Η διαφθορά είναι πολυεπίπεδη και πολύπλοκη και η αντιμετώπιση της σε μία κοινωνία θα πρέπει να γίνει αντίστοιχα σε διάφορα επίπεδα σε μια κοινωνία. Τα μέτρα που θα ληφθούν θα πρέπει να στοχεύουν όχι μόνο στην πάταξη του φαινομένου, αλλά και στην πρόληψη. Το σημαντικότερο όμως είναι να μπορέσει να αντιληφθεί ο κόσμος την έννοιά της διαφθοράς, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στη μίζα και στην απάτη.
Διαφθορά είναι το ρουσφέτι, η ευνοιοκρατία, τα παράνομα φιλοδωρήματα, ο οικονομικός εκβιασμός, η δωροδοκία (το φακελάκι) και η σύγκρουση συμφερόντος. Διεφθαρμένος δεν είναι μόνο εκείνος που λαμβάνει ένα είδος δωροδοκίας για να προβεί σε μια εξυπηρέτηση, αλλά και αυτός που δωροδοκεί έμμεσα ή άμεσα κάποιον ζητώντας του μια εξυπηρέτηση, για παράδειγμα σε επαγγελματικό επίπεδο, ή το φακελάκι στο γιατρό σε ένα νοσοκομείο ή την εξυπηρέτηση σε κάποιον τομέα του Δημοσίου.
Το θέμα της διαφθοράς επανήλθε την εβδομάδα που πέρασε στην επικαιρότητα εξαιτίας της έκθεσης για τη διαφθορά που δημοσιεύθηκε την περασμένη βδομάδα από τη Διεθνή Διαφάνεια. Σύμφωνα με την έκθεση για τον δείχτη αντίληψης για τη διαφθορά στην Κύπρο, η χώρα μας υποχώρησε 15 θέσεις στη διεθνή κατάταξη, γεγονός που αποτελεί μια αρνητική εξέλιξη, καθώς ο δείχτης διαφθοράς αποτελεί σημείο αναφοράς για ενδιαφερόμενους επενδυτές και τουρίστες. Η Διεθνής Διαφάνεια Κύπρου έχει καταθέσει κατά καιρούς διάφορες εισηγήσεις για αντιμετώπιση του φαινομένου σε διάφορους τομείς.
Η πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Κύπρου, Μαρία Καπαρδή, εκθέτει τη δράση της οργάνωσης σε διάφορα επίπεδα, ξεκινώντας από το κύριο ζητούμενο που είναι πρώτον η αναγνώριση του τι σημαίνει ‘διαφθορά’ και δεύτερον η εκπαίδευση για τη δημιουργία κουλτούρας κατά της διαφθοράς από την ηλικία του δημοτικού.
Όπως ανέφερε η κ. Καπαρδή, υπάρχει η πελατειακή σχέση μεταξύ των κομμάτων και των πολιτών, αλλά υπάρχει και η πελατειακή σχέση με τις επιχειρήσεις. «Όπως είχε δείξει και το Ευρωβαρόμετρο, οι κυπριακές επιχειρήσεις, δηλαδή, οι Κύπριοι επιχειρηματίες, πιστεύουν ότι η διαπλοκή είναι μέρος της επιχειρηματικής τους κουλτούρας και ότι χρειάζονται πολιτικές διασυνδέσεις για να πετύχουν», ανέφερε. «Αυτό είναι ανησυχητικό διότι αυτό δημιουργεί την πελατειακή σχέση. Μέσω αυτής της πελατειακής σχέσης, δημιουργείται το «λόμπι», δηλαδή οι ευνοούμενες ομάδες ή άτομα, μέσω των διασυνδέσεων τους, πείθουν τους αξιωματούχους να εφαρμόσουν μια συγκεκριμένη πρακτική ή να ψηφίσουν συγκεκριμένη νομοθεσία που τους ευνοεί.
Όταν γίνει αυτό, οι διαδικασίες που ακολουθούνται θεωρούνται νόμιμες, παρόλο που έχουν απώτερο στόχο το κέρδος των στενών συνεργατών και των συμφερόντων των εμπλεκομένων. Με αυτή τη μορφή διαφθοράς, έχουμε φτάσει, πάρα πολλές χώρες, εδώ που φτάσαμε. Για αυτό πρέπει να ληφθούν τα ανάλογα μέτρα που να έχουν στόχο και την καταστολή των φαινομένων διαφθοράς, αλλά και την αποτροπή αυτών των πρακτικών», επεσήμανε.
Συνεχίζοντας η κ. Καπαρδή, εξήγησε ότι αυτό μας φέρνει μετά στο κομμάτι της πολιτικής διαφθοράς και την ανάγκη να εισαχθούν κάποιες καλές πρακτικές από την Πολιτεία για την Πολιτεία ξεκινώντας από τους αξιωματούχους του κράτους και προχωρώντας προς τα κάτω, δηλαδή προς τους πολίτες. «Έγινε εισήγηση από την Greco, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εμάς για νομοθεσία του πόθεν έσχες για τους εκλεγμένους και αξιωματούχους του κράτους.
Δυστυχώς δεν προχώρησε ακόμη η θεσμοθέτηση αυτής την νομοθεσίας», ανέφερε η κ. Καπαρδή, σημειώνοντας ότι δεν είναι όμως μόνο θέμα νομοθεσίας. «Πρέπει να δούμε και τρόπους εφαρμογής και ελέγχου της νομοθεσίας για το πόθεν έσχες», πρόσθεσε. «Άρα το ένα κομμάτι αφορά το πόθεν έσχες, ενώ το δεύτερο κομμάτι που προτείνει και η GREGO στην τελευταία της αξιολόγηση, είναι η εισαγωγή κώδικα δεοντολογίας για τους βουλευτές.
Τα κράτη μέλη κατά της Διαφθοράς (GREGO) πρότειναν 8 εισηγήσεις για τους βουλευτές, 4 για το Δικαστικό Σώμα και 4 για τη Νομική Υπηρεσία και ζητούν όπως εφαρμοστούν μέχρι τον Ιανουάριο του 2018. Άρα δεν έχουμε και πάρα πολύ μεγάλο χρονικό περιθώριο και θα πρέπει οι νομοθέτες να αρχίσουν να κοιτάζουν αυτές τις εισηγήσεις. Ο κώδικας καλής συμπεριφοράς θα πρέπει να αναφέρεται σε εξω-βουλευτικές δραστηριότητες των βουλετών που μπορεί να δημιουργήσουν σύγκρουση συμφερόντων, στο Πόθεν Έσχες, στην παραλαβή δώρων, φιλοδωρημάτων, μελλοντικές απασχολήσεις, στο lobbying κ.ά.
Δημιουργία διακομματικής ομάδας
Μέσα στις εισηγήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας είναι και η δημιουργία μίας διακομματικής επιτροπής, στην οποία θα λαμβάνουν μέρος πέραν από τα κόμματα και διάφοροι άλλοι φορείς. Η Επιτροπή αυτή θα έχει ως κύρια αποστολή τη συζήτηση δημιουργίας νομοσχεδίων και άλλων καλών πρακτικών αντιμετώπισης της διαφθοράς. «Παρόλο που αρκετοί βουλευτές ήταν θετικοί όταν το προτείναμε, όταν το θέμα πήγε στους αρχηγούς κομμάτων, μας ανέφεραν ότι δεν χρειάζονται αυτή την Επιτροπή» ανέφερε η κ. Καπαρδή. «Πρέπει όμως να πούμε ότι υπάρχουν τέτοιες επιτροπές και σε άλλες χώρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο για παράδειγμα μια τέτοια επιτροπή, που συστάθηκε πριν μερικά χρόνια, έχει μεγάλη επιτυχία, διότι τα μέλη της μελετούν τις καλές πρακτικές που υπάρχουν σε άλλες χώρες και πώς μπορούν αυτές να εφαρμοστούν στη χώρα τους και οι βουλευτές μέλη ενημερώνονται άμεσα και προχωρούν στη θεσμοθέτησή τους» δήλωσε.
Πρόσθεσε επίσης ότι έχει προταθεί, εκτός από τη διαφάνεια στην εφαρμογή της νομοθεσίας, και η ρύθμιση του λεγόμενου «λόμπι». «Θα πρέπει τα άτομα/οι ομάδες οι οποίες διαβουλεύονται με κρατικούς αξιωματούχους ή βουλευτές να δημοσιοποιούν το θέμα που συζητήθηκε και την ημερομηνία. Αυτό θα πρέπει να γίνεται και από τους δύο φορείς. Η ΕΕ ετοιμάζει τώρα νομοθεσία για αυτό το θέμα, άρα ενδείκνυται να αρχίσει η συζήτηση για αυτό το θέμα και στην Κύπρο» πρόσθεσε η κ. Καπαρδή. «Ακόμα έχουμε προτείνει την πολιτική λογοδοσία.
Ανεξάρτητα με το αν έχουμε εκλογές ή όχι, οι εκλελεγμένοι αξιωματούχοι οφείλουν κάθε χρόνο να ενημερώνουν τους ψηφοφόρους/φορολογούμενους για τα έργα/δράσης/νομοθεσίες/καλές πρακτικές που είχαν πετύχει τη χρονιά.
Ο φορολογούμενος έχει δικαίωμα να γνωρίζει» σημείωσε.
Συντονισμός υπουργείων και υπηρεσιών για κτυπήματα σ’ όλα τα μέτωπα
Το τελευταίο διάστημα αναγνωρίζεται ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της διαφθοράς στην Κύπρο, περιλαμβανομένης και της αγαστής συνεργασίας μεταξύ του Γενικού Εισαγγελέα, Γενικού Ελεγκτή και του Αρχηγού Αστυνομίας. Έχουμε όμως αρκετό δρόμο να διανύσουμε ακόμα. «Οφείλω να αναφέρω ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης έχει αρχίσει να λαμβάνει μέτρα», ανέφερε η κ. Καπαρδή. «Δηλαδή έχει αρχίσει να μελετάται η συγγραφή ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Κάτι το οποίο πρότεινε και η Ευρωπαϊκή Ένωση στην έκθεσή της το 2014. Τώρα υπάρχει σχετική επιτροπή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και αυτό είναι πολύ θετικό. Ο ίδιος ο υπουργός πρότεινε τρόπους για αντιμετώπιση της διαφθοράς στην Αστυνομία και έχει ετοιμαστεί νομοθεσία για την προστασία μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
Παράλληλα είναι έτοιμη για διαβούλευση στην Επιτροπή Νομικών η νομοθεσία Περί του Δικαιώματος Πρόσβασης σε Πληροφορίες του Δημόσιου Τομέα. Το Γενικό Λογιστήριο έχει εφαρμόσει πολύ καλές πρακτικές στον τομέα Δημόσιες Συμβάσεις και στη διαφάνεια δαπανών του δημοσίου τομέα. Έχουν ξεκινήσει δηλαδή να υιοθετούνται κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις και καλές πρακτικές. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό. Αν θα αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά αποτελεσματικά, θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε σε όλους τους τομείς και απ’ όλους τους φορείς», τόνισε.
Προσθέτοντας ότι «η Οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια-Κύπρος έχει αρχίσει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης των παιδιών του Δημοτικού με πάρα πολύ θετικά αποτελέσματα. Τα ίδια τα παιδιά έχουν δείξει ενδιαφέρον και παρακολουθούν θέματα που αφορούν τη διαφθορά και τα συζητούν στο σπίτι τους με τους γονείς τους. Προκηρύχθηκε διαγωνισμός ποίησης και ζωγραφικής για αυτό το θέμα για όλους τους μαθητές από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο. Είναι ένας τρόπος που οι μαθητές μπορούν να εξωτερικεύσουν τις σκέψεις τους και τις έγνοιες τους. Επίσης συνδιοργανώνουμε κατασκηνώσεις με διάφορους φορείς και η λειτουργός μας επισκέπτεται σχολεία όπου μιλά στα παιδιά για θέματα ακεραιότητας, διαφάνειας και διαφθοράς».
Εν κατακλείδι, η κ. Καπαρδή τονίζει ότι έχουν ήδη γίνει θετικά βήματα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και μείωση της διαφθοράς στον τόπο μας. Όμως, πολλά μέλλει γενέσθαι ακόμη. Προς τον σκοπό αυτό εισηγείται τη δημιουργία μίας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, θεσμό που έχει πετύχει σε πολλές άλλες χώρες του κοινοδικαίου και θα μπορούσε να προσαρμοστεί για εφαρμογή και στην Κύπρο μας. Για την προώθηση του θεσμού αυτού, ετοιμάζεται μελέτη αξιολόγησης υφισταμένων μοντέλων ενάντια στη διαφθορά διεθνώς που περιλαμβάνει συγκεκριμένη κοστολογημένη εισήγηση.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Η χρεοκοπία ενός συστήματος
Το πιο σημαντικό είναι να αντιληφθούν οι πολίτες τι είναι διαφθορά και τι σημαίνει. Μέσα σε αυτή την πρόταση, που έθεσε η πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Κύπρος, κρύβεται εν πολλοίς και η πεμπτουσία του θέματος. Για να αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά ως κοινωνία πρέπει να την αντιληφθούμε ως κοινωνία και να αλλάξουμε κουλτούρα. Διαφθορά είναι και το ρουσφέτι, διαφθορά είναι και η εκμετάλλευση των συνθηκών ή των γνωριμιών μας προς όφελός μας. Από τα μικρά καθημερινά καλλιεργήθηκε όλα αυτά τα χρόνια μια κουλτούρα ανοχής απέναντι και στα μεγάλα ζητήματα διαφθοράς. Η χρεοκοπία ενός τέτοιου συστήματος ήταν αναπόφευκτη. Τώρα ζητούμε ευθύνες και τιμωρία. Η αλλαγή όμως θα πρέπει πρώτα να ξεκινήσει από τους ίδιους τους εαυτούς μας.
Πηγή: Φιλελεύθερος