τοπικές Αρχές
Η θέση που εκφράζεται κατά κόρον, είναι πως τα οριζόντια μέτρα που εφαρμόζονται σήμερα, αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη, καθώς λόγω της προσέγγισης αυτής απορρίπτονται αιτήσεις για αναπτύξεις, που ενδεχομένως να είναι περιβαλλοντικά προτιμητέες, σε σύγκριση με άλλες που δύναται να εγκριθούν γιατί κινούνται εντός των επιτρεπόμενων προνοιών. Είναι ενδεικτικό ότι, μετά την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου για κατεδάφιση του ενός επιπλέον ορόφου του Sun City, οι κατασκευαστές οδηγούνται στη δημιουργία νέας ξενοδοχειακής πτέρυγας δυτικά της υφιστάμενης με χρήση των αναξιοποίητων συντελεστών – πρακτικά, αντί να γίνει η πτέρυγα σε ύψος, πάνω στο υφιστάμενο κτήριο, θα προστεθεί οικοδόμημα σε πλάτος, κάτι που προφανώς δεν είναι περιβαλλοντικά προτιμητέο.
Ως εκ τούτου, αυτό που ζητά η τοπική κοινωνία και όλοι οι σημαντικοί τοπικοί φορείς, είναι να μην λαμβάνονται αποφάσεις ερήμην τους και να μην απορρίπτονται προτάσεις για αναπτύξεις στην εν λόγω περιοχή, προτού αξιολογηθούν στην ουσία τους, σε ό,τι αφορά τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Σύμφωνα με την άποψή τους, το παραλιακό μέτωπο της Σωτήρας θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Ανάκαμψη της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας στην Κύπρο, όπως θα μπορούσαν επίσης να εφαρμόζονται οι πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου και των νομοθεσιών που άπτονται του τομέα των αναπτύξεων. Αυτό, για σκοπούς ορθής περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, μπορεί να γίνεται με την ταυτόχρονη περιβαλλοντική αξιολόγηση των προτεινόμενων αναπτύξεων και την έγκριση ή απόρριψή τους, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα έχουν στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας, αντί να απορρίπτονται εκ των προτέρων, όπως συμβαίνει σήμερα.
Ο Δήμος Σωτήρας θα συναντηθεί με τον Υπουργό Εσωτερικών στις 14 Ιουλίου για το θέμα, ενώ έχει ζητήσει και περιμένει συνάντηση και με το Τμήμα Περιβάλλοντος, διαμηνύοντας την ετοιμότητά του να προχωρήσει στη νομική αμφισβήτηση της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης. Μέχρι τότε, κάτοικοι και τοπική Αρχή δεν αποκλείεται να κλιμακώσουν τα μέτρα διαμαρτυρίας τους, καθώς δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν να διεκδικούν αυτό που θεωρούν ως δίκαιο για την ανάπτυξη στην περιοχή.