Σημαντικά ευρήματα για την ικανοποίηση των παιδιών σχολικής ηλικίας από το σχολείο, τη στήριξη από εκπαιδευτικούς και την αποδοχή από συμμαθητές καταγράφονται σε διεθνή έρευνα με τίτλο Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) (http://keea-hbsc.pi.ac.cy/hbsc/).
Η έρευνα διεξήχθη σε 44 χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου και ανάμεσα στα άλλα ευρήματα, εντοπίστηκε ότι το 57% των παιδιών στην Κύπρο αισθάνεται πίεση από το σχολείο, ενώ διεθνώς το ποσοστό είναι 43%. Χαμηλότερο είναι και το ποσοστό των παιδιών που δήλωσε ότι τους αρέσει πάρα πολύ το σχολείο, 14%, ενώ διεθνώς είναι 25%. Το Υπουργείο Παιδείας αναφέρει ότι θα επικεντρωθεί στην αξιοποίηση των δεδομένων της έρευνας, με στόχο τη βελτίωση συγκεκριμένων πτυχών του εκπαιδευτικού συστήματος που αφορούν στην προαγωγή της υγείας των παιδιών σχολικής ηλικίας.
Ικανοποίηση για το σχολείο- σχέσεις με δασκάλους
——
Σε σχέση με την ικανοποίηση για το σχολείο, διεθνώς το 25% των παιδιών δήλωσε πως το σχολείο τους αρέσει πάρα πολύ, με το ποσοστό αυτό να είναι χαμηλότερο στην Κύπρο κατά 11 μονάδες (14%). Τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο δεν παρατηρήθηκε διαφορά ως προς το φύλο.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε 20 από τις 44 χώρες, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, καταγράφηκαν κάποιες διαφορές στα ποσοστά ικανοποίησης μεταξύ κοριτσιών και αγοριών στην ηλικία των 11 χρόνων, με τη διαφορά στην Κύπρο να ανέρχεται σε 6 μονάδες. Ενώ διεθνώς δεν καταγράφηκαν διαφορές ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, στην Κύπρο τα αγόρια από χαμηλό επίπεδο δήλωσαν σε μεγαλύτερο ποσοστό ικανοποίηση για το σχολείο, σε σχέση με αυτά από υψηλό επίπεδο.
Διεθνώς το 43% των παιδιών δήλωσε πως αισθάνεται πίεση από το σχολείο, με το αντίστοιχο ποσοστό στην Κύπρο να είναι αρκετά μεγαλύτερο (57%).
Τόσο διεθνώς (αγόρια 38%, κορίτσια 50%) όσο και στην Κύπρο (αγόρια 52%, κορίτσια 62%), τα κορίτσια αισθάνονται πίεση σε μεγαλύτερο ποσοστό, σε σχέση με τα αγόρια. Με την αύξηση της ηλικίας, το ποσοστό των παιδιών αυξάνεται σημαντικά (Διεθνώς: 11 χρονών 30%, 13 χρονών 47%,15 χρονών 52%). Στη περίπτωση της χώρας μας, το ποσοστό των 15 χρονών παιδιών που αισθάνονται πιεσμένα είναι υπερδιπλάσιο (Κύπρος: 11 χρονών 27%, 13 χρονών 68%, 15 χρονών 72%). Ενώ διεθνώς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο δεν φαίνεται να διασυνδέεται με την παράμετρο αυτή, στην Κύπρο τα κορίτσια από υψηλό επίπεδο δήλωσαν σε μεγαλύτερο ποσοστό πως αισθάνονται πίεση, σε σχέση με αυτά από χαμηλό επίπεδο.
Το θέμα της στήριξης από τους/τις εκπαιδευτικούς εξετάστηκε από τις δηλώσεις των παιδιών σε σχέση με το αν τους/τις δέχονται όπως είναι, εάν νοιάζονται γι’ αυτούς/αυτές ως άτομα και εάν έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς που τους κάνουν μάθημα. Διεθνώς το 52% των παιδιών (Κύπρος 44%) δήλωσε στήριξη με μέση βαθμολογία ίση ή μεγαλύτερη από το 4 σε κλίμακα που κυμάνθηκε από 1 έως 5. Μεγαλύτερο ποσοστό αγοριών (Διεθνώς: 55%, Κύπρος: 45%) παρά κοριτσιών (Διεθνώς: 47%, Κύπρος: 43%) δήλωσαν στήριξη.
Επίσης, με την αύξηση της ηλικίας, το ποσοστό στήριξης μειώνεται τόσο διεθνώς (11 χρονών 68%, 13 χρονών 47%,15 χρονών 42%) όσο και στην Κύπρο (11 χρονών 66%, 13 χρονών 45%,15 χρονών 40%).
Το θέμα της στήριξης από τους/τις συμμαθητές/συμμαθήτριες εξετάστηκε από τις δηλώσεις των παιδιών σε σχέση με το αν οι μαθητές/μαθήτριες χαίρονται για τους συμμαθητές/συμμαθήτριές τους, αν οι περισσότεροι/περισσότερες συμμαθητές/συμμαθήτριες τους είναι ευγενικοί/ευγενικές και πρόθυμοι/πρόθυμες να βοηθήσουν και αν οι άλλοι/άλλες μαθητές/μαθήτριες τους/τις δέχονται όπως είναι.
Διεθνώς το 55% των παιδιών (Κύπρος 48%) δήλωσε στήριξη (μέση βαθμολογία ίση ή μεγαλύτερη από το 4 σε κλίμακα που κυμάνθηκε από 1 έως 5). Ενώ το ποσοστό των αγοριών που δήλωσε ότι στηρίζεται διεθνώς είναι μεγαλύτερο σε σχέση με τα κορίτσια (αγόρια 58%, κορίτσια 48%), στην Κύπρο δεν διακρίνονται διαφορές φύλου.
Στην Κύπρο τα παιδιά από χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο δήλωσαν σε μικρότερο ποσοστό στήριξη, σε σχέση με τα παιδιά από υψηλό επίπεδο. Στην Κύπρο, καθώς και στο Λουξεμβούργο, στην Αγγλία και στην Σκωτία παρατηρήθηκαν διαφορές που υπερέβηκαν τις 14 μονάδες στα ποσοστά των αγοριών από υψηλό και χαμηλό επίπεδο που δήλωσαν στήριξη. Ως προς την οικογενειακή δομή, διεθνώς, το 74% των εφήβων (Κύπρος 80%) δήλωσε ότι ζει και με τους δύο γονείς (όλο ή τον περισσότερο καιρό).
‘Αλλα ευρήματα – σχέσεις οικογένειας
———
Μικρότερο ποσοστό παιδιών, τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο ζει με μονογονεϊκή οικογένεια με το 14% των παιδιών διεθνώς (Κύπρος 12%) να ζει με τη μητέρα, και το 3% (Κύπρος 2%) με τον πατέρα. Επιπλέον, διεθνώς, το 8% των παιδιών (Κύπρος 4%) ζει με ανάδοχη οικογένεια, ενώ το 2% (Κύπρος 1%) ζει σε άλλο πλαίσιο.
Ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο, τα παιδιά από υψηλό επίπεδο ζουν και με τους δύο γονείς σε μεγαλύτερο ποσοστό, σε σχέση με αυτά από χαμηλό επίπεδο.
Διεθνώς το 68% των παιδιών (Κύπρος 70%) δήλωσε υψηλά επίπεδα στήριξης από την οικογένεια.
Τα αγόρια δήλωσαν στήριξη σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τα κορίτσια τόσο διεθνώς (αγόρια 71%, κορίτσια 65%), όσο και στην Κύπρο (αγόρια 73%, κορίτσια 68%). Ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο, μεγαλύτερα ποσοστά παιδιών από υψηλό επίπεδο δήλωσαν ότι στηρίζονται από την οικογένειά τους, σε σχέση με αυτά από χαμηλό επίπεδο.
Για την επικοινωνία στην οικογένεια, διεθνώς το 83% των παιδιών (Κύπρος 80%) δήλωσε ότι βρίσκει εύκολη την επικοινωνία με τη μητέρα για θέματα που πραγματικά τα απασχολούν, με τα αντίστοιχα ποσοστά, όσον αφορά στην επικοινωνία με τον πατέρα, να είναι μικρότερα (Διεθνώς 71%, Κύπρος 68%).
Η επικοινωνία είναι ευκολότερη για τα αγόρια παρά για τα κορίτσια τόσο διεθνώς (με τη μητέρα: αγόρια 86%, κορίτσια 79% – με τον πατέρα: αγόρια 78%, κορίτσια 63%) όσο και στην Κύπρο (με τη μητέρα: αγόρια 83%, κορίτσια 80% – με τον πατέρα: αγόρια 78%, κορίτσια 64%).
Επίσης, με την αύξηση της ηλικίας, η ευκολία επικοινωνίας μειώνεται τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο. Τα παιδιά από υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο δήλωσαν ευκολία επικοινωνίας και με τους δύο γονείς σε μεγαλύτερο ποσοστό, σε σχέση με αυτά από χαμηλό επίπεδο, τόσο διεθνώς, όσο και στην Κύπρο.
Σε σχέση με τα οικογενειακά γεύματα το 49% των παιδιών διεθνώς (Κύπρος 53%) δήλωσε ότι λαμβάνει ένα γεύμα με την οικογένεια του καθημερινά. Το αντίστοιχο ποσοστό είναι μεγαλύτερο για τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, τόσο διεθνώς (αγόρια 51%, κορίτσια 45%) όσο και στην Κύπρο (αγόρια 56%, κορίτσια 50%). Η καθημερινή συχνότητα λήψης οικογενειακού γεύματος μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας τόσο διεθνώς (11 χρονών 54%, 13 χρονών 49%, 15 χρονών 44%) όσο και στην Κύπρο (11 χρονών 59%, 13 χρονών 54%, 15 χρονών 47%).
Διεθνώς, το 58% των παιδιών (Κύπρος 55%) δήλωσε υψηλά επίπεδα στήριξης από φίλους. Τα αγόρια δήλωσαν μικρότερα ποσοστά στήριξης, σε σχέση με τα κορίτσια, τόσο διεθνώς (αγόρια 55%, κορίτσια 62%) όσο και στην Κύπρο (αγόρια 53%, κορίτσια 56%).
Επίσης, τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά δήλωσαν στήριξη σε μεγαλύτερό ποσοστό, τόσο διεθνώς (11 χρονών 61 %, 13 χρονών 56 %,15 χρονών 57%) όσο και στην Κύπρο (11 χρονών 60%, 13 χρονών 52%,15 χρονών 52%).
Ταυτότητα έρευνας
——
Η Ερευνα διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια και παρέχει διεθνή συγκριτικά στοιχεία σχετικά με την υγεία, την ποιότητα ζωής, το κοινωνικό περιβάλλον και τις συμπεριφορές υγείας παιδιών σχολικής ηλικίας (11, 13 και 15 χρόνων).
Η υλοποίηση της γίνεται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ), του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου του ΥΠΑΝ.
Η Πιλοτική Έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 και σε αυτήν συμμετείχαν 1,182 μαθητές/μαθήτριες από 61 σχολεία. Ακολούθησε η κύρια Έρευνα την περίοδο Νοεμβρίου 2021-Απριλίου 2022 με τη συμμετοχή 4,818 μαθητών/μαθητριών από συνολικά 212 σχολεία (276 τμήματα), τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Η έρευνα περιείχε συνολικά επτά θεματικές. Η έβδομη και τελευταία θεματική έκθεση αφορά στα κοινωνικά πλαίσια των εφήβων με βάση τα διεθνή αποτελέσματα από 44 χώρες.
Μέτρα και προτάσεις από ΠΟΥ
——
Ο ΠΟΥ προτείνει, μεταξύ άλλων, ανάπτυξη προγραμμάτων που στοχεύουν στη βελτίωση των γονικών και οικογενειακών σχέσεων από νωρίς, έτσι ώστε να λειτουργούν έγκαιρα και προληπτικά, εστίαση των προγραμμάτων εκπαίδευσης στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των γονέων με ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση των δεξιοτήτων διαχείρισης έφηβων κοριτσιών και εφαρμογή προληπτικών προγραμμάτων στα σχολεία με εστίαση στην ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων, για τα κορίτσια ειδικότερα.
Επίσης ο ΠΟΥ εισηγείται την υιοθέτηση κοινής προσέγγισης επίλυσης προβλημάτων σχετικά με τους τρόπους στήριξης των εφήβων στην ανάπτυξη σχέσεων με την οικογένεια και τους/τις συνομήλικους/συνομήλικες και αντιμετώπιση της εισοδηματικής ανισότητας μέσω διαμόρφωσης πολιτικών για τη δημιουργία οικογενειακών επιδομάτων, οι οποίες μπορούν να επιδράσουν θετικά στην ποιότητα των σχέσεων της οικογένειας και των συνομηλίκων.
Εισηγείται επιπρόσθετα διάθεση περισσότερου χρόνου και πόρων στους εκπαιδευτικούς έτσι ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν τους/τις μαθητές/μαθήτριες σε ζητήματα όπως η αντιμετώπιση των απαιτήσεων του σχολείου και η ευαισθητοποίησή τους σε θέματα όπως η διαχείριση άγχους.
Τι λέει το ΥΠΑΝ
—–
Το Υπουργείο Παιδείας, όπως σημειώνει σε ανακοίνωσή του, θα επικεντρωθεί στην αξιοποίηση των δεδομένων της έρευνας, με στόχο τη βελτίωση συγκεκριμένων πτυχών του εκπαιδευτικού συστήματος που αφορούν στην προαγωγή της υγείας των παιδιών σχολικής ηλικίας.
“Η διεξαγωγή συγκριτικών μετρήσεων για όλες τις πτυχές που εξετάζει η έρευνα, η οποία θα καταστεί εφικτή μελλοντικά, θα δώσει τη δυνατότητα στη χώρα μας για περαιτέρω αναδιαμόρφωση, προσαρμογή και σχεδιασμό σχετικών πολιτικών”, αναφέρεται.
(ΚΥΠΕ
