Προκλήσεις αλλά και οφέλη βλέπει στον Great Sea Interconnector ο Υπουργός Ενέργειας

Ένα μεγάλο έργο με πολλές προκλήσεις χαρακτήρισε την ηλεκτρική διασύνδεση Great Sea Interconnector o Υπουργός Ενέργειας Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας μετά την συνεδρία της Επιτροπής Ενέργειας της Βουλής η οποία συζήτησε το θέμα. Ωστόσο εξέφρασε την άποψη ότι θα συμβάλει τελικά στη μείωση του κόστους ενέργειας στην Κύπρο.

Παράλληλα ανέφερε ότι εν αναμονή των αποφάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας για το κατά πόσο θα συμμετέχει ή όχι στο μετοχικό κεφάλαιο με 100 εκ. ευρώ, το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Όπως είπε ο Υπουργός, έχουν πληροφορηθεί περίπου 50 χιλιόμετρα του καλωδίου έχουν ήδη κατασκευαστεί και προδιαγράφεται ότι θα υπάρξουν περαιτέρω μελέτες, με μια επισκόπηση βυθού που θα γίνει τους επόμενους 1-2 μήνες με πλοίο από την εταιρεία που ανέλαβε την κατασκευή του καλωδίου. Σημείωσε ότι το καλώδιο αποτελεί και το μεγαλύτερο κόστος του έργου και ανέρχεται το κόστος, μαζί με την πόντισή του γύρω στα 1,4 δισ. ευρώ.

Πρόσθεσε έχουν ήδη εκταμιευθεί περίπου 160 εκ. ευρώ από τα 657 εκ. ευρώ τα οποία έλαβε το έργο ως επιδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως είπε ο Υπουργός, το ποσό που υπολείπεται από το συνολικό κόστος του έργου είναι περίπου 1,3 δισ. εκατ. το οποίο θα εξευρεθεί από επενδυτές υπό μορφή δανείου. Αυτά τα 1,3 δισ. ευρώ θα κληθούν να πληρώσουν, σύμφωνα με τη ρυθμιστική απόφαση που υπήρξε για το έργο στο παρελθόν σε ποσοστό 35% οι Έλληνες καταναλωτές και σε ποσοστό 65% οι Κύπριοι καταναλωτές.

Αυτό που αναμένεται, όπως είπε ο Υπουργός, περί τα τέλη Ιουνίου είναι η μελέτη – κόστους οφέλους η οποία θα εστιάζει στον Κύπριο καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας και αναμένεται να κατατεθεί από το διαχειριστή του έργου, δηλαδή τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) της Ελλάδας. Αφού ληφθεί αυτή η μελέτη, όπως ανέφερε, ο Υπουργός θα αξιολογηθεί με φορείς εντός Κύπρου αλλά και με εξειδικευμένο αναγνωρισμένο οίκο του εξωτερικού.

«Αφού έχουμε τα αποτελέσματα και εφόσον τα αποτελέσματα αυτά θα είναι θετικά προς την λήψη τελικής επενδυτικής απόφασης, η Κυπριακή Δημοκρατία θα αποφασίσει κατά πόσο μπαίνει στο μετοχικό κεφάλαιο αυτού το έργου, αυτής της υποδομής και ενόσω βρίσκεται στο μετοχικό κεφάλαιο θα μπορεί να συμβάλει και στις αποφάσεις γύρω από τη λειτουργία αυτή της υποδομής που αφορά άμεσα τον Κύπριο καταναλωτή», ανέφερε.

Ερωτηθείς για ανησυχίες που εκφράστηκαν στην Επιτροπή, ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς και με ορίζοντα 30-40 έτη έχει πάρα πολλές προκλήσεις και κάποιες παραδοχές. Με βάση αυτές τις παραδοχές, όπως είπε, γίνονται οι μελέτες και αξιολογούνται. Σημείωσε ότι οι παραδοχές μπορεί να είναι λανθασμένες και ότι βεβαίως υπάρχουν προκλήσεις και ανησυχίες αλλά αυτό δεν είναι διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλο μεγαλεπήβολο έργο.

Ωστόσο ο Υπουργός ανέφερε ότι το έργο ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Κυπριακή Δημοκρατία και έχει ήδη αποφασιστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρόκειται για έργο κοινού ενδιαφέροντος, αφού η απόφασή της είναι η ηλεκτρική διασύνδεση όλων των κρατών -μελών. Η Κύπρος πρόσθεσε είναι το μόνο κράτος- μέλος που δεν είναι ακόμα διασυνδεδεμένο.

Απαντώντας σε ερώτηση ο κ. Παπαναστασίου διευκρίνισε ότι ανεξαρτήτως της απόφασης για συμμετοχή της ΚΔ ως μετόχου στο έργο, το έργο είναι ρυθμιζόμενο, η απόφαση έχει ληφθεί στο παρελθόν και προχωρά στην κατασκευή του.

«Είναι μεν ιδιωτικό έργο αυτή τη στιγμή, αλλά αφορά την ΚΔ. Εννοείται ότι αφορά άμεσα τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι μπορεί να θεωρηθεί ακόμα μια πηγή που θα προμηθεύει ηλεκτρική ενέργεια την ΚΔ, όπως παράλληλα το ίδιο καλώδιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο κ. Παπαναστασίου σημείωσε ότι ο Κύπριος καταναλωτής θα κληθεί με βάση προηγούμενες αποφάσεις και με βάση τη ρύθμιση που υπάρχει σε συμφωνία να πληρώσει 63% αυτού του κόστους και 37% ο Έλληνας καταναλωτής. Πρόσθεσε ότι η ΡΑΕΚ θα αποφασίσει από πότε θα μπορεί να αρχίσει να ανακτάται το κόστος αυτό και εξέφρασε την άποψη ότι θα είναι πολύ προσεκτική δεδομένης της ακρίβειας που υπάρχει.

Ερωτηθείς για τις αντοχές του συστήματος για απορρόφηση ενέργειας από τον Great Sea Interconnector που αυτή τη στιγμή είναι περιορισμένες, ο Υπουργός είπε ότι ο ΔΣΜΚ είπε ότι μπορεί να διαχειριστεί μέχρι 500 ΜΒ αν το δίκτυο παραμείνει ως έχει σήμερα, ποσότητα που δεν είναι μικρή. Ωστόσο ο Υπουργός σημείωσε ότι το δίκτυο δεν θα παραμένει ως έχει σήμερα.

Η ενέργεια, όπως είπε, από τον Great Sea Interconnector θα είναι μια επιπρόσθετη πηγή η οποία μέσα σε μια ανταγωνιστική αγορά θα μειώσει περαιτέρω το κόστος ηλεκτρισμού για τον καταναλωτή. Αυτό όπως είπε, αναμένεται και έχει παρουσιαστεί πρόσφατα από τον φορέα υλοποίησης.

Ωστόσο ο Υπουργός σημείωσε ότι αξιολογούν αυτή τη μελέτη με βάση τις παραδοχές που έχουν ληφθεί, τις οδηγίες και τους όρους εντολής που δόθηκαν στις εταιρείες που έκαναν τη μελέτη που τους παρουσιάστηκε προκαταρκτικά από τον ΑΔΜΗΕ, ώστε να επιβεβαιώσουν ότι μέσα από τη μελέτη δικαιολογούνται τα νούμερα που δόθηκαν.

Θα πρέπει να προστατευθεί η τοπική παραγωγή ηλεκτρισμού

Σε ερώτηση κατά πόσο αν παράγεται φθηνότερο ρεύμα από την Ελλάδα θα προτιμάται από αυτό που παράγεται στην Κύπρο, ο Υπουργός σημείωσε ότι μπορεί να υπάρχει ηλεκτρική ενέργεια φθηνότερη απ’ ότι αυτή που παράγεται στην Κύπρο, ωστόσο θα πρέπει με κάποιο τρόπο να προστατεύεται και η τοπική παραγωγή στην Κύπρο. Αυτός ο τομέας, όπως είπε, δεν μπορεί να αφεθεί ελεύθερος ακόμα και σε μια ανταγωνιστική αγορά, αφού η παραγωγή εντός Κύπρου μπορεί να καταναλώνεται άμεσα ή να κρατείται σε εφεδρεία σε περίπτωση που χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση που συμβεί κάτι.

Εξέφρασε παράλληλα την άποψη ότι το να υπάρχει ακόμα μια πηγή ενέργειας, όπως αυτή του Great Sea Interconnector θα σπρώξει τις τιμές πιο χαμηλά.

Ανέφερε ότι ο μόνος τρόπος για να μην υλοποιηθεί το έργο είναι να μην εξευρεθούν επενδυτές.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, θεωρείται ότι η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας για συμμετοχή στο έργο ως μέτοχος, θα θεωρηθεί ως εγγύηση για τη βιωσιμότητα του έργου και θα ωθήσει επενδυτικά ταμεία να προχωρήσουν στη χρηματοδότηση του έργου.

Ανησυχίες ΥΠΟΙΚ εν αναμονή της μελέτης κόστους-οφέλους

Μιλώντας στην Επιτροπή Ενέργειας ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών Γιώργος Παντελή, ανέφερε ότι η διασύνδεση μπορεί να βοηθήσει την κυπριακή οικονομία υπό συνθήκες που δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως. Πρόσθεσε ότι αυτό που επιθυμεί η Κυβέρνηση είναι η διασφάλιση ικανοποιητική ενέργειας στην καλύτερη δυνατή τιμή και με τους λιγότερους ρύπους.

Είπε ότι οι ανησυχίες του ΥΠΟΙΚ, αφορούν την επενδυτική συμμετοχή της ΚΔ και τις υποχρεώσεις που μπορεί να προκύψουν. Ανέφερε ακόμα ότι υπάρχουν ανησυχίες για το τεχνικό κομμάτι και για τον σκοπό αυτό αναμένεται η μελέτη κόστους-οφέλους.

Ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ Ανδρέας Πουλλικκάς ανέφερε ότι ο επενδυτικός φάκελος κατατέθηκε για το έργο στις ρυθμιστικές αρχές το 2017 από τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης και αξιολογήθηκε με την τότε μεθοδολογία της ΕΕ. Στη βάση αυτών, όπως είπε, οι δύο ρυθμιστικές αρχές εξέδωσαν συμφωνία καταμερισμού διασυνοριακού κόστους. Αυτή η συμφωνία, όπως είπε, σημαίνει ότι αυτά τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που είναι πολύ δύσκολα και όχι βιώσιμα μπορούν να απευθυνθούν στο Connecting Europe Facility για να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση όπως και έγινε. Σημείωσε ότι το έργο αφορά μόνο τη διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης και όχι το κομμάτι του Ισραήλ. Πρόσθεσε ότι η αρχική συμφωνία προνοούσε συνολική δαπάνη 1,5 δισ. ευρώ και αυτό έχει αλλάξει στα 1,9 δισ. ευρώ.

Αναφέρθηκε επίσης σε ένα κενό 100 εκ. ευρώ που υπάρχει στη χρηματοδότηση και ζήτησαν από τον ΑΔΜΗΕ να καταθέσεις γραπτώς εισηγήσεις για τη μεθοδολογία ανάκτησης του εσόδου.

Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Σταύρος Σταυρινός ανέφερε ότι η ροή της διασύνδεσης αυτή θα καθορίζεται από την αγορά και ότι ο ΔΣΜΚ μπορεί να καθορίσει μόνο όριο, που με το συγκεκριμένες δυνατότητες που υπάρχουν είναι στα 500 ΜΒ, ώστε να διασφαλίζεται η ευστάθεια του συστήματος. Πρόσθεσε ότι να και εφόσον αλλάξουν οι συνθήκες πρέπει να επανεξεταστεί το όριο αυτό.

Ο Πρόεδρος της ΑΗΚ Γιώργος Πέτρου, ανέφερε ότι ζήτησαν από τον ΑΔΜΗΕ να δημιουργηθούν δύο τεχνικές επιτροπές για να συζητήσουν το θέμα, αφού δεν μπορούσαν κατά την παρουσίαση που τους έγινε να δώσουν απαντήσεις σε τεχνικά ερωτήματα.

Ανησυχίες ιδιωτών

Εκ μέρους του Συνδέσμου Αγοράς Ηλεκτρισμού, ο Φάνος Καραντώνης ανέφερε ότι δεν είδαν ακόμα τις τεχνικές παραμέτρους λειτουργίας του έργου και διερωτήθηκε πώς μπορούν να τύχουν αυτοί οι όροι διαπραγμάτευσης, αφού πρώτα μπήκαν δεσμεύσεις με οικονομικό αντίκτυπο. Εξέφρασε προβληματισμό για τις δεσμεύσεις που δόθηκαν από πλευράς κράτος που όπως είπε, δεν λαμβάνουν υπόψη τι θα πληρώσει τελικά ο καταναλωτής.

Εκ μέρους των εγχώριων επενδυτών ο Γιώργος Χρυσοχόος, δήλωσε ότι είναι τρομοκρατημένοι από αυτά που ακούνε από τον ΑΔΜΗΕ και ότι η μελέτη πάσχει από όλες τις πλευρές. Πρόσθεσε ότι ο ΑΔΜΗΕ θα ανακτήσει όλο το κόστος από τους καταναλωτές και δεν έχει καμιά πίεση να είναι προσεκτικός με το κόστος. Ανέφερε ακόμα ότι το έργο θα προκαλέσει εξάρτηση από την Ελλάδα και η τοπική παραγωγή θα καταστραφεί.

Εκ μέρους συνδέσμων καταναλωτών αναφέρθηκε ότι θα αναμένουν όλα τα στοιχεία για να αξιολογήσουν την αποδοτικότητα του έργου που πρέπει να είναι προς όφελος του Κύπριου καταναλωτή. Ζήτησαν επίσης απόλυτη διαφάνεια στις συμφωνίες για το έργο.

Ερωτήματα και προβληματισμός Βουλευτών

Ο Πρόεδρος της Επιτροπή Ενέργειας, Βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννη, ανέφερε σε δηλώσεις του, ότι η μεγάλη διασύνδεση ηλεκτρισμού μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Κρήτης, ένα έργο που αποτελεί ιδιωτική επένδυση, δεν είναι έργο υποδομής. Πρόσθεσε ότι όπως διαφάνηκε σήμερα καμιά εμπλεκόμενη αρχή δεν είναι στοιχειωδώς διαβασμένη. Έκανε λόγο για τραγικότητα και επικινδυνότητα της όλης διαχείρισης.

Πρόσθεσε ότι έχουν ασχοληθεί με ένα κομμάτι μόνο του όλου έργου και έχουν κατανέμει δικαιώματα οφέλους με δυσανάλογο βάρος για τον Κύπριο καταναλωτή.

Έκανε επίσης λόγο για ένα απίστευτα επικίνδυνο έργο αφού η τεχνολογία δεν δίνει απαντήσεις στο πόσο εφικτό είναι να ποντίσεις ένα καλώδιο σε βάθος 3 χιλιομέτρων. Πρόσθεσε ότι δεν είναι αρνητικός στο έργο αλλά τον ενοχλεί που η ΚΔ μπήκε σε ένα έργο του οποίου η αβεβαιότητα δεν έχει τέλος. Παράλληλα σημείωσε ότι η Κύπριοι καταναλωτές θα πρέπει να αρχίσουν να πληρώνουν για το έργο από τη στιγμή που θα πάρουν ηλεκτρόνια και όχι νωρίτερα.

Χαρακτήρισε επίσης στρέβλωση να τεθεί ανώτατο όριο στα 500ΜΒ, αφού σε κάποιες εποχές του χρόνου θα υπάρχει φουλ εξάρτηση από το καλώδιο.

Ανέφερε ακόμα ότι δεν υπάρχει καμιά επαφή με το Ισραήλ για το έργο.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Πασιουρτίδης τάχθηκε υπέρ της ηλεκτρικής διασύνδεσης ως θέμα αρχής, αναφέροντας ωστόσο ότι δεν θα πρέπει να είναι σε βάρος του καταναλωτή και του κυπριακού κράτους.

Ανέφερε ότι θα πρέπει να υπάρξουν μετρήσιμα δεδομένα για το κατά πόσο το κόστος που θα πληρώσει ο καταναλωτής για το έργο θα είναι χαμηλότερος από το κόστος της μη ηλεκτρικής διασύνδεσης. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, όπως είπε, να αυξηθούν οι λογαριασμοί του ρεύματος.

Μιλώντας στην Επιτροπή ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Χρύσης Παντελίδης αναφέρθηκε σε δηλώσεις του τέως Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη το 2022 που χαρακτήρισε το έργο ιστορικό, αναφέροντας ότι η κατασκευή θα ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2027 και θα τεθεί σε λειτουργία το πρώτο εξάμηνο του 2028. Διερωτήθηκε τι έχει αλλάξει τους τελευταίους 19 μήνες αναφορικά με το έργο.

Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασίας Σταύρος Παπαδούρης ζήτησε στοιχεία για το τι πλήρωσε μέχρι σήμερα ο Κύπριος καταναλωτής για αυτή την ιδέα, όπως χαρακτήρισε το έργο.

Πηγή: ΚΥΠΕ