Η ανάγκη για δημιουργία ενός ενιαίου μηχανισμού ο οποίος θα έχει το γενικό πρόσταγμα αλλά και την ευθύνη αναδύεται κατά καιρούς στην Κύπρο ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου η χώρα πλήττεται από φυσικές καταστροφές.
Δεν ήταν λίγες οι φορές που φαινόμενα πυρκαγιών ή έντονων βροχοπτώσεων έφεραν στην επιφάνεια το πρόβλημα του πολυκερματισμού των υπηρεσιών και την απουσία ουσιαστικά ενός ενιαίου μηχανισμού που θα τίθεται σε λειτουργία σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
Με αφορμή το χάος που προκλήθηκε στην Ελλάδα προ ημερών εξαιτίας του περάσματος του καιρικού συστήματος Ελπίδα, το SigmaLive έψαξε να δει τι προνοούν οι εθνικές νομοθεσίες της Κύπρου για παρόμοια ακραία καιρικά συμβάντα.
Η Μετεωρολογική Υπηρεσία είναι αυτή που ουσιαστικά κατευθύνει τους μηχανισμούς του κράτους προκειμένου να κινητοποιηθούν. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η κάθε υπηρεσία/μηχανισμός κινητοποιείται χωριστά αν και εφόσον η προειδοποίηση εμπίπτει στο πεδίο της/του. Αν για παράδειγμα η Μετεωρολογική εκδώσει κίτρινη προειδοποίηση για εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες ή για σφοδρούς ανέμους, τότε η Πυροσβεστική τίθεται σε επιφυλακή καθώς ο κίνδυνος μιας πυρκαγιάς είναι πιθανός. Παρόμοια και στην περίπτωση προειδοποιήσεων για σφοδρούς ανέμους και βροχές όπου οι αρμόδιες υπηρεσίες τίθενται σε επιφυλακή υπό τον φόβο πλημμυρών ή εγκλωβισμών από αυτές.
Η εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως θύελλες, ανεμοστρόβιλοι, έντονες βροχοπτώσεις, βαριές χιονοπτώσεις, καύσωνες κ.α., στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες δυνατό να προκαλέσουν κινδύνους για τη ζωή, την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού, κατέστησαν αναγκαία την εκπόνηση ενός σχεδίου για την αντιμετώπισή τους, με την κωδική ονομασία «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ».
Το συγκεκριμένο (απόρρητο) σχέδιο εφαρμόζεται σε πρωτόγνωρα περαστικά τα οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει η χώρα μας και σε αυτό εμπλέκονται 40 υπηρεσίες. Το εν λόγω σχέδιο τίθεται σε εφαρμογή από την Πολιτική Άμυνα, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ενεργοποιείται μόνο σε συνθήκες ακραίου ψύχους ή χιονόπτωσης ή και των δυο καθώς επίσης και σε συνθήκες ακραίου καύσωνα. Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ δεν ενεργοποιείται μόνο με προειδοποίηση της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας αλλά αξιολογούνται και άλλοι παράγοντες και γίνεται αξιολόγηση του περιστατικού.
Προϊστάμενος του σχεδίου είναι ο εκάστοτε Υπουργός Εσωτερικών, ενώ ρόλο ενημέρωσης και συντονισμού έχουν οι εκάστοτε Έπαρχοι της κάθε επαρχίας. Εμπλοκή έχουν και οι κοινοτάρχες.
Ορισμένες από τις Υπηρεσίες που συμπεριλαμβάνονται στο Σχέδιο είναι: Μετεωρολογική Υπηρεσία, Υπουργείο Υγείας, Αστυνομία, Πυροσβεστική, Τμήμα Δασών, Πολιτική Άμυνα, Τμήμα Υδάτων, Δήμοι, Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, ΑΗΚ, Εθνική Φρουρά. Όπως μας ειπώθηκε από αρμόδια χείλη, οι Υπηρεσίες είναι αρκετές, ωστόσο δεν ενεργοποιούνται όλες ταυτόχρονα αλλά γίνεται κινητοποίηση μόνο σε αυτές που έχουν καθήκον να συνδράμουν.
Τμήμα Μετεωρολογίας: Ο παίκτης κλειδί
Η Μετεωρολογική Υπηρεσία είναι η αρμόδια αρχή για την παρακολούθηση του καιρού και εκδίδει ανακοινώσεις σχετικά με την πρόγνωση – επιδείνωση του καιρού.Ο χώρος ευθύνης του Τμήματος δεν είναι μόνο η περιοχή της Κύπρου, αλλά και η Ανατολική Μεσόγειος και η περιοχή ελέγχου πτήσεως Λευκωσίας.
Για την κάθε περιοχή εκδίδονται εξειδικευμένες προγνώσεις.
Για να υλοποιηθεί το Σχέδιο διαχείρισης έκτακτης ανάγκης λόγω καιρικών φαινομένων, το Τμήμα Μετεωρολογίας βρίσκεται σε επικοινωνία με τις άλλες συναρμόδιες αρχές στις οποίες διαβιβάζει όλες τις πληροφορίες προκειμένου να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους.
Η Μετεωρολογία ενημερώνει την Πολιτική Άμυνα, την Πυροσβεστική Υπηρεσία, το Αρχηγείο Αστυνομίας, το Υπουργείο Εσωτερικών και τους τοπικούς Επαρχούς για να προχωρήσουν ο καθένας χωριστά στις δικές του ενέργειες.
Το τμήμα Μετεωρολογίας παρέχει τις Υπηρεσίες του είτε από το Γραφείο πρόγνωσης καιρού στο Αεροδρόμιο Λάρνακας, είτε από το ειδικό γραφείο στο Σταθμό Αθαλάσσας, είτε από το εκάστοτε Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεως.
Πότε κηρύσσεται κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης κηρύσσεται, σε περίπτωση πολέμου ή άλλου δημόσιου κινδύνου ο οποίος απειλεί την ύπαρξη της Δημοκρατίας ή οποιονδήποτε τμήμα αυτής. (Άρθρο 183 Συντάγματος)
Ο ρόλος της Πολιτικής Άμυνας
Κομβικής σημασίας είναι η παρουσία και οι αρμοδιότητες της Πολιτικής Άμυνας.
Συγκεκριμένα
- Χωρίζονται σε ομάδες διάσωσης
- Μετακινούν δέντρα και μπάζα όπου κριθεί αναγκαίο
- Παρέχουν βοήθεια και ενημέρωση προς το κοινό
- Έρευνα και διάσωση σε μη προσβάσιμους χώρους π.χ. χιόνια
Οι αναφορές για βοήθεια φτάνουν στο συντονιστικό κέντρο στη Λευκωσία και από εκεί δίνονται οι οδηγίες προς τις εμπλεκόμενες Επαρχίες.
Άσκηση «Προμηθέας»
Η Πολιτική Άμυνα πραγματοποίησε άσκηση επί χάρτου στις 27 Οκτωβρίου 2021, στην Περιφερειακή Διεύθυνση Πολιτικής Άμυνας Λάρνακας.
Σκοπός της άσκησης ήταν η δοκιμή του Ειδικού Εθνικού Σχεδίου «Προμηθέας», το οποίο αφορά στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων.
Στην άσκηση συμμετείχαν εκπρόσωποι από 20 συνολικά υπηρεσίες, μεταξύ αυτών και ο Έπαρχος, υπό τον συντονισμό του οποίου λειτούργησε πολύ-υπηρεσιακό συντονιστικό κέντρο. Από την Πολιτική Άμυνα Λάρνακας, πέραν των μόνιμων στελεχών, έλαβαν μέρος αρκετοί εθελοντές. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η Ομάδα Επιχειρησιακής Υποστήριξης του Κέντρου Ελέγχου Επιχειρήσεων της Πολιτικής Άμυνας Λάρνακας, ενώ έλαβαν μέρος γύρω στα 70 άτομα.
Στόχος της άσκησης ήταν η ανάπτυξη καλύτερου συντονισμού μεταξύ των Υπηρεσιών, η εξοικείωση με τις πρόνοιες του Σχεδίου «Προμηθέας» και ο έγκαιρος εντοπισμός τυχόν αδυναμιών, ώστε σε περίπτωση εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων να μπορούν να δράσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Τα εκχιονιστικά οχήματα
Καθοριστικό ρόλο φυσικά σε συνθήκες χιονιού έχουν τα εκχιονιστικά οχήματα. Το Σώμα που διαθέτει εκχιονιστικά οχήματα στην Κύπρο είναι το Τμήμα Δασών αλλά και τα Δημόσια Έργα (2). Πρόσφατα, το Τμήμα ενισχύθηκε με τρία υπερσύγχρονα οχήματα τελευταίας τεχνολογίας. Το Τμήμα έχει επίσης στη διάθεσή του και δυο παλαιότερα εκχιονιστικά.
Τα νέα πυροσβεστικά οχήματα είναι εξοπλισμένα με πυροσβεστική αντλία υψηλής και χαμηλής πίεσης και μπορούν να μεταφέρουν 3,5 τόνους νερό για πυρόσβεση. Έχουν τη δυνατότητα να κινούνται εκτός δρόμου και σε αντιπυρικές λωρίδες με μεγάλες κλίσεις εδάφους. Το κόστος αγοράς τους ανέρχεται στα 1,2 εκατομμύρια ευρώ.
Τα νέα αυτά πυροσβεστικά οχήματα θα τοποθετηθούν ένα σε κάθε μία από τις τρεις Δασικές Περιφέρειες: Πάφου, Τροόδους και Λευκωσίας. Θα χρησιμοποιούνται από την Ειδική Ομάδα Δασοπυροσβεστών η κινητοποίηση της οποίας θα γίνεται με βάση το Σχέδιο «Αστραπή» με σκοπό να αναλαμβάνει τις ειδικές και τις πλέον δύσκολες αποστολές. Με τον κατάλληλο επιπλέον εξοπλισμό που αγοράστηκε, δηλ. τρεις λεπίδες και ένα εκτοξευτή χιονιού, τα πυροσβεστικά αυτά οχήματα θα μετατρέπονται σε εκχιονιστικά και θα χρησιμοποιούνται κατά τους χειμερινούς μήνες για καθαρισμό του οδοστρώματος από το χιόνι.
Οχήματα με τετρακίνηση τα οποία μπορούν να διακινηθούν σε συνθήκες χιονιού διαθέτει η Πυροσβεστική. Τα εν λόγω οχήματα χρησιμοποιούνται και για τις διασώσεις που κάνει η Δύναμη στις ορεινές περιοχές.
Η Αστυνομία από πλευράς της, διαθέτει ένα ερπυστριοφόρο όχημα το οποίο δύναται και αυτό να συνδράμει σε συνθήκες βαριάς χιονόπτωσης.
Ο Στρατός απ΄την πλευρά του διαθέτει ένα εκχιονιστικό όχημα το οποίο βρίσκεται σε μονάδα της Εθνικής Φρουράς στο Τρόοδος. Η ΕΦ διαθέτει κι άλλα οχήματα και μηχανήματα σε διάφορες μονάδες, τα οποία μπορούν να συνδράμουν σε μια κατάσταση ακραίων καιρικών φαινομένων. Όλες οι ενέργειες της ΕΦ εντάσσονται κάτω απ’ την ομπρέλα του Σχεδίου ΜΕΡΙΜΝΑ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εκχιονιστικά οχήματα κινούνται στις ορεινές περιοχές της Κύπρου. Γίνεται αντιληπτό ότι σε περίπτωση βαριάς χιονόπτωσης στο εσωτερικό ή στις παράλιες πόλεις η μετακίνηση των εκχιονιστικών θα γίνεται με τη χρήση φορτηγών οχημάτων τα οποία θα μεταφέρουν τα εκχιονιστικά. Στην περίπτωση που οι δρόμοι είναι απροσπέλαστοι τότε τα εκχιονιστικά θα ανοίγουν τον δρόμο για να κινηθεί το φορτηγό και ακολούθως θα φορτώνονται εκ νέου για να κινηθούν σε περιοχές όπου είναι ανάγκη.
