Νέα μελέτη: Aπειλούνται τα παγκόσμια οικοσυστήματα εξαιτίας της χημικής ρύπανσης

Το κοκτέιλ της χημικής ρύπανσης που διαπερνά τον πλανήτη απειλεί τώρα τη σταθερότητα των παγκόσμιων οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται η ανθρωπότητα, προειδοποιούν επιστήμονες οι οποίοι εκπόνησαν μελέτη την οποία δημοσιεύει την Τρίτη στην ιστοσελίδα της η εφημερίδα Τhe Guardian.

Η μελέτη έγινε από ομάδα του Stockholm Resilience Center (SRC) με επικεφαλής ερευνήτρια την Dr Sarah Cornell και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Science & Technology.

Στην μελέτη οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ειδικότερα για τα πλαστικά τα οποία μαζί με 350.000 συνθετικές χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων φυτοφαρμάκων, βιομηχανικών ενώσεων και αντιβιοτικών προκαλούν τεράστια καταστροφή.

Η πλαστική ρύπανση εντοπίζεται τώρα από την κορυφή του Έβερεστ έως τους βαθύτερους ωκεανούς και ορισμένες τοξικές χημικές ουσίες, όπως τα PCB, είναι εξαιρετικά διαδεδομένες. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η χημική ρύπανση έχει περάσει ένα «πλανητικό όριο», το σημείο στο οποίο οι ανθρωπογενείς αλλαγές στη Γη την ωθούν έξω από το σταθερό περιβάλλον των τελευταίων 10.000 ετών.

Η χημική ρύπανση απειλεί τα συστήματα της Γης καταστρέφοντας τις βιολογικές και φυσικές διεργασίες που στηρίζουν όλη τη ζωή. Για παράδειγμα, τα φυτοφάρμακα εξαφανίζουν πολλά έντομα, τα οποία είναι εξαιρετικά σημαντικά για όλα τα οικοσυστήματα και, ως εκ τούτου, για την παροχή καθαρού αέρα, νερού και τροφής.

«Υπήρξε πενήντα φορές αύξηση στην παραγωγή χημικών από το 1950 και αυτή προβλέπεται να τριπλασιαστεί ξανά μέχρι το 2050», δήλωσε η Patricia Villarrubia-Gómez, υποψήφια διδάκτορας και βοηθός ερευνητής στο Stockholm Resilience Center (SRC) που συμμετείχε στην μελέτη.

Ανέφερε ότι ο ρυθμός με τον οποίο οι κοινωνίες παράγουν και απελευθερώνουν νέες χημικές ουσίες στο περιβάλλον δεν συνάδει με τα όρια για έναν ασφαλή χώρο λειτουργίας για την ανθρωπότητα.

Η Dr Sarah Cornell, αναπληρώτρια καθηγήτρια και κύρια ερευνήτρια στο SRC, είπε ότι για πολύ καιρό, οι άνθρωποι γνώριζαν ότι η χημική ρύπανση είναι κάτι το κακό, ωστόσο σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχουν κατανοήσει τις δυσχερείς συνέπειες.

Ορισμένες απειλές έχουν αντιμετωπιστεί σε μεγαλύτερο βαθμό, όπως οι χημικές ουσίες CFC που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος και την προστασία του από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες.

Ο προσδιορισμός του εάν η χημική ρύπανση έχει ξεπεράσει ένα πλανητικό όριο είναι πολύπλοκος επειδή δεν υπάρχει προανθρώπινη βάση, σε αντίθεση με την κλιματική κρίση και το προβιομηχανικό επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα, σημειώνεται στην έκθεση.

Υπάρχει επίσης ένας τεράστιος αριθμός χημικών ενώσεων που έχουν εγγραφεί για χρήση –περίπου 350.000– και μόνο ένα μικρό μέρος αυτών έχει αξιολογηθεί ως προς την ασφάλεια. Έτσι, η έρευνα χρησιμοποίησε έναν συνδυασμό μετρήσεων για να αξιολογήσει την κατάσταση.

Οι γνωστές αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων χημικών ουσιών, από την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή τους έως τη διαρροή τους στο περιβάλλον, ήταν επίσης μέρος της αξιολόγησης. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι τα δεδομένα ήταν περιορισμένα σε πολλούς τομείς, αλλά είπαν ότι το βάρος των αποδεικτικών στοιχείων υποδεικνύει μια παραβίαση των ορίων.

«Υπάρχουν στοιχεία ότι τα πράγματα βαίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση σε κάθε βήμα», δήλωσε η καθηγήτρια Bethanie Carney Almroth στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, η οποία ήταν μέλος της ομάδας.

Σημείωσε ότι η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία είναι πραγματικά σημαντική. Αυτό σημαίνει αλλαγή υλικών και προϊόντων ώστε να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, όχι να σπαταληθούν.

Οι ερευνητές είπαν ότι απαιτείται ισχυρότερη ρύθμιση και στο μέλλον ένα σταθερό ανώτατο όριο για την παραγωγή και την έκλυση χημικών, με τον ίδιο τρόπο που οι στόχοι άνθρακα στοχεύουν στον τερματισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Υπάρχουν αυξανόμενες εκκλήσεις για διεθνή δράση για τα χημικά και τα πλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης ενός παγκόσμιου επιστημονικού φορέα για τη χημική ρύπανση, παρόμοιου με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.

Ο καθηγητής Sir Ian Boyd στο Πανεπιστήμιο του St Andrews, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη σχολίασε πως η αύξηση της χημικής επιβάρυνσης στο περιβάλλον είναι διάχυτη και «ύπουλη».  Ακόμη και αν οι τοξικές επιδράσεις μεμονωμένων χημικών ουσιών είναι δύσκολο να εντοπιστούν, αυτό δεν σημαίνει ότι η συνολική επίδραση είναι πιθανό να είναι ασήμαντη, ανέφερε.

Ο Boyd, πρώην επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, προειδοποίησε το 2017 ότι η υπόθεση των ρυθμιστικών αρχών σε όλο τον κόσμο ότι ήταν ασφαλής η χρήση φυτοφαρμάκων σε βιομηχανική κλίμακα σε όλα τα τοπία, ήταν ψευδής.

Το πλανητικό όριο της χημικής ρύπανσης είναι το πέμπτο από τα εννέα που οι επιστήμονες λένε ότι έχει ξεπεραστεί, με τα άλλα να είναι η παγκόσμια θέρμανση, η καταστροφή άγριων οικοτόπων, η απώλεια βιοποικιλότητας και η υπερβολική ρύπανση από άζωτο και φώσφορο.