Ελλάδα, 20 Αυγούστου 1982: Καταργείται η ποινική δίωξη της μοιχείας

Η μοιχεία είναι η σεξουαλική συνεύρεση έγγαμου ατόμου με άλλο πλην του/της συζύγου άτομο (η εξωσυζυγική σχέση) και είναι τόσο παλιά όσο και ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας. Η απάντηση στην ερώτηση «γιατί κάποιος να διαπράξει μοιχεία;» είναι από κάθε άνθρωπο διαφορετική. Για πολλούς φιλόσοφους η μοιχεία στη γυναίκα εξηγείται στην προσπάθεια αναζήτησης του καλύτερου από αυτό που έχει, ενώ στον άνδρα, στην προσπάθεια αναζήτησης απλώς του καινούριου. 
Ο θεατρικός συγγραφέας Α. Τσέχωφ έγραψε σε κάποιο διάλογό του: «Η άπιστη γυναίκα είναι σαν μια κρύα μπριζόλα την οποία δεν θέλεις ούτε να αγγίζεις, γιατί κάποιος ήδη την κρατούσε στα χέρια του», δείχνοντας με απλά λόγια την απέχθεια που νιώθει ο απατημένος σύζυγος για την άπιστη γυναίκα του. Αλλά ακόμη και η συμφιλίωση του μοιχού με το ταίρι του, θα θυμίζει συγκόλληση κρυστάλλινου βάζου από τα συντρίμμια του: «ακόμη μπορείς να το χρησιμοποιήσεις, αλλά δεν μπορείς πια να το κοιτάς με θαυμασμό». Υπήρξαν βέβαια πολλοί συγγραφείς που μέσα από τα κείμενά τους, τόνιζαν πως η απιστία δεν φέρνει ευτυχία αλλά αντίθετα, προβλήματα και δυστυχία.   

Η μοιχεία στην αρχαία Αθήνα…

Ήταν βαρύτατο έγκλημα και η τιμωρία των μοιχών αποφασιζόταν στο δικαστήριο, μπροστά σε ακροατήριο. Βέβαια, ο παλαιότερος νόμος του Δράκοντα, άφηνε το περιθώριο σε αυτόν που έπιανε επ’ αυτοφώρω τους μοιχούς να αποφασίσει για την τύχη τους(έπαιρνε ουσιαστικά τον νόμο στα χέρια του). Αργότερα οι νόμοι του Σόλωνα, πρόσφεραν στον/στη σύζυγο τρεις εναλλακτικές: ή να σκοτώσει και τους δυο μοιχούς, ή να ευνουχίσει τον μοιχό ή να τον/την εξαναγκάσει με βασανιστήρια να εξαγοράσει τη ζωή του. Στην περίπτωση που είχε χρησιμοποιηθεί βία για τη συνεύρεση, ο/η σύζυγος δεν μπορούσε να απαιτήσει παρά μόνο μια αποζημίωση που οριζόταν από το δικαστήριο. 
Σε άλλες ελληνικές πόλεις, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, η άπιστη σύζυγος δεν γλύτωνε την διαπόμπευση(ήταν μια πομπή με πρωταγωνιστή τον διαπομπευόμενο με ένα ξέφρενο όχλο που τον προσέβαλε και εξευτέλιζε με κάθε τρόπο σε δρόμους και πλατείες).  
Στην Κύμη για παράδειγμα, την έσερναν πρώτα στην αγορά και έπειτα την ανέβαζαν σε μια μεγάλη πέτρα, για να την «καμαρώσουν» και να τη χλευάσει ο κόσμος. Στη συνέχεια, την κάθιζαν πάνω σ’ έναν γάιδαρο και την έκαναν βόλτα σε όλη την πόλη, άλλοι την έβριζαν και άλλοι την έφτυναν. Έπειτα, την πήγαιναν πίσω στην ίδια πέτρα και τη «βάφτιζαν» «ονοβάτιδα» ( ένας ατιμωτικός «τίτλος» που τον κουβαλούσε εφ’ όρου ζωής). Επίσης, της απαγόρευαν τη συμμετοχή σε όλες τις δημόσιες τελετές. Περιττό να αναφέρουμε ότι καμία άλλη γυναίκα δεν ερχόταν σε επαφή μαζί της (γιατί μετά θα έβγαινε και το δικό της όνομα). Εννοείται βέβαια ότι σε όλες τις ελληνικές πόλεις ο σύζυγος την έδιωχνε από το σπίτι ακόμα κι αν ο ίδιος τη συγχωρούσε επειδή δεν ήθελε να τον κατηγορεί αλλά και να υποτιμά ο κόσμος. 

Από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους, σύμφωνα με το άρθρο 286 του Ποινικού Νόμου της Βαυαροκρατίας που ίσχυσε έως τις 31 Δεκεμβρίου 1950, η διάπραξη μοιχείας χαρακτηριζόταν ως πλημμέλημα. Παρέμεινε ως πλημμέλημα και με τον νέο Ποινικό Κώδικα που ίσχυσε από την 1η Ιανουαρίου 1951. Στο άρθρο 357 προβλεπόταν ποινή ενός έτους για τους μοιχούς, ενώ το έγκλημα εδιώκετο μόνο με έγκληση του παθόντος συζύγου. Η μοιχεία κρινόταν ατιμώρητη όταν υπήρχε διάσταση των συζύγων ή ανοχή του παθόντος συζύγου.

Οι δράστες έπρεπε να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω για να στοιχειοθετηθεί ευκολότερα η κατηγορία…

Για να πιστοποιηθεί το αδίκημα έπρεπε οι δράστες να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω από την αστυνομία. Δεν τους επέτρεπαν να ντυθούν και τους πήγαιναν αμέσως στο αστυνομικό τμήμα. Το παράνομο ζευγάρι έμενε όλη νύχτα στο κρατητήριο και η υπόθεση εκδικαζόταν την επόμενη ημέρα. Οι περισσότεροι τιμωρούνταν με 6 έως 8 μήνες φυλάκιση – ποινή η οποία μπορούσε να εξαγοραστεί-.  Οι ντετέκτιβ τότε ήταν περιζήτητοι και οι εφημερίδες γέμιζαν τις σελίδες τους με ιστορίες μοιχείας που στην πραγματικότητα, αποτελούσαν ένα συνηθισμένο αλλά καλοπουλημένο ρεπορτάζ. Αν, μάλιστα, ο δημοσιογράφος ήταν παρών κατά τη στιγμή που γινόταν η έφοδος, η εφημερίδα την επόμενη ημέρα έκανε τρελές πωλήσεις.

Ο εξευτελισμός για τους μοιχούς ήταν τεράστιος. Το ίδιο και το σοκ…

Το 1982…

Η μοιχεία αποποινικοποιήθηκε στην Ελλάδα από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, στο πλαίσιο της φιλελευθεροποίησης του πλέγματος των διατάξεων που αφορούσαν το Οικογενειακό Δίκαιο. Η Εκκλησία της Ελλάδος αντέδρασε, υποστηρίζοντας ότι «η αποποινικοποίηση της μοιχείας θα κλονίσει τα θεμέλια της οικογένειας και του γάμου» (21 Ιανουαρίου 1982). Η κυβέρνηση όμως του Ανδρέα Παπανδρέου δεν επηρεάστηκε και κατάργησε το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα με το άρθρο 8 του Νόμου 1272/82, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 20 Αυγούστου1982.

Όσον αφορά στις αστικές συνέπειες…

Με το Νόμο 1329/1983 η μοιχεία έπαψε να αποτελεί απόλυτο λόγο διαζυγίου. Μπορεί, όμως, να επιφέρει τη λύση του γάμου μόνο αν κριθεί ότι από αυτή έχουν διαταραχθεί τόσο σοβαρά οι συζυγικές σχέσεις, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα (άρθρο 1439 Α.Κ).