Είναι μια από τις μεγαλύτερες εορτές του Χριστιανισμού. Τα Θεοφάνια είναι η Τρίτη κατά σειρά γιορτή του δωδεκαημέρου γύρω από την αλλαγή του χρόνου, ξεκινώντας βέβαια από τα Χριστούγεννα. Στις 6 Ιανουαρίου κάθε χρόνου λοιπόν, ο Χριστιανισμός γιορτάζει την βάπτιση του Ιησού από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Η γιορτή ονομάζεται επίσης και «Φώτα».
Το όνομα της γιορτής προκύπτει από την φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, η οποία συνέβη κατά την διάρκεια της βάπτισης του Ιησού. Όταν ο Ιησούς έγινε 30 ετών βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, που ήταν μεγαλύτερός του κατά έξι μήνες, ασκήτευε στην έρημο και κήρυττε το βάπτισμα της μετάνοιας.
Όταν ο Ιησούς πήγε να βαπτιστεί ο Ιωάννης σάστισε προς στιγμήν και την στιγμή της Βάπτισης, το Άγιος Πνεύμα εμφανίστηκε στον ουρανό με την μορφή περιστεριού. Την ίδια στιγμή ακούστηκε μια φωνή να λέει «Ούτος εστί ο Υιός του Θεού ο αγαπητός, δια του οποίου ευδόκησε ο Θεός να σώσει τους αμαρτωλούς». Σύμφωνα με τις Γραφές, αυτή ήταν η πρώτη και η μοναδική εμφάνιση της Αγίας Τριάδας στην Γη.
Η καθιέρωση του εορτασμού των Θεοφανίων στις 6 Ιανουαρίου δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει ότι κάποιοι αιρετικοί Γνωστικοί γιόρταζαν ήδη από τον 2ο αιώνα μ.Χ. την Βάπτιση του Ιησού στις 6 ή κατ’ άλλους στις 10 Ιανουαρίου.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται και περιγράφει την εορτή ως αρχαία πανήγυρη στην Αντιόχεια τη Μεγάλη και ότι από εκεί την παρέλαβαν οι Γνωστικοί. Κατά τον τέταρτο αιώνα, η εορτή των Θεοφανίων γιορτάζεται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος, απ’ όπου και το όνομα «Τα Φώτα», γιορτή «των Φώτων».