Η φράση αυτή λέχθηκε μετά από την αδυναμία της Ελλάδας να αποπληρώσει το δημόσιο της χρέος. Η τότε κυβέρνηση κήρυξε πτώχευση η οποία επέφερε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου σε βάρος της Ελλάδας.
Η κρατική χρεοκοπία ή πτώχευση ενός κράτους είναι η κατάσταση στην οποία περιέρχεται το κράτος όταν αδυνατεί να ανταποκριθεί στις οικονομικές του υποχρεώσεις.
Συνήθης αιτία της χρεοκοπίας είναι η κατάσταση όπου οι κρατικές δαπάνες είναι πολύ μεγαλύτερες των φορολογικών εσόδων ενώ ο εξωτερικός δανεισμός είναι αδύνατος, όπως και η έκδοση χαρτονομίσματος.
Στην περίπτωση της Κύπρου είναι αδύνατη η έκδοση χαρτονομίσματος και ο αποκλεισμός από τις αγορές ομολόγων μάς έχει αφήσει μόνο μια εναλλακτική μέθοδο, τον διακρατικό δανεισμό. Κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα από πλευράς κράτους.
Αυτό το άρθρο θα επιχειρήσει να εξηγήσει γιατί φθάσαμε στο παρά πέντε της στάσης πληρωμών και κατά συνέπεια μιας προδιαγεγραμμένης πτώχευσης.
1. ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωζώνη και την αυτόματη υιοθέτηση ενός κοινού νομίσματος, του ευρώ, αυτόματα έχουμε παραδώσει την ευχέρεια ενάσκησης νομισματικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με απλά λόγια η Κύπρος δεν μπορεί πλέον να θέτει το ύψος του επιτοκίου στο επίπεδο που η ίδια επιθυμεί αλλά ούτε και να εκδίδει χαρτονομίσματα. Η Κύπρος μετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
2. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Τα κράτη έχουν την ευχέρεια να απευθύνονται στις αγορές εκδίδοντας ομόλογα σε επενδυτές σ’ όλες τις χώρες του κόσμου. Επομένως είναι πάρα πολύ σημαντικός ο ρόλος των οίκων αξιολόγησης στο να προσφέρουν σε υποψήφιους επενδυτές διεξοδική ανάλυση για τις προοπτικές των οικονομιών. Όσο καλύτερη είναι η αξιολόγηση για το συγκεκριμένο κράτος τόσο χαμηλότερο είναι το κόστος δανεισμού για τη χώρα. Αντίθετα κακή αξιολόγηση σημαίνει υψηλότερο κόστος δανεισμού και στην ουσία αποκλεισμός από τις αγορές ομολόγων.
3. ΗΤΑΝ Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟΣ;
Οι προειδοποιήσεις από τους οίκους αξιολόγησης άρχισαν να γίνονται από το 2009 όταν μας είχαν υποδείξει ότι η κυπριακή οικονομία χρειαζόταν διαθρωτικές αλλαγές. Η κυβέρνηση κωλυσιέργησε να λάβει μέτρα (ακόμη και σήμερα η κυβέρνηση αρνείται να λάβει ουσιαστικά μέτρα για να διορθώσει τα δομικά προβλήματα της οικονομίας) μέχρι που οι οίκοι αξιολόγησης υποβάθμισαν την κυπριακή οικονομία.
Σαν αποτέλεσμα το κόστος δανεισμού ανέβηκε τον Μάιο του 2011 στο 17%, κάτι που σήμαινε και τον αποκλεισμό μας από τις αγορές ομολόγων. Αν και οι προειδοποιήσεις για περαιτέρω υποβαθμίσεις συνεχίζονταν η κυβέρνηση κατόπιν συνεννόησης με τα συνδικάτα δεν έλαβε κανένα ουσιαστικό μέτρο για πραγματική μείωση των δημοσίων δαπανών.
4. ΚΟΥΡΕΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ – Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕ ΑΠΑΘΕΙΑ
Στην πορεία μας για το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων η κυπριακή οικονομία υποβαθμίστηκε περαιτέρω στην κατηγορία «σκουπίδια». Η δική μας πλευρά πιάστηκε απροετοίμαστη και δεν προστάτευσε το τραπεζικό μας σύστημα από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων με αποτέλεσμα οι κυπριακές τράπεζες να απωλέσουν €4 δις. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η Ελλάδα διασφάλισε για τις δικές τις τράπεζες βοήθεια ύψους €48 δις.
5. ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ
Με αυτά τα δεδομένα η Κύπρος θα έπρεπε να ζητήσει την ένταξη της στον Μηχανισμό Στήριξης από τον Νοέμβριο του 2011. Με τραπεζική ζημιά €4 δις και αποκλεισμός μας από τις αγορές σε τι άλλο ελπίζαμε;
6. ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ
Αντί ένταξής μας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης τον Νοέμβριο 2011 προτιμήσαμε τον Ρωσικό Μηχανισμό Στήριξης. Εξασφαλίσαμε δάνειο ύψους €2,5 δις με επιτόκιο 4,5% ( το επιτόκιο του Μηχανισμού Στήριξης ήταν τότε €2,5%). Οι χρηματοδοτική ανάγκη για το 2012 ήταν €3,2 δις, και επομένως το Ρωσικό δάνειο δεν αρκούσε.
Περαιτέρω, η ανάγκη κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών μας μέχρι τις 30 Ιουνίου 2012 διαμόρφωνε ένα πολύ προβλέψιμο σκηνικό. Τον Ιούλιο του 2012 είτε θα εξασφαλίζαμε νέο δάνειο από την Ρωσία ή την Κίνα είτε θα ζητούσαμε την βοήθεια από τον Μηχανισμό. Με δεδομένη την αδυναμία εξασφάλισης διακρατικού δανείου η κυβέρνηση ζήτησε την βοήθεια του Μηχανισμού Στήριξης, μια διαδικασία που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
7. ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ
Η στάση πληρωμών από μέρους της κυβέρνησης ήταν προβλέψιμη από τον Ιανουάριο του 2012 αλλά δεν λήφθηκε η πρόνοια για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων.
Αν ο σχεδιασμός του κράτους ήταν να βάλει χέρι στα ταμεία συντάξεων των εργαζομένων στους ημικρατικούς οργανισμούς, αυτό φαίνεται να μην τους βγαίνει και έτσι η στάση πληρωμών είναι αναπόφευκτη, εκτός και αν ζητηθεί επείγουσα βοήθεια από τον Μηχανισμό.
8. ΤΙ ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΕΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Η έλευση της Τρόικα στην Κύπρο έχει αφήσει μια πρώτη γεύση για τις προθέσεις τους. Αναζητούν ριζικές λύσεις στα διαρθρωτικά μας προβλήματα.
Εκτίμησή μου είναι ότι το μέγεθος της βοήθειας που θα χρειαστεί η κυπριακή οικονομία θα αγγίξει τα €20δις. Μέσα από αυτό το περιβάλλον οι διακηρυγμένες κόκκινες γραμμές μας ίσως να παραβιαστούν.
Το σίγουρο είναι ότι όλα τα θέματα θα τεθούν στο τραπέζι πέραν των 7 υποδείξεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μεταφράζοντας τις υποδείξεις μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η ΑΤΑ θα δεχθεί μεγάλες αναπροσαρμογές καθώς υποψήφιο για αλλαγές είναι και το όριο αφυπηρέτησης. Η αμεσότητα των μέτρων που θα ληφθούν δεν αφήνει κανένα περιθώριο ο Φ.Π.Α. να παραμείνει στα σημερινά του επίπεδα, η περαιτέρω στόχευση των κοινωνικών παροχών καθίσταται πιο αναγκαία από ποτέ, αλλά αυτό που θα προκαλέσει τις περισσότερες αντιδράσεις θα είναι η εισήγηση για περικοπές στο κρατικό μισθολόγιο.
9. Ο ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΠΛΟ ΑΝΘΡΩΠΟ
Η άφιξη της Τρόικα στην Κύπρο για δεύτερη φορά θα ξεσκεπάσει τα μεγάλα διαχρονικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας.
Δυστυχώς είναι ο απλός ο άνθρωπος που θα κληθεί ν πληρώσει τα δισεκατομμύρια του τραπεζικού τομέα. Είναι ο απλός ο άνθρωπος που πληρώνει σήμερα την αύξηση του Φ.Π.Α. στο 17%, την αύξηση του Φ.Π.Α. στα τρόφιμα και φάρμακα.
Είναι κατά το πλείστον ο απλός ο άνθρωπος που θα πληρώσει το νέο μεγάλο σκάνδαλο των αξιόγραφων των τραπεζών.
Είναι οι 40 000 των ανέργων που βιώνουν σήμερα τα αποτελέσματα μιας οικονομικής πολιτικής που οδήγησε μια χώρα από τα δώματα στα χώματα και από την ευημερία και το ψηλό βιοτικό επίπεδο των πολιτών της στα κοινωνικά παντοπωλεία και στην πτώχευση.
Ο Γιαννάκηs Λαζάρου είναι Επαρχιακός Γραμματέας ΔΗ.ΣΥ Πάφου