Το πάγιο αίτημα χιλιάδων οικογενειών, που ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους το καλοκαίρι του 1974, για οικονομική ενίσχυση των ιδιοκτητών ακίνητης κατεχόμενης περιουσίας, έναντι των χαμένων εισοδημάτων τους, βγάζει στην επιφάνεια σχετική μελέτη του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών.
Το όλο θέμα προσλαμβάνει στην παρούσα φάση ευρύτερες διαστάσεις, λόγω και των γενικότερων οικονομικών συνθηκών, οι οποίες εξαναγκάζουν αρκετούς πρόσφυγες να στρέφονται προς τα Κατεχόμενα και την επιτροπή ακινήτων που έχει συστήσει η Τουρκία, ξεπουλώντας σε πολλές περιπτώσεις ε/κ γη.
Η μελέτη για την απώλεια χρήσης των περιουσιών αυτών ολοκληρώθηκε το 2019 μετά από σχετική συνεννόηση με το υπουργείο Εσωτερικών και τη συγκατάθεση του Υπουργείου Οικονομικών. Όμως μέχρι σήμερα έχει πέσει στα αζήτητα και είναι άγνωστες οι προθέσεις υλοποίησής της από την κυβέρνηση.
Όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείο της μελέτης, την οποία έχει στην κατοχή της η «Κ», σκοπός της είναι
- «ο υπολογισμός της οικονομικής ενίσχυσης σε δικαιούχους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας έναντι των χαμένων τους εισοδημάτων βάσει συγκεκριμένου κονδυλίου.
- Ο υπολογισμός επίσης του συνολικού ποσού που απαιτείται για την καταβολή οικονομικής ενίσχυσης, αφού καθοριστεί ελάχιστο ή και μέγιστο ποσό ανά δικαιούχο, με σκοπό την εκτίμηση του προϋπολογισμού που απαιτείται για την παραχώρηση της ενίσχυσης».
Όπως σαφέστατα προκύπτει από τη μελέτη, η πλειοψηφία των ιδιοκτητών είναι φυσικά πρόσωπα – Κύπριοι πολίτες. Η μελέτη έχει συμπεριλάβει τις εταιρείες – ιδιοκτήτες περιουσίας, καθώς και το σύνολο των ιδιοκτητών κατεχόμενης περιουσίας. Ο υπολογισμός απώλειας χρήσης έχει γίνει στην βάση τριών σεναρίων με βασική παράμετρο το συνολικό ποσό οικονομικής ενίσχυσης-αποζημίωσης των ιδιοκτητών, που θα διατεθεί από το κράτος.
Το πρώτο σενάριο προβλέπει προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ, το δεύτερο 150 εκατ. ευρώ και το τρίτο 200 εκατ. ευρώ. Στο κομμάτι της υλοποίησης, η μελέτη σαφέστατα αναδεικνύει το ύψος των κονδυλίων που θα διατεθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό ως βασική προϋπόθεση εξυπηρέτησης του αντικειμενικού σκοπού κατά αξιοπρεπή τρόπο. Αν και δεν αναφέρεται ξεκάθαρα στη μελέτη, πλην όμως προκύπτει από τα συμφραζόμενα, το ελάχιστο ποσοστό που θα πρέπει να προϋπολογιστεί, δε μπορεί να είναι κάτω από τα 300 εκατ. ευρώ. Σε διαφορετική περίπτωση το όλο εγχείρημα θα είναι δώρον άδωρον, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, για την πλειοψηφία των ιδιοκτητών.
Πρώτο σενάριο: Φυσικά πρόσωπα
Και τα τρία σενάρια της μελέτης για υπολογισμό της απώλειας χρήσης ε/κ περιουσιών στα Κατεχόμενα, πραγματοποιήθηκαν στη βάση της υπόθεσης ότι ο προϋπολογισμός κρατικής ενίσχυσης θα ανέλθει στα 100 εκατ. ευρώ. Ποσό, που όπως τονίζεται, κρίθηκε πιθανό να διατεθεί ως κονδύλι και επιπλέον σε κάθε περίπτωση αύξησης ή μείωσής του, τα αποτελέσματα μπορούν να υπολογιστούν αναλογικά. Στην πρώτη κατηγορία ιδιοκτητών, τη μεγαλύτερη, αυτή των φυσικών προσώπων, οι αποζημιώσεις αφορούν 105.612 ιδιοκτήτες για συνολική έκταση γης 1.289.618.364 τ.μ. και συνολικής αξίας, με τιμές 1974, €1.653.450.845. Όπως φαίνεται και στον πίνακα τα χαμηλότερα ποσά οικονομικής αποζημίωσης λαμβάνει η πλειοψηφία των δικαιούχων. Συγκεκριμένα: 87.059 ιδιοκτήτες (82,4%) λαμβάνουν μέχρι και €1000. Από αυτούς οι μισοί, 34.974 (40,2%), λαμβάνουν αποζημίωση μέχρι και €100 για περιουσία, η αξία της οποίας ανέρχεται μέχρι €1.654, ενώ για 8.493 ιδιοκτήτες η αποζημίωση που τους αναλογεί, φθάνει μέχρι τα 10 ευρώ. Στη γενική κατηγορία αποζημιώσεων μέχρι €1000, ποσοστό 56,9% των ιδιοκτητών θα λάβει ενίσχυση μέχρι €200 και 68,3% μέχρι €300.
Δεύτερο σενάριο: Φυσικά πρόσωπα-εταιρείες
Η δεύτερη κατηγορία ιδιοκτητών είναι αυτή των φυσικών προσώπων και εταιρειών. Εδώ ο αριθμός ιδιοκτητών ανέρχεται στις 106.358, με συνολική έκταση γης 1.339.877.874 τ.μ. και συνολική αξία γης €1.845.000.152. Ο αριθμός των ιδιοκτητών φυσικών προσώπων παραμένει ο ίδιος, με το πρώτο σενάριο συν 746 ιδιοκτήτες που είναι εταιρείες. Και στο δεύτερο σενάριο οι ιδιοκτήτες που λαμβάνουν μέχρι €1000 αποζημίωση είναι η πλειοψηφία και ανέρχονται στις 89.101, ποσοστό 83,8%. Στα επιμέρους στοιχεία ανάλυσης, μέχρι €100 λαμβάνουν 38.983 ιδιοκτήτες με αξία περιουσίας μέχρι €1.845. Από αυτούς, σε 9.151, η αποζημίωση φθάνει έως τα €10. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία της μελέτης για τις μεγάλες περιουσίες και το ύψος της αποζημίωσης. Στο δεύτερο σενάριο, το μεγαλύτερο ποσό οικονομικής ενίσχυσης που λαμβάνει εταιρεία-ιδιοκτήτης γης συνολικής αξίας €21.220.714, είναι €1.150.174. Επίσης φυσικό πρόσωπο ιδιοκτήτης με περιουσία συνολικής αξίας €15.752.273 λαμβάνει αποζημίωση €853.781. Η ίδια περίπτωση μόνο για φυσικά πρόσωπα βάσει του πρώτου σεναρίου λαμβάνει €952.690.
Τρίτο σενάριο: Σύνολο ιδιοκτητών
Η τρίτη περίπτωση της μελέτης υπολογίζει την απώλεια χρήσης του συνόλου των ιδιοκτητών κατεχόμενων περιουσιών. Εδώ ο αριθμός των ιδιοκτητών ανέρχεται στους 177.769, η έκταση γης στα 2.633.860.291 τ.μ. και η αξία της, στα €3.089.300.046. Στο τρίτο σενάριο διευρύνεται το ποσοστό της μεγαλύτερης κατηγορίας ιδιοκτητών που λαμβάνουν τη χαμηλότερη αποζημίωση. Μέχρι €1000 λαμβάνουν 164.127 ιδιοκτήτες, ποσοστό 92,3%. Από αυτούς 92.911 λαμβάνουν μέχρι €100 για περιουσία αξίας μέχρι €3.090. Από τους ίδιους τη χαμηλότερη αποζημίωση, 10 ευρώ, λαμβάνουν 28.931 ιδιοκτήτες. Στο μεγαλύτερο ποσό ενίσχυσης έχουν χρησιμοποιηθεί οι ίδιες περιπτώσεις περιουσιών του πρώτου και δεύτερου σεναρίου. Για ιδιοκτήτη εταιρεία με περιουσία αξίας €21.220.741 η αποζημίωση ανέρχεται στις €686.910, ενώ για φυσικό πρόσωπο με αξία γης €15.752.273, η απώλεια χρήσης έχει υπολογισθεί στις €509.897. Από τη μελέτη προκύπτει πως τα φυσικά πρόσωπα που λαμβάνουν το μέγιστο ποσό αποζημίωσης (10.000 ευρώ) είναι 11.749 από τους 177.769 ιδιοκτήτες κατεχόμενης περιουσίας. Η δε αξία των περιουσιών τους κυμαίνεται από €49.987+ έως €125.237+.
Οι προτεραιότητες της μελέτης και το προφίλ των ιδιοκτητών περιουσίας
Πέρα από την κάλυψη των απωλειών χρήσης περιουσιών των κατεχομένων, η ενίσχυση των ιδιοκτητών προτάσσεται και ως ένα σοβαρό ανάχωμα στην πώληση ε/κ περιουσιών των κατεχομένων στην Τουρκία μέσω της επιτροπής που αυτή έχει συστήσει στα κατεχόμενα. Το ζήτημα αυτό έχει διογκωθεί μετά και τις παράνομες εξαγγελίες του Ταγίπ Ερντογάν να ανοίξει την κλειστή πόλη της Αμμοχώστου και το κάλεσμα που απηύθυνε σε Αμμοχωστιανούς.
Για τις περιπτώσεις όσων έχουν προσφύγει στην εν λόγω επιτροπή, η μελέτη εισηγείται όπως ζητηθεί από το σύνολο των ιδιοκτητών κατεχόμενης περιουσίας να υπογράψουν ένορκη δήλωση, στην οποία να αναφέρεται ότι δεν έχουν αποξενωθεί της κυριότητας της περιουσίας τους και ότι δεν έχουν αποταθεί στην επιτροπή ακινήτων στα κατεχόμενα.
Τελικά, όπως σαφέστατα προκύπτει από τα αποτελέσματα της μελέτης, κανένα από τα τρία σενάρια δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει το μεγαλύτερο κομμάτι ιδιοκτητών. Προκειμένου η αποζημίωση της πλειοψηφίας των ιδιοκτητών να κινηθεί σε αξιοπρεπή επίπεδα, στη μελέτη διατυπώνονται τρεις εισηγήσεις – σενάρια που αφορούν μόνο την αποζημίωση των φυσικών προσώπων, σε πρώτη φάση. l Να μην καθοριστεί ελάχιστο ποσό οικονομικής ενίσχυσης.
– Να καθοριστεί μέγιστο ποσό οικονομικής ενίσχυσης στα 10 χιλιάδες ευρώ.
– Τα κονδύλια οικονομικής ενίσχυσης να ανέλθουν στα 100 εκατ. ευρώ, 150 εκατ. ευρώ και 200 εκατ. ευρώ.
– Για τις εταιρείες ιδιοκτήτες προτείνεται να μελετηθεί από την κυβέρνηση το ενδεχόμενο να συμπεριληφθούν σε μεταγενέστερο στάδιο στους δικαιούχους οικονομικής ενίσχυσης, νοουμένου ότι θα αυξηθούν τα υπό παραχώρηση κονδύλια.
Αντλώντας στοιχεία από την Κυβερνητική Αποθήκη Πληροφοριών και το Κτηματολόγιο, η επικαιροποιημένη μελέτη του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών κατανέμει του ιδιοκτήτες ακίνητης κατεχόμενης περιουσίας σε 46 κατηγορίες, με το κυπριακό δημόσιο και την Εκκλησία να έχουν στην κατοχή τους τη μερίδα του λέοντος.
Από την έρευνα που έγινε, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ιδιοκτήτης 22.923 ακινήτων και η Εκκλησία της Κύπρου 5.023 ακινήτων. Ο συνολικός αριθμός των ιδιοκτητών περιουσίας στα Κατεχόμενα ανέρχεται στις 177.769 και η συνολική έκταση γης που είναι υπό κατοχή έχει υπολογισθεί στα 2.633.860.291 τ.μ. Με τιμές 1974 η συνολική αξία των κατεχόμενων περιουσιών υπολογίζεται στα €3.089.300.046. Εκτός από τις κρατικές και εκκλησιαστικές περιουσίες που περιγράφονται ως οι δύο μεγαλύτερες, στη μελέτη παρουσιάζονται με ιδιοκτησία οργανισμοί, φορείς, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα η κατηγοριοποίηση της ιδιοκτησίας στη μελέτη αφορά: Χωριά ή ενορίες, δημόσιες εταιρείες ή οργανισμούς κοινής ωφέλειας, συνεταιρισμούς, Κοινοτικά Συμβούλια, αθλητικές και κοινωνικές ενώσεις, φιλανθρωπικά ιδρύματα, χριστιανικούς οργανισμούς και ιδρύματα, μωαμεθανικούς οργανισμούς και ιδρύματα, συντεχνίες, σχολεία και σχολικές εφορείες, κοιμητήρια, διαχειριστές περιουσιών και εκτελεστές διαθηκών, καταπιστευματοδόχους, αλλοδαπούς, διεθνείς οργανισμούς, ξένες κυβερνήσεις, Δήμους, Συμβούλιο Βελτιώσεως, Ταμεία Προνοίας, Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.
Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία και στο οποίο η μελέτη δίνει απαντήσεις, είναι το ύψος των απωλειών χρήσης των περιουσιών αυτών. Ο πρώτος υπολογισμός έγινε σε μελέτη που ολοκληρώθηκε το 2000. Σε επικαιροποίηση της αρχικής μελέτης το 2009 η απώλεια χρήσης υπολογίστηκε στα 15,78 δισ. ευρώ.
kathimerini.com.cy
