Η πανδημία έχει ενθαρρύνει τις ολοκληρωτικές τάσεις του κινεζικού καθεστώτος. Το «μεσαίο δάχτυλο» στη διάσκεψη για το κλίμα, το κλείσιμο των συνόρων για τους ξένους και τα αυστηρά μέτρα παρακολούθησης στο εσωτερικό.
Ο πιο σημαντικός προσκεκλημένος στη σύνοδο COP26 δεν εμφανίστηκε. Ως πρόεδρος της Κίνας, ο Σι Τζινπίνγκ ηγείται μιας χώρας η οποία εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. μαζί. Αλλά σε αντίθεση με άλλους παγκόσμιους ηγέτες, ο Σι δεν έδωσε ομιλία στο συνέδριο για το κλίμα. Αντίθετα παρέδωσε μια γραπτή δήλωση κάτω των 500 λέξεων για να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της συνόδου.
Η απορριπτική στάση του Σι στις συνομιλίες για το κλίμα δεν ήταν επίδειξη του Μέσου Βασιλείου (σ.σ. ονομασία της Κίνας) όσο του μεσαίου δάχτυλου. Αλλά η άρνηση του Κινέζου ηγέτη να ταξιδέψει στη Γλασκώβη για τη COP26 – ή στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη, πριν από αυτήν – είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου εθνικής αυτοαπομόνωσης.
Ως απάντηση στην πανδημία του Covid-19, η Κίνα έχει εγκαταστήσει ένα από τα πιο αυστηρά συστήματα συνοριακών ελέγχων και καραντίνας στον κόσμο. Οι ξένοι ή οι Κινέζοι πολίτες που εισέρχονται στη χώρα πρέπει να μπουν σε αυστηρή καραντίνα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Ισχύουν επιπλέον έλεγχοι αν εισέλθουν στο Πεκίνο, όπου εδρεύει η ηγεσία της χώρας.
Αυτό το σύστημα κατέστησε ουσιαστικά αδύνατο να επισκεφθούν ξένοι την Κίνα χωρίς να μείνουν για αρκετούς μήνες ή για τους περισσότερους Κινέζους να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Ο ίδιος ο Σι δεν έχει εγκαταλείψει την Κίνα για σχεδόν δύο χρόνια. Η τελευταία φορά που συνάντησε ξένο ηγέτη προσωπικά ήταν σε μια συνάντηση με τον πρόεδρο του Πακιστάν στο Πεκίνο τον Μάρτιο του 2020. Η σύνοδος κορυφής του Σι με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν πραγματοποιήθηκε μέσω βίντεο.
Όταν μεγάλο μέρος του πλανήτη βρισκόταν σε lockdown, τα ακραία μέτρα της Κίνας φαίνονταν λιγότερο αξιοπρόσεκτα. Αλλά καθώς το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου επιστρέφει σε μια κατάσταση που πλησιάζει στην κανονικότητα, η αυτοαπομόνωση της Κίνας γίνεται όλο και πιο παράδοξη.
Οι επιπτώσεις στη διεθνή οικονομική δραστηριότητα είναι ήδη εμφανείς. Η Κίνα συνεχίζει να εμπορεύεται και να πραγματοποιεί επενδύσεις με τον έξω κόσμο. Όμως οι επιχειρηματικοί δεσμοί ξεφτίζουν. Τα ξένα εμπορικά επιμελητήρια στην Κίνα αναφέρουν ότι ξένα στελέχη εγκαταλείπουν τη χώρα και δεν αντικαθίστανται. Ο ρόλος του Χονγκ Κονγκ ως παγκόσμιου επιχειρηματικού κέντρου έχει δεχθεί πλήγμα.
Η ηγεσία της Κίνας μπορεί πράγματι να επικροτεί ορισμένες από αυτές τις εξελίξεις. Ο Γιου Τζι, ερευνητής στο ινστιτούτο Chatham House στο Λονδίνο, υποστηρίζει ότι η πανδημία επέτρεψε στον Σι να κάνει πιο γοργά βήματα σε ένα μονοπάτι στο οποίο κατευθυνόταν ήδη – προς την εθνική αυτοδυναμία. Αυτή η πολιτική ξεκίνησε πολύ πριν από την πανδημία, με την εκστρατεία «Made in China 2025», η οποία προώθησε την εγχώρια τεχνολογία και παραγωγή.
Αλλά με την Covid-19, η έμφαση στην οικονομική αυτάρκεια έχει μετατραπεί σε μια πολύ ευρύτερη στροφή προς τα μέσα — με επικίνδυνες επιπτώσεις για την Κίνα και τον κόσμο. Η εκπληκτική άνοδος της Κίνας τα τελευταία 40 χρόνια πυροδοτήθηκε από την εφαρμογή της πολιτικής της «μεταρρύθμισης και του ανοίγματος» από τον Ντενγκ Σιαοπίνγκ στη δεκαετία του 1980. Ο Ντενγκ είδε ότι η απομόνωση της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο Τσε Τουνγκ είχε οδηγήσει σε φτώχεια και οπισθοδρόμηση. Ήταν αρκετά ταπεινός για να καταλάβει ότι η Κίνα μπορούσε να μάθει από τον έξω κόσμο.
Το σημερινό κλίμα στην Κίνα είναι πολύ διαφορετικό. Η Ράνα Μίτερ, καθηγήτρια κινεζικής ιστορίας στην Οξφόρδη, επισημαίνει τον κίνδυνο «τα κλειστά σύνορα να οδηγήσουν σε κλειστά μυαλά». Μετά από 40 χρόνια ταχείας ανάπτυξης, η Κίνα έχει αυτοπεποίθηση.
Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν τη Δύση, και ειδικότερα τις ΗΠΑ, σαν να βρίσκεται σε αδυσώπητη παρακμή. Η κινεζική κυβέρνηση θεωρεί ότι η χώρα βρίσκεται πολύ μπροστά σε ορισμένες βασικές τεχνολογίες του μέλλοντος, όπως η πράσινη τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη. Το Πεκίνο μπορεί να πιστεύει πλέον ότι ο κόσμος τώρα χρειάζεται την Κίνα περισσότερο από όσο η Κίνα χρειάζεται τον κόσμο.
Ο έλεγχος της πανδημίας έχει συνυφανθεί στενά με την πολιτική νομιμοποίηση του Σι και του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο επίσημος απολογισμός των θανάτων στην Κίνα είναι κάτω από 5.000, σε σύγκριση με 750.000 θανάτους στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Σι υποστηρίζει ότι, ενώ οι ΗΠΑ φλυαρούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα προστατεύει πραγματικά τον λαό του.
Αλλά η πολιτική της Κίνας για μηδενικά κρούσματα κορωνοϊού κινδυνεύει τώρα να μετατραπεί σε παγίδα. Καθώς ο έξω κόσμος προσπαθεί να συνηθίσει σταδιακά να ζει με χαμηλά επίπεδα της νόσου, η επαφή με ξένους μπορεί να φαίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη για την Κίνα – το οποίο επαναφέρει μέτρα για τον περιορισμό της αλληλεπίδρασης με τον έξω κόσμο.
Ακόμη και η χαλάρωση των εσωτερικών ελέγχων στην Κίνα είναι δύσκολη, καθώς η μετάλλαξη Δέλτα έχει οδηγήσει σε μικρές εξάρσεις της νόσου στα δύο τρίτα των επαρχιών της Κίνας. Η καταστολή αυτών των εξάρσεων ενθαρρύνει τις χειρότερες ολοκληρωτικές τάσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να παρακολουθεί τους πολίτες όλο και πιο στενά. Σε ένα περιστατικό, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι κλειδώθηκαν μέσα στη Disneyland της Σαγκάης και ελέγχθηκαν, μετά την ανακάλυψη ενός μόνο κρούσματος κορωνοϊού.
Αυτού του είδους τα δρακόντεια μέτρα έχουν αρχίσει να γίνονται αντικείμενο δημόσιας συζήτησης στην Κίνα. Αλλά οι έλεγχοι είναι απίθανο να χαλαρώσουν σύντομα. Αυτή την εβδομάδα το Κομμουνιστικό Κόμμα πραγματοποιεί συνάντηση που προετοιμάζει το έδαφος για να παρατείνει ο Σι την περίοδο παραμονής του στην εξουσία σε ένα ζωτικής σημασίας κομματικό συνέδριο τον Νοέμβριο του 2022. Οι Κινέζοι δεν θα θέλουν να αναλάβουν κανένα πολιτικό ρίσκο πριν από αυτό. Μετά το συνέδριο, η Κίνα θα μπει στον χειμώνα, όπου η ασθένεια μπορεί να αναζωπυρωθεί. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι η πολιτική της Κίνας για μηδενικά κρούσματα- και τα σφραγισμένα σύνορα που τη συνοδεύουν – θα παραταθεί αρκετά μέχρι το 2023.
Σε αυτό το στάδιο, η Κίνα θα βρίσκεται σε αυτοεπιβαλλόμενη απομόνωση για περισσότερα από τρία χρόνια. Η κινεζική και η παγκόσμια οικονομία είναι πιθανό να υποφέρουν εξαιτίας αυτού, όπως και η παγκόσμια συνεργασία. Ωστόσο, η μεγαλύτερη και πιο άυλη επίδραση μπορεί να αφορά τον κινεζικό λαό. Είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψεις ότι οι ξένοι είναι επικίνδυνοι και παρηκμασμένοι αν δεν τους συναντήσεις ποτέ.
Όταν τελικά ανοίξει η Κίνα, ο κόσμος μπορεί να συναντήσει μια πολύ αλλαγμένη χώρα.
