Είναι Ιούλιος. 20 του μήνα. Μετρούσαμε μέρες, μετά μήνες ώσπου έγιναν χρόνια και μετά δεκαετίες.
Πίσω απ’ τα χιλιάδες ψηφίσματα καταδίκης της εισβολής και του ψευδοκράτους, πίσω από τις εκατοντάδες δηλώσεις στήριξης στους πρόσφυγες και τις οικογένειες των αγνοουμένων έμειναν τάφοι, βρέφη που έγιναν ενήλικες, έφηβοι που σήμερα είναι συνταξιούχοι, ηλικιωμένοι που σβήνουν μέσα στους συνοικισμούς της προσφυγιάς.
Ανατριχίλα και κόμπος στο στομάχι την ώρα που ο φρικιαστικός ήχος απ’ τις σειρήνες τρυπά το πρωινό.
Κανείς δεν ξεχνά και τίποτα δεν ξεχνιέται. Όσα χρόνια και να περάσουν. Ο Πενταδάκτυλος είναι εκεί και καρτερεί. Το ίδιο κι η Κερύνεια, η Αμμόχωστος, η Μόρφου κι όλα τα σκλαβωμένα απ’ τον Αττίλα μέρη μας.
Η μνήμη αναμοχλεύει τα κακά. Τις μέρες της προσφυγιάς, του ξεριζωμού, του φόβου, της φτώχιας και του κατατρεγμού.
Πιο κάτω, δυο συμβολικά ντοκιμαντέρ για την Κύπρο. Αυτό του Μιχάλη Κακογιάννη και το οδοιπορικό της Μελίνας Μερκούρη. Στα ντοκιμαντέρ αυτά καταγράφονται εικόνες άγνωστες για πολλούς. Είναι όμως η αλήθεια της προσφυγιάς, η αλήθεια του εγκλήματος που διέπραξε ο Αττίλας στο νησί μας. Χωρίς φίλτρα, χωρίς απόκρυψη της αλήθειας.
Τον Σεπτέμβριο του 1974 ο Μιχάλης Κακογιάννης ταξίδεψε στην Κύπρο, τον τόπο καταγωγής του, προκειμένου να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με την εισβολή των Τούρκων. Ήταν μια προσωπική προσπάθεια, «χωρίς προκατασκευασμένες ιδέες, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα” πήγα χωρίς να έχω σκεφθεί τίποτε» είπε ο σκηνοθέτης έναν χρόνο αργότερα σε συνέντευξη του.
Το οδοιπορικό της Μελίνας έγινε ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή. Σε αυτό μεταξύ άλλων προβάλλεται και μια από τις συγκλονιστικότερες μαρτυρίες του εγκλήματος: ο ομαδικός βιασμός μιας γυναίκας στη Μόρφου. Η Μελίνα, εξασφάλισε τη μαρτυρία της και την προβάλλει.