Συμπληρώνονται σήμερα 61 χρόνια από τον βομβαρδισμό της περιοχής Τηλλυρίας, στις 8 και 9 Αυγούστου 1964, από Τουρκικά αεροπλάνα με βόμβες ναπάλμ, σκοτώνοντας δεκάδες και τραυματίζοντας πάνω από εκατό άτομα, άμαχους και στρατιώτες.
Οι βομβαρδισμοί ακολούθησαν την επιτυχία της νεοσύστατης Εθνικής Φρουράς και εθελοντών, μετά από σφοδρές μάχες κατά Τουρκοκυπριακών ένοπλων ομάδων, να ανακαταλάβει στις 7 Αυγούστου 1964 οχυρά και θέσεις που είχε καταλάβει η Τουρκική πλευρά με σκοπό την επέκταση του προγεφυρώματός της στην περιοχή του θύλακου των παραθαλάσσιων χωριών Κόκκινα και Μανσούρα.
Πριν τις μάχες αυτές, προηγήθηκαν τους προηγούμενους μήνες επιθέσεις από τα γύρω Τουρκοκυπριακά χωριά στα Ελληνοκυπριακά χωριά της περιοχής, Μοσφίλι και Πηγαίνια. Στις 18 Ιουνίου 1964, έγινε προσπάθεια κατάληψης του χωριού Μοσφίλι, η οποία απετράπη.
Μετά τις αντεπιθέσεις και την ανακατάληψη στρατηγικών θέσεων από την Εθνική Φρουρά, η Τουρκία απάντησε με βομβαρδισμούς.
H εφημερίδα «Ελευθερία», στην έκδοσή της 9 Αυγούστου 1964, αναφέρεται σε «φονικές επιθέσεις 30 τουρκικών αεροπλάνων εναντίον αμάχων» την προηγούμενη ημέρα. Δημοσιεύει επίσης επίσημη ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία «από της 4ης μέχρι της 7ης εσπερινής της σήμερον (8 Αυγούστου) περί τα 30 Τουρκικά αεριοπροωθούμενα μαχητικά αεροσκάφη επέδραμον κατά της Κύπρου και έρριψαν ροκέττας και επολυβόλησαν κατωκυμένους χώρους και άμαχον πληθυσμόν». Οι πληγείσες περιοχές ήταν η Πόλη Χρυσοχούς, το Γουδί, η Σκούλλη, ο Πωμός, ο Παχύαμμος, ο Πύργος και ο Ξερός, αναφέρεται.
Στις 10 Αυγούστου 1964, η εφημερίδα «Κύπρος», δημοσιεύει ανακοίνωση του Γραφείου Δημόσιων Πληροφοριών ότι δύο Τουρκικά αντιτορπιλλικά παραβίασαν την προηγούμενη ημέρα (9 Αυγούστου) την αιγιαλίτιδα ζώνη της Κύπρου και αγκυροβόλησαν σε απόσταση 4 μιλίων από την Μανσούρα. Ταυτόχρονα, «σμήνη» Τούρκικων μαχητικών αεροπλάνων βομβάρδισαν και πολυβόλησαν «σφοδρώς», τα χωριά Πωμό, Παχύαμμο, Λίμνη, Πηγαίνια, και Άγιο Θεόδωρο και άλλες τοποθεσίες, αναφέρει.
To Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ, με ψήφισμά του την 9η Αυγούστου – 193 (1964) – καλεί την Τουρκία να σταματήσει άμεσα τον βομβαρδισμό αλλά και την χρήση στρατιωτικής δύναμης οποιουδήποτε είδους, κατά της Κύπρου και την κυβέρνηση της Κύπρου να διατάξει τις ένοπλες δυνάμεις που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της, να σταματήσουν τα πυρά.
Στις 12 Αυγούστου, οι εφημερίδες της εποχής αναφέρονται σε παραβιάσεις του κυπριακού εναέριου χώρου από Τουρκικά αεροπλάνα στις περιοχές Ξερού, Λεύκας, Σκουριώτισσας, Πύργου, και Ριζοκάρπασου.
Οι βομβαρδισμοί έσπειραν τον όλεθρο. Το χωριό Παχύαμμος, σχεδόν ισοπεδώθηκε. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, η εκκλησία, το σχολείο και σχεδόν όλες οι οικίες του χωριού καταστράφηκαν, όπως και το πρόχειρο νοσοκομείο της Εθνικής Φρουράς που είχε στηθεί εκεί για περίθαλψη των τραυματιών από τις μάχες που διεξάγονταν στην περιοχή.
Λίγες ημέρες μετά, στις 16 Αυγούστου, η «Χαραυγή», περιγράφοντας την κατάσταση στην περιοχή, αναφέρει ότι στον Πωμό και στον Παχύαμμο «δεν κατοικά πια κανένας». Όλοι όσοι δεν μπορούν να κρατήσουν το ντουφέκι αποτραβήχτηκαν ψηλά στα βουνά, μέσα στις χαράδρες, φοβούμενοι από τυχόν νέα αεροπορική επιδρομή, αναφέρει.
Η εφημερίδα, στην συγκεκριμένη έκδοση, (16/8) δημοσιεύει και μία φωτογραφία η οποία απεικονίζει τον Μίκη Θεοδωράκη σε επίσκεψή του στην περιοχή ως βουλευτής της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (Ε.Δ.Α.), μαζί με στελέχη του ΑΚΕΛ.
Ο Πρόεδρος Μακάριος επισκέφθηκε την περιοχή στις 16 Αυγούστου. Πρώτος του σταθμός ήταν ο Πωμός. Ακολούθως μετέβη στον Παχύαμμο. Εκεί, ο Πρόεδρος Μακάριος ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα αναλάμβανε την ανοικοδόμηση του χωριού. Επισκέφθηκε ακόμη τα Πηγαίνια, το Μοσφίλι, το Κάτω Πύργο και τη Μανσούρα αλλά και το εκκενωθέν Τουρκοκυπριακό χωριό Άγιο Θόδωρο, όπου επιθεώρησε τα φυλάκια της Εθνικής Φρουράς που εγκαταστάθηκαν εκεί.
Η αγγλόγλωσση εφημερίδα «Cyprus Mail» παρομοιάζει τον Παχύαμμο με το μυθολογικό πτηνό που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του και αναφέρεται σε «χωριό Φοίνικα», γράφοντας σε άρθρο της, ημερομηνίας 23 Αυγούστου 1964, ότι ο Παχύαμμος θα αναδυθεί ξανά μέσα από τις φλόγες, μετά την απόφαση της κυβέρνησης να ανοικοδομήσει το χωριό.
Μετά τους βομβαρδισμούς, οι κρατικές υπηρεσίες όπως το Τμήμα Ευημερίας και οι Ιατρικές Υπηρεσίες παρείχαν φροντίδα στους πληγέντες και μερίμνησαν για την αποτροπή εκδήλωσης επιδημιών αφού λόγω των βομβαρδισμών προκλήθηκαν ζημιές στο σύστημα υδατοπρομήθειας, και καταστράφηκαν υποδομές παροχής υπηρεσιών υγείας.
Η μνήμη των πεσόντων και των θυμάτων τιμάται κάθε χρόνο με εθνικό μνημόσυνο στην κοινότητα Παχυάμμου.
Πηγή: ΚΥΠΕ
