Ενώ η Κύπρος έχει υποχρέωση, με βάση Ευρωπαϊκή Οδηγία, να προωθεί τη διαλογή των αποβλήτων στην πηγή, αυτή τη στιγμή γίνεται μόνο διαχωρισμός υλικών PMD, γυαλιού και χαρτιού. Υστερεί η χώρα μας στον τομέα του διαχωρισμού των οικιακών αποβλήτων, κάτι το οποίο αν αρχίσει να εφαρμόζεται, θα έχει εξαιρετικά οφέλη για το περιβάλλον και τους ίδιους τους πολίτες.
Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων -Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ο οποίος κάνει συχνές παρεμβάσεις για το θέμα αυτό, μίλησε στο ΚΥΠΕ, εκφράζοντας τη μεγάλη του απογοήτευση και προβληματισμό για το γεγονός ότι η Κύπρος δεν προωθεί ευρωπαϊκές οδηγίες.
Με βάση την οδηγία της ΕΕ, 98/2008, θα έπρεπε τα κράτη- μέλη να προωθούν τη διαλογή στην πηγή, και μάλιστα καθορίζονται ημερομηνίες και υλικά που πρέπει να διαχωρίζονται. Παράλληλα υπάρχουν και άλλες οδηγίες για τα λεγόμενα βιοαποδομήσιμα απόβλητα, οπότε η προσπάθεια που γίνεται είναι να διαχωρίζει ο πολίτης στο σπίτι του όσο πιο πολλά υλικά γίνεται.
“Αυτή τη στιγμή στην Κύπρο, στα περισσότερα σπίτια υπάρχει ευχέρεια για διαχωρισμό των PMD ( πλαστικά δοχεία, μεταλλικά, κουτιά χυμών και γάλακτος), διαλογή για γυαλί και για χαρτί. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να αρχίσουμε να κάνουμε διαχωρισμό των οργανικών αποβλήτων, δηλαδή υπολείμματα κουζίνας, τα φαγώσιμα, ότι ήταν κάποτε ζωντανό, φυτό ή ζώο, επειδή αποδομείται στη φύση θα έπρεπε να το διαχωρίζουμε”, δήλωσε ο κ. Θεοπέμπτου.
Εξήγησε ότι στη διαδικασία της απλής κομποστοποίησης δεν μπορούμε να τοποθετούμε για παράδειγμα κρέας ή μακαρόνια που έμειναν σε ένα πιάτο, ή άλλα μαγειρεμένα φαγητά τα οποία τελικώς καταλήγουν μαζί με τα υπόλοιπα απόβλητα. Ενώ αν γινόταν ξεχωριστή διαλογή τα απόβλητα αυτά θα πήγαιναν σε χωριστές μονάδες.
“Πρόκειται για εξειδικευμένες μονάδες που μπορούν να κάνουν παστερείωση, παραλαμβάνουν δηλαδή το υλικό, γίνεται παστερείωση και μετά μπαίνει στα χωνευτήρια. Εκεί γίνεται κομποστοποίηση, αλλά σε συνθήκες αναερώβιες, δηλαδή τα υλικά δεν τα ανακατεύεις, αλλά τα σφραγίζεις. Παράγεται στη συνέχεια μεθάνιο και άλλα αέρια, τα οποία παράγουν ηλεκτρισμό και το τι μένει είναι μιας πολύ καλής ποιότητας φυτόχωμα”, εξήγησε.
Σε ερώτηση γιατί ως Κύπρος δεν προωθούμε αυτές τις μονάδες και γιατί δεν εκπαιδεύουμε τον κόσμο να διαχωρίζει τα οικιακά του απόβλητα, ο Βουλευτής των Οικολόγων -Συνεργασία Πολιτών παρέπεμψε στο πρόσφατο σκάνδαλο με τα ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ.
“Αυτό που με ανησυχεί παρά πολύ είναι ότι παρόλο που είδαν το φως της δημοσιότητας αυτά τα πράγματα και τα ξέρουμε όλοι, και παρά το γεγονός ότι όποιον ρωτήσεις που ασχολείται με απόβλητα και ξέρει τι γίνεται στην ΕΕ γνωρίζει ότι κανείς δεν κάνει αυτά τα μεγάλα εργοστάσια που κάνουμε εμείς σε τέτοιο βαθμό, εμείς δεν προχωρούμε να κάνουμε αλλαγή της πολιτικής και συνεχίζουμε τις κατασκευές των παράνομων εργοστασίων”, υποστήριξε.
Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε πως αποδείχθηκε ότι υπάρχουν συμφέροντα με την επιλογή των μεγάλων εργοστασίων. “Είναι όλα αυτά που είδαν το φως της δημοσιότητας, κάνουμε μεγάλα εργοστάσια ειδικών προδιαγραφών για να τα κερδίζει μια συγκεκριμένη εταιρεία”, ανέφερε.
Σε ερώτηση για τις κυρώσεις που ενδεχομένως να αντιμετωπίσει η Κύπρος από τις Βρυξέλλες, ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι ως κράτος έχουμε πάει πάρα πολλές φορές στις Βρυξέλλες και υπάρχει αλληλογραφία. “Προσπάθησε το κράτος να πείσει την ΕΕ ότι δεν μπορεί να γίνει οτιδήποτε άλλο στην Κύπρο, γιατί έχουμε ιδιαιτερότητες. Αυτή είναι η δικαιολογία μας”, όπως είπε.
Με λίγα λόγια, δηλαδή με ανοχή των Βρυξελλών λειτουργούν αυτά τα εργοστάσια, ρωτάμε τον κ. Θεοπέμπτου.
“Εγώ νομίζω ανοχή είναι η σωστή λέξη που χρησιμοποιήσατε, αλλά έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα που θα δημιουργηθεί στη συνέχεια και οφείλουμε να το δούμε”, ανέφερε.
Όπως μας εξήγησε ο κ. Θεοπέμπτου, αν δεν γίνεται διαχωρισμός των οργανικών αποβλήτων, δηλαδή αν τα αποφάγια τα βάζω στον ίδιο κάδο με τα οικιακά απόβλητα, θα καταλήξουν όλα αυτά τα οικιακά σκουπίδια σε ένα εργοστάσιο όπως αυτό της Κόσιης. Εκεί γίνεται διαχωρισμός ορισμένων υλικών (πλαστικό, αλουμινένια τενεκάκια κλπ) και το κατάλοιπο που μένει, δηλαδή λερωμένο χαρτί, αποφάγια, φάρμακα κλπ υπόκειται σε μια επεξεργασία και στη συνέχεια δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε.
“Η λύση αυτή τη στιγμή που βρήκαμε είναι ότι κάνουμε επεξεργασία ως ένα σημείο, τα υπόλοιπα τα θάβουμε αλλά θα προχωρήσουμε στη συνέχεια να βρούμε κάποιο τρόπο να τα κάψουμε. Και θα χρειαστούμε άλλα 300 εκατομμύρια για να κάνουμε καυστήρα”, μας δήλωσε.
Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, θα μπορούσαμε να μην ξοδέψουμε αυτά τα 300 εκ ( υπολογισμός που έγινε πριν λίγα χρόνια), να μην μολύνουμε το περιβάλλον, να έχουμε και οφέλη με παραγωγή ενέργειας αλλά και πολλές μόνιμες δουλειές διάσπαρτες στην Κύπρο.
Ο Βουλευτής των Οικολόγων -Συνεργασία Πολιτών εξήγησε ότι η εκτελεστική εξουσία έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων και φαίνεται ότι η Κυβέρνηση δεν έχει την πρόθεση να αλλάξει την πολιτική της.
“Έχουμε τη σωστή νομοθεσία, αλλά οι πρόνοιες της δεν εφαρμόζονται. Πχ έπρεπε να έχουμε υποχρεωτική ανακύκλωση εντός του 2015 αλλά αυτό το πράγμα δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Έχουμε και άλλα προβλήματα με τη διαχείριση των πράσινων αποβλήτων. Δηλαδή τα κλαδέματα από σπίτια, κήπους, πάρκα κλπ τα πετάμε και έχουμε παραβιάσει και τις τρεις ημερομηνίες που μας έθεσε η ΕΕ για συμμόρφωση και για τις ποσότητες που έπρεπε να υπόκεινται σε διαχείριση”, δήλωσε.
Σε ερώτηση τι πρέπει να γίνει από δω και μπρος για συμμόρφωση της Κύπρου, ο κ. Θεοπέμπτου υπενθύμισε ότι όταν έγινε δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο διαχείρισης, οι αντιπαραθέσεις ήταν εντονότατες. Στη συνέχεια έγιναν πολλά συνέδρια, σεμινάρια, ήρθαν στην Κύπρο υψηλά ιστάμενοι της ΓΔ Περιβάλλοντος της ΕΕ και μίλησαν και τόνισαν ότι δεν είναι αργά για να αλλάξει την πολιτική της η Κύπρος.
“Εμείς επιμένουμε στα μεγάλα εργοστάσια. Υπάρχουν παραδοχές και φαίνεται από τις αστυνομικές έρευνες ότι ο τρόπος που έγινε η πολιτική ήταν για να βοηθηθεί μια συγκεκριμένη εταιρεία. Όμως εμείς συνεχίζουμε με αυτό το σκεπτικό”, υποστήριξε.
Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, μπορεί η κατάσταση να αλλάξει, αν ξεκινήσουμε σοβαρές εκστρατείες για να μάθει ο κόσμος να κάνει πρώτα κομποστοποίηση των φυτικών αποβλήτων στο σπίτι του.
Με τον τρόπο αυτό οι πολίτες θα δουν πρώτα μια μείωση της τάξης του 5-10% στα φυτικά απόβλητα. Τα απόβλητα αυτά (κλαδέματα, γρασίδια) μπορούν στη συνέχεια να συλλέγονται σε μονάδες κομποστοποίησης και να παράγεται φυτόχωμα. Σημείωσε ότι επειδή δεν συμμορφωνόμαστε με τις σχετικές οδηγίες, η μια μονάδα για παραγωγή φυτοχώματος στη Λευκωσία οδηγείται σε κλείσιμο.
“Δεχόταν στο παρελθόν κλαδέματα, τώρα κανένας δεν εφαρμόζει το νόμο και δεν υπάρχει νόημα γιατί κάποιος να φορτώσει τα κλαδέματά του και να τα πάρει εκεί και έτσι τα πετάει σε ανοικτά οικόπεδα και χωράφια”, ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου εξήγησε ότι στο εξωτερικό λειτουργούν σε γειτονιές μικροί χώροι ακριβώς για να μην δημιουργείται ακαταστασία, όπου οι κάτοικοι εναποθέτουν τα κλαδέματά τους . Οι χώροι αυτοί είναι μάλιστα ημιβυθισμένα σημεία για να μην φαίνονται και να μην προκαλείται οχληρία και τα κλαδέματα στη συνέχεια συλλέγονται και οδηγούνται στη διαδικασία της κομποστοποίησης.
“Στην Κύπρο δεν γίνεται σωστή διαλογή, όλα καταλήγουν σε κάποια εργοστάσια ενώ στην πορεία θα μπορούσαν να πηγαίνουν σε άλλες μικρότερες μονάδες και να έχουμε και όφελος σε ενέργεια και φυτόχωμα”, ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε ακόμη πως με βάση έρευνες της ΕΕ, οι πολίτες κάνουν την καλύτερη διαλογή στη πηγή, χωρίζουν δηλαδή τα πιο ψηλής ποιότητας υλικά ενώ αν όλα συλλέγονται σε ένα σημείο, σε μεγάλα εργοστάσια , δημιουργούνται ερωτήματα για το πως διαχειριζόμαστε τα υλικά που απομένουν.
Το κόστος για να μεταφέρει ένα φορτηγό υλικά στη μονάδα της Κόσιης από μια φτωχή κοινότητα της επαρχίας Λάρνακας ή Αμμοχώστου κάποτε ανερχόταν στα 85 ευρώ το τόνο, με αποτέλεσμα κάποιοι να μαζεύουν τα απόβλητα και να τα πετούν σε χωράφια.
“Δημιουργείται έτσι η ανεξέλεγκτη λειτουργία σκυβαλότοπων όπως στο Παραλίμνι ή την Αυγόρου. Στο Παραλίμνι δαπανήσαμε εκατομμύρια για αποκατάσταση του σκυβαλότοπου, τον σφραγίσαμε και συνεχίζουμε και πετάμε τα απόβλητα. Έχουμε αποτύχει οικτρά στη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων και όμως συνεχίζουμε με την ίδια πολιτική”, υποστήριξε ο κ. Θεοπέμπτου.
Ανέφερε ακόμη ότι ερωτήματα γεννώνται και από το γεγονός ότι ενώ τη διαχείριση των αποβλήτων θα έπρεπε να την είχε το Τμήμα Περιβάλλοντος, την ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιον, δεν έχει ανθρώπους με ειδίκευση στη διαχείριση αποβλήτων, ούτε και έχει υπηρεσία και απλώς δημιούργησε το λεγόμενο τομέα αποβλήτων με δυο- τρία άτομα προσωπικό.
Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε πως η διαλογή των οικιακών αποβλήτων είναι μια εύκολη διαδικασία για τα νοικοκυριά γιατί απλά οι πολίτες θα τοποθετούν ένα επιπρόσθετο κάλαθο, προσεκτικά επιλεγμένο, για τα αποφάγια.
Σε ερώτηση για την παραχώρηση κινήτρων στα νοικοκυριά για να γίνεται διαχωρισμός οικιακών αποβλήτων, ο Βουλευτής εξήγησε πως σε άλλες χώρες του εξωτερικού όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά και αποφάγια παραλαμβάνονται δωρεάν. Για τα μεικτά απόβλητα υπάρχει χρέωση για κάθε τσάντα που συλλέγεται.
Επομένως εξήγησε, αν η χρέωση είναι πχ 60 σεντ την τσάντα, τότε οι πολίτες θα σκεφτούν διπλά και τριπλά και θα προσπαθήσουν να μειώσουν τον όγκο των αποβλήτων τους.
Για τη μονάδα που εγκαταστάθηκε πρόσφατα στην περιοχή Μακένζι στη Λάρνακα για ανακύκλωση και την παραχώρηση κινήτρων στους πολίτες (πχ κουπόνια για χώρους στάθμευσης), ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε ότι πρόκειται για μια πολύ καλή ιδέα για προώθηση της ανακύκλωσης.
Τα συστήματα αυτά, είπε, υπάρχουν και σε κάποιες υπεραγορές στο εξωτερικό όπου δίνεται η δυνατότητα στους πελάτες να ανακυκλώσουν μετά τις αγορές τους (πχ τη συσκευασία της οδοντόπαστας) και σε ανταπόδοση λαμβάνουν βαθμούς στην κάρτα της υπεραγοράς. Εξήγησε όμως ότι αυτά είναι ακριβά συστήματα και μπορούν να τοποθετούνται μόνο για σκοπούς προώθησης.
Σε σχέση με τις ηλεκτρονικές και ηλεκτρικές συσκευασίες στην Κύπρο, ο κ. Θεοπέμπτου εξήγησε ότι η ανακύκλωση δουλεύει πολύ καλά, αλλά το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει για αυτή τη διαδικασία και χρειάζεται προώθηση και διαφημιστική εκστρατεία.
Στα πλείστα καταστήματα στην Κύπρο υπάρχουν γκρίζοι κάδοι όπου οι πολίτες μπορούν να τοποθετήσουν τέτοιες συσκευές. Για τα τηλέφωνα υπάρχει δυνατότητα και για τοποθέτησή τους σε ειδικά σημεία στα καταστήματα της Cyta. Οι καταναλωτές συμβουλεύονται να κάνουν reset το τηλέφωνο τους ή να το αχρηστεύουν για να μην υπάρχει η δυνατότητα υποκλοπής προσωπικών δεδομένων (πχ φωτογραφίες) που υπάρχουν στη συσκευή.
Ο κ. Θεοπέμπτου αναφέρθηκε και στη σημασία της επαναχρησιμοποίησης και ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων. “Έπρεπε και αυτό δια νόμου να το είχαμε κάνει. Η οδηγία της ΕΕ λέει ότι το πιο σημαντικό είναι να λαμβάνεις μέτρα για να μην δημιουργείς απόβλητα, έχουμε τη νομοθεσία για πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, αλλά δεν την χρησιμοποιούμε” ανέφερε.
Σημασία έχει και η επαναχρησιμοποίηση, σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου και γι` αυτό είναι εξίσου σημαντική η λειτουργία των λεγόμενων Repair cafe για ηλεκτρονικές και ηλεκτρικές συσκευές, καταστημάτων επιδιόρθωσης επίπλων, συλλογής και πώλησης μεταχειρισμένων αντικειμένων, antique shops κλπ.
“Το δίκτυο επαναχρησιμοποίησης είναι σημαντικό κομμάτι. Δεν το προωθήσαμε και γι` αυτό βλέπει κάποιος καναπέδες, καρέκλες, τηλεοράσεις πεταμένα σε ανοικτούς χώρους σε γειτονιές”, είπε.
Ανέφερε ότι μπορούν εύκολα και απλά να ληφθούν μέτρα για μη απόρριψη στα χωράφια και στα ανοικτά σημεία αυτών των αντικειμένων με τη διαφήμιση και προώθηση των δικτύων επαναχρησιμοποίησης.
“Τα δημαρχεία άρχισαν να αποστέλλουν ειδοποιήσεις για σκύβαλα και θα μπορούσαν να διαφημίσουν στο ίδιο έντυπο τηλέφωνα επικοινωνίας για όσους θέλουν να πετάξουν παλιά έπιπλα ή συσκευές, οι εταιρείες αυτές τα παραλαμβάνουν και είτε τα πωλούν είτε τα δίνουν σε άπορες οικογένειες και έτσι αποφεύγεται η οχληρία και η ακαταστασία”, ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου είπε ακόμη ότι πολλοί καταναλωτές δεν γνωρίζουν ότι όταν αγοράσουν νέα ηλεκτρονική ή ηλεκτρική συσκευή δια νόμου η εταιρεία υποχρεούται να παραλάβει την παλιά.
Πηγή: ΚΥΠΕ