Την ανάγκη για εξεύρεση λύσεων για ολιγοήμερη φιλοξενία ατόμων που φτάνουν στην Κύπρο με σκάφη και εντοπίζονται από τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπέδειξε η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού–Λοττίδη, ενόψει και του ενδεχόμενου να πυκνώσουν οι αφίξεις προσφύγων, λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή. Η Επίτροπος κοινοποίησε τις εισηγήσεις της στις αρμόδιες αρχές, μετά από εξέταση συνθηκών διαμονής ατόμων στον προαύλιο χώρο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου τον περασμένο Αύγουστο, όπου διαπιστώθηκε στέρηση δικαιωμάτων.
Η εξέταση της υπόθεσης προέκυψε αυτεπάγγελτα, όπως αναφέρει στην τοποθέτησή της η Επίτροπος, κατόπιν πληροφοριών στα ΜΜΕ και τα στοιχεία, οι διαπιστώσεις και οι εισηγήσεις της Επιτρόπου υποβλήθηκαν στους Υπουργούς Εσωτερικών και Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης, στην Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας, στον Αρχηγό Αστυνομίας και στην Υπηρεσία Ασύλου.
Η έκθεση της Επιτρόπου σημειώνει ότι τα ΜΜΕ ανέφεραν πως οι αφιχθέντες με σκάφος στις 15 Αυγούστου, παρέμειναν τέσσερις ημέρες στον προαύλιο χώρο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου και επειδή ο Λίβανος εν τέλει δεν συναίνεσε στην επιστροφή τους, μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Προσωρινής Υποδοχής και Φιλοξενίας Μεταναστών «Πουρνάρα», στην Κοκκινοτριμιθιά. Λειτουργοί του Γραφείου της Επιτρόπου επισκέφθηκαν τον χώρο στις 21 Αυγούστου 2023, για να διαπιστώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων αυτών, επισημαίνοντας ότι η συνεργασία τους με την αστυνομία ήταν υποδειγματική και αγαστή.
Κατά την επίσκεψη διαπιστώθηκε ότι κατά την παραμονή τους εκεί, τα 60 άτομα (40 άντρες, τρεις γυναίκες, τρία ανήλικα παιδιά και 14 ασυνόδευτοι ανήλικοι), στερήθηκαν της ελευθερίας τους, δεν είχαν πρόσβαση σε ντους και παρέμειναν για τέσσερις ημέρες, με θερμοκρασίες γύρω στους 35 βαθμούς, σε ένα χώρο που «δεν πληροί ούτε κατά το ελάχιστο τα διεθνή πρότυπα που αφορούν στους χώρους προσωρινής φιλοξενίας μεταναστών και κακώς χρησιμοποιήθηκε, έστω και για λίγες ημέρες ως τέτοιος χώρος», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η Επίτροπος.
Συγκεκριμένα, η έκθεση της Επιτρόπου αναφέρει ότι δίπλα από την αποθήκη της Αστυνομικής Διεύθυνσης, η Πολιτική Άμυνα τοποθέτησε δύο μεγάλες σκηνές και αριθμό πτυσσόμενων κρεβατιών, για την εξυπηρέτηση των αναγκών των προσώπων που επέβαιναν στο σκάφος. Για τις φυσικές τους ανάγκες, τα πρόσωπα χρησιμοποιούσαν τις δύο τουαλέτες που βρίσκονται στην αποθήκη, καθώς και τουαλέτες στο κτίριο της Αστυνομικής Διεύθυνσης. Επίσης, όπως πληροφορήθηκαν οι Λειτουργοί του Γραφείου της Επιτρόπου, καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής των προσώπων στον συγκεκριμένο χώρο, τους χορηγείτο φαγητό και νερό, καθώς και πανιά και γάλα για τα ανήλικα παιδιά.
Η Επίτροπος σημειώνει στην έκθεσή της, βέβαια, ότι «αφ’ ης στιγμής οι επιβαίνοντες στο σκάφος μεταφέρθηκαν και παρέμειναν στο προαύλιο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου και δεν τους επιτρεπόταν να εγκαταλείψουν τον συγκεκριμένο χώρο, καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί αναντίλεκτα στερούνταν της ελευθερίας τους».
Όσον αφορά στις υλικές συνθήκες φιλοξενίας των συγκεκριμένων προσώπων, αναφέρει ότι στον χώρο δεν υφίσταντο οποιεσδήποτε εγκαταστάσεις για μπάνιο, επομένως τα συγκεκριμένα πρόσωπα «πιθανόν να μην είχαν τη δυνατότητα να κάνουν μπάνιο για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες, παρότι κατά τη διάρκειά τους ήταν εκτεθειμένα σε υψηλές θερμοκρασίες». Ακόμα, υπογραμμίζει την ακαταλληλότητα του χώρου για διαμονή ατόμων, ιδίως κάτω από υψηλές θερμοκρασίες και ιδιαίτερα για μικρά παιδιά και ασυνόδευτους ανήλικους.
Εξάλλου, επισημαίνει, το προσωπικό της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου, είτε οι Αστυνομικοί του Αστυνομικού Σταθμού είτε του Κλιμακίου της ΥΑΜ, δεν είναι ειδικά εκπαιδευμένο για την φιλοξενία προσώπων στο προαύλιο της Αστυνομικής Διεύθυνσης, ούτε είναι αυτή η αποστολή τους.
«Πρόχειρες λύσεις, όπως η προσωρινή φιλοξενία μεταναστών στο προαύλιο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου ή σε άλλο ακατάλληλο χώρο μέχρις ότου αποφασιστεί που εν τέλει θα μεταφερθούν, δεν μπορούν να δικαιολογηθούν», υπογραμμίζει η κ. Λοττίδη. «Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και για την ολιγόωρη/ ολιγοήμερη φιλοξενία μεταναστών που αφικνούνται στα εδάφη που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία, θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμος χώρος που να πληροί τα διεθνή πρότυπα και, σε κάθε περίπτωση, να διασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες διαμονής και διαβίωσης για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται να φιλοξενηθούν τα πρόσωπα αυτά», προσθέτει.
Κατ’ επέκταση, εισηγείται το Υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες, δηλαδή, την Αστυνομία, την Υπηρεσία Ασύλου, το Γραφείο Ευημερίας, το Υπουργείο Υγείας και τις αρμόδιες τοπικές Αρχές, «να εξετάσουν τη δυνατότητα εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων, μη αποκλειόμενης της πιθανότητας διαμόρφωσης κατάλληλου χώρου στην ευρύτερη περιοχή, στον οποίο να μεταφέρονται οι επιβαίνοντες σε σκάφη που ανακόπτονται εντός της περιοχής ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας».
«Ο συγκεκριμένος χώρος θα πρέπει να είναι ειδικά διαμορφωμένος ώστε να παρέχει κατάλληλη και ικανοποιητική προστασία από τις καιρικές συνθήκες των προσώπων που μεταφέρονται εκεί, να είναι εξοπλισμένος με χώρους υγιεινής και να διαθέτει τον αναγκαίο εξοπλισμό για τη διασφάλιση της άνετης και αξιοπρεπούς παραμονής όλων ανεξαιρέτως των προσώπων που μεταφέρονται εκεί», σημειώνει η έκθεση της Επιτρόπου.
Επισημαίνει, δε, «ότι ο προαναφερόμενος χώρος δεν απαιτείται να μετεξελιχθεί σε χώρο φιλοξενίας μεταναστών ούτε σε μικρογραφία του Κέντρου «Πουρνάρα» στην Κοκκινοτριμιθιά, αλλά θα πρέπει να προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για την φιλοξενία προσώπων που επιβαίνουν σε σκάφη μέχρις ότου αυτά μεταφερθούν είτε στο Κέντρο «Πουρνάρα» είτε οπουδήποτε αλλού, δια περιορισμένο χρόνο».