Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια ημέρα κατά της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού.
Κομβικό ρόλο στο φαινόμενο έχουν οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι είναι και τα άτομα που γνωρίζουν όλες τις αποχρώσεις του σχολικού εκφοβισμού ενώ την ίδια στιγμή αποτελούν το μάτι της κοινωνίας μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας τάξης.
Το FamagustaNews έθεσε αυτές τις ερωτήσεις σε τρεις εκπαιδευτικούς.
- Πώς εκδηλώνεται το bullying μεταξύ των μαθητών;
- Πως μπορεί να προληφθεί ή και να αντιμετωπιστεί;
- Τι χαρακτήρα έχει ο θύτης και το θύμα;
- Tι ρόλο παίζει σε αυτό η οικογένεια;
Η Ρούλλα Σέργη, καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης, η Μαρία Φλουρέντζου ειδική παιδαγωγός και η Κωνσταντίνα Κουτσού νηπιαγωγός, καταθέτουν τη δική τους εμπειρία, απαντώντας στα ερωτήματα που όλοι θέλουμε να θέσουμε και κυρίως… να πάρουμε απάντηση.
Πώς εκδηλώνεται το bullying μεταξύ των μαθητών;
Όλοι οι εκπαιδευτικοί που κλήθηκαν να απαντήσουν τις ερωτήσεις έχουν παρατηρήσει περιστατικά bullying, είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο βαθμό.
«Εντοπίζουν μια αδυναμία ενός μαθητή του οποίου ασκούν αρχικά λεκτική βία ή κοροϊδία. Ακολούθως ο μαθητής γίνεται στόχος και περιθωριοποιείται. Κοροϊδεύουν, προσβάλλουν τον μαθητή και περιμένουν τη στιγμή έτσι ώστε να ξεκινήσουν την “επιθεση”» λέει η Ρούλλα Σ. που είναι καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης, χωρίς να έχει παρατηρήσει σωματική βία. Ενώ η Κωνσταντίνα Κ., που είναι νηπιαγωγός, έχει δει τα παιδιά να χρησιμοποιούν λεκτική αλλά και σωματική βία. «Πιο συνήθεις σε παιδιά νηπιαγωγείου είναι ο αποκλεισμός από το παιχνίδι». Η Μαρία Φ., λέει ότι ο εκφοβισμός μπορεί να ξεκινήσει με την πιο μικρή αφορμή «εγώ έχω μολύβι και εσύ μολυβόπεννα, εγώ μιλώ δυνατά και εσύ χαμηλόφωνα» και να καταλήξει στην πιο μεγάλη αφορμή «κάνεις μαθήματα λογοθεραπείας ή ειδικής εκπαίδευσης ενώ εγώ δεν χρειάζομαι, εγώ βλέπω… εσύ όχι!» είπε χαρακτηριστικά.
Και οι τρεις εκπαιδευτικοί καταλήγουν πως ακόμα και το πιο μικρό περιστατικό δεν πρέπει να αγνοηθεί από τον εκπαιδευτικό.
Πώς μπορεί να προληφθεί ή/και να αντιμετωπιστεί το bullying;
Κοινή διαπίστωση… ο εκπαιδευτικός δεν είναι στην τάξη μόνο για να παραδίδει την ύλη.
«Το bullying μπορεί να προληφθεί αν ο εκπαιδευτικός αντιληφθεί νωρίς την ομάδα των μαθητών που είναι οι θύτες. Ο εκπαιδευτικός μπορεί στο μάθημα να θίξει το θέμα με διακριτικό τρόπο για να δει αντιδράσεις ή αμήχανα βλέμματα, να παρατηρήσει τα παιδιά που κάθονται μόνα το διάλειμμα» λέει η Ρούλα και με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και η Κωνσταντίνα στο νηπιαγωγείο, «το διάβασμα ενός παραμυθιού σχετικό με το θέμα θα βοηθήσει τη συζήτηση χρησιμοποιώντας τους ήρωες. Πως νιώσανε οι ήρωες; Ήταν σωστό αυτό που έκανε; εσείς τί θα κάνατε στη θέση του;». Η Μαρία δήλωσε ότι «πρέπει να αφήνουμε ανοιχτές διόδους επικοινωνίας με όλα τα παιδιά- να καλλιεργήσουμε την εμπιστοσύνη και το αίσθημα ότι μπορούν να μιλήσουν, αν τους συμβαίνει κάτι».
Επικοινωνία με τον θύτη και το θύμα, παραδείγματα για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της διεύθυνσης αλλά και των γονέων ώστε η δυναμική της αντιμετώπισης να είναι μεγαλύτερη, ήταν τα τρία πράγματα στα οποία συμφώνησαν οι τρεις εκπαιδευτικοί.
Ποιοι χαρακτήρες γίνονται θύτες και ποιοι θύματα;
Εδώ, οι τρεις εκπαιδευτικοί λένε όσον αφορά τα θύματα bullying, με τις υποψίες να επιβεβαιώνονται, ότι πρόκειται για κάθε πιθανή εκδοχή διαφορετικότητας και όσο αφορά τα θύματα… δυναμικοί χαρακτήρες, νταήδες.
«Οι μαθητές θύματα, πρόσεξα ότι είναι μαθητές εσωστρεφείς ή παιδιά με πιο μικρή σωματική διάπλαση ή αδύνατοι μαθητές όσον αφορά την σχολική επίδοση» λέει η Ρούλα και η Μαρία προσθέτει ότι, «ο εκφοβισμός είναι καταστροφικός και για τους δύο,και για τον θύτη και για το θύμα. Τα θύματα έχουν να κάνουν με τη διαφορετικότητα. Η εθνικότητα, η σεξουαλικότητα, η σωματική διάπλαση, κάποιας μορφής αναπηρία, οι χαμηλές επιδόσεις ακόμα και ο ίδιος ο χαρακτήρας. Ο θύτης είναι μαθητής που νιώθει συχνά ανασφαλής και ανεπαρκής, και κάνει τα πάντα για να αποδείξει στους άλλους ότι είναι ο ισχυρότερος και ο καλύτερος, ακόμα και συντρίβοντάς τους. Κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματα και τα λάθη του, ενώ ο ίδιος έχει πάντα δίκιο. Δεν έχει ενσυναίσθηση και αντιμετωπίζει με αδιαφορία τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.»
Η Κωνσταντίνα κλείνει με μια διαπίστωση… «Θύτες συνήθως είναι οι χαρακτήρες που είναι δυναμικοί ή που τους αρέσει να κάνουν τους νταήδες θα έλεγα. Ωστόσο, μπορεί και οι ίδιοι οι θύτες να είναι θύματα από το σπίτι».
Τι ρόλο παίζει η οικογένεια;
Η απάντηση από τους τρεις εκπαιδευτικούς είναι ομόφωνη: καταλυτικό. Οι γονείς έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο ενώ ιδιαίτερο βάρος πέφτει στους γονείς του θύτη.
«Μερικοί γονείς δεν αναγνωρίζουν τα σφάλματα των παιδιών τους κ έχει την τάση να δικαιολογούν την συμπεριφορά τους. Ή επίσης πιστεύουν ότι αυτό είναι θέμα π πρέπει να λύσουν οι γονείς π έχουν τα παιδιά θύματα» τονίζει η Ρούλα και συνεχίζει λέγοντα ότι οι γονείς των θυμάτων πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά και να εξετάζουν παράξενες συμπεριφορές ενώ την ίδια στιγμή δεν πρέπει να αγνοούν την τάση απομόνωσης ή της εσωστρέφειας στην εφηβική ηλικία αλλά ούτε και να αφήνουν την κατάσταση στα χέρια τους καθώς πολλές φορές τα παιδιά χρειάζονται ειδική βοήθεια.
Η Μαρία μίλησε για πρόληψη σε δύο επίπεδα. Από τη μια, τί μπορεί να κάνει η οικογένεια ώστε να μειώσει τις πιθανότητες για να μην πέσει θύμα εκφοβισμού το παιδί της και από την άλλη, τί μπορεί να κάνει η οικογένεια, ώστε αν το παιδί υποστεί εκφοβισμό, να μην αντιδράσει με αυτοκαταστροφικούς τρόπους αλλά να μπορέσει να το διαχειριστεί και να συνεχίσει τη ζωή του. «Το πιο σημαντικό πράγμα είναι η καλλιέργεια οικογενειακού κλίματος που επιτρέπει την ανοιχτή επικοινωνία».
Και η Κωνσταντίνα θεώρει το κομμάτι της οικογένειας πολύ σημαντικό λέγοντας ότι από τους γονείς εξαρτάται αν ένα παιδί θα συνυπάρξει σε μια ομάδα και θα επικοινωνήσει με ένα άλλο παιδί είτε διαφορετικό είτε πιο χαμηλών τόνων από αυτό, ενώ συνεχίζει για να θίξει και την πλευρά του θύματος όπου πιθανόν οι γονείς δεν καλλιεργούν την αυτοπεποίθηση και δεν επικοινωνούν με τα παιδιά τους.
Επιχειρήματα, προτάσεις και μαρτυρίες.
Το φαινόµενο του σχολικού εκφοβισµού όπως κάθε πρόβληµα πρέπει να προλαµβάνεται και να αντιµετωπίζεται έγκαιρα. Χρειάζεται έναν καλό σχεδιασµό και τη συνεργασία γονέων, παιδιών και εκπαιδευτικών.
«Όσο υπάρχει έστω κι ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί στο σχολείο, είτε ως αποτέλεσµα εκφοβισµού, σεξουαλικής παρενόχλησης, ρατσισµού ή άλλης µορφής βίας, τότε το σχολείο έχει αποτύχει». (Ingererd Warnersson, πρώην Υπουργός Παιδείας της Σουηδίας)
FamagustaNews/Άντρη Φλουρέντζου