Σημειώνει πως ετοιμάστηκε πλήρης μελέτη, ενώ αυτή τη στιγμή διεξάγεται δεύτερη μελέτη για το πολεοδομικό πλάνο, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του καλοκαιριού. Μια πρώτη εκτίμηση θέλει το 20% περίπου των κτηρίων να κατεδαφίζεται.
Παράλληλα, όπως τονίζει ο κ. Μεσαρίτης, θα χρειαστούν εκ νέου υποδομές για ηλεκτροδότηση, υδροδότηση και αποχετευτικό, ενώ κάνει λόγο για εργοτάξιο τεράστιου μεγέθους, τις εργασίες του οποίου δεν θα μπορεί να καλύψει μόνο το εγχώριο εργατικό δυναμικό. Τονίζει πως το κόστος θα αγγίζει «αστρονομικά ποσά» και δηλώνει πως το μοντέλο της Ιρλανδίας θεωρείται το πλέον υγιές πλάνο για χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της πόλης.
– Το Συμβούλιο ετοίμασε μια πλήρη μελέτη για την Αμμόχωστο, έτσι;
– Ναι. Έγινε ένα σχέδιο το οποίο προνοεί τις μεθόδους εισόδου και ελέγχου της πόλης έτσι ώστε να μπορεί να διασφαλιστεί η προσπέλαση των πολιτών και να καλυφθούν οι ανάγκες της πρώτης επίσκεψης και επαφής με τον χώρο αλλά και οι δυνατότητες για να αρχίσει η ανοικοδόμηση της πόλης. Δηλαδή ο σχεδιασμός της εισόδου στην πόλη και η ρύθμιση του ελέγχου των κτηρίων και της δυνατότητας ασφαλούς προσπέλασης στην πόλη, αλλά όχι εγκατάστασης. Είναι ρυθμισμένα τα πάντα. Από ποιο σημείο θα γίνεται ο έλεγχος της προσπάθειας, από ποιο δρόμο θα γίνεται μεταφορά προσώπων και υλικών. Πρέπει να γίνει κάποια προεργασία και υποδομή…
– Όπως;
– Πρέπει να εγκατασταθεί ένα σύστημα ασφάλειας, κάποιο σύστημα τηλεπικοινωνιών, τροφοδότησης, υδροδότησης, ηλεκτροδότησης και ούτω καθεξής.
– Τι πρέπει να γίνει έτσι ώστε να είναι εφικτή η επανεγκατάσταση στην Αμμόχωστο, αν για παράδειγμα αύριο μας ανακοινώσουν την επιστροφή της;
– Η επανεγκατάσταση θα αργήσει. Ο λόγος είναι ότι η πόλη έχει φθαρεί. Έχει φθαρεί τόσο με την πάροδο του χρόνου που θα έπρεπε να είχε ήδη δημιουργήσει προβληματισμό για την όλη συζήτηση ως προς το θέμα επιστροφής της Αμμοχώστου. Διότι αν η πόλη οδηγηθεί προς τον «θάνατο», τότε τι επιστρέφεται; Αυτό είναι το καίριο ερώτημα και αυτό δεν έχει συνειδητοποιηθεί.
– Δηλαδή;
– Νομίζω είναι ευθύνη μας να μιλάμε με ειλικρίνεια και αυτό που πρέπει να μπει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι πως, όσο περνάει ο καιρός, η επιστροφή της Αμμοχώστου μπορεί να σημαίνει επιστροφή εδάφους και όχι πόλης. Αυτό είναι που πρέπει να συνειδητοποιηθεί.
– Γιατί;
– Όλες οι υποδομές της πόλης είναι εκτός λειτουργίας. Αν τεθούν εκτός λειτουργίας για ένα μήνα ή έστω για ένα χρόνο, τότε είναι αντιληπτό ότι μπορείς να τις θέσεις ξανά σε λειτουργία. Όμως εδώ τι έχουμε; Για παράδειγμα: Καλώδια ηλεκτροδότησης. Η υποδομή είναι με πρότυπα του 1965. Το σύστημα υδροδότησης έχει καταστραφεί και πιθανότατα οι σωληνώσεις να είναι ακατάλληλες και για λόγους υγείας, διότι κάποτε χρησιμοποιούσαμε αμιαντοσωλήνες. Αποχετευτικό. Τα λύματα θα έχουν αποξηρανθεί και πιθανότατα να μην έχουμε το αποχετευτικό, το οποίο θεωρούσαμε ή θεωρούμε ότι έχουμε. Το ίδιο συμβαίνει και στις οικοδομές. Με απλά λόγια, δεν πρέπει να περιμένεις ότι θα εισέλθεις σε ένα κτήριο και με μια απλή ηλεκτρολογική εγκατάσταση θα έχεις και ρεύμα. Ή σενάρια, για παράδειγμα, όπου οι υδρορροές έχουν μπλοκάρει με αποτέλεσμα να μαζεύονται νερά είτε στις ταράτσες είτε αλλού και να έχουν χαλάσει οι μονώσεις ή η ανθεκτικότητα του κτηρίου. Συνεπώς, έχουμε μια πόλη η οποία πεθαίνει, φθείρεται. Και όσο περνά ο χρόνος, τόσο πιο πολύ θα φθείρεται.
– Με τα κτήρια τι γίνεται;
– Σε περίπτωση που τα κτίσματα είναι πολύ καλής ποιότητας, τότε μπορεί να έχουμε αντοχές. Σίγουρα έχουμε αντοχές στα παραδοσιακά κτίσματα, με πέτρες, κεραμίδια κτλ. Άρα υπάρχει αυτό το σύνθετο πρόβλημα, διότι υπάρχουν πολλών μορφών οικοδομές. Και στον σχεδιασμό μας προβλέπεται η εξέταση κάθε οικοδομής μία προς μία. Το σύστημα που θα ακολουθηθεί είναι το ίδιο που προβλέπεται σε περίπτωση σεισμού. Θα γίνονται διπλοί έλεγχοι, με ομάδες μηχανικών και αρχιτεκτόνων, και θα αποφασίζεται η τύχη του κάθε κτηρίου. Είναι δηλαδή ωσάν να υπάρχει η ανάγκη επαναβεβαίωσης των αδειών οικοδομής. Συνεπώς, η επανεγκατάσταση θα είναι σταδιακή.
– Τι ποσοστό κτηρίων θα πρέπει να κατεδαφιστεί;
– Αυτό αλλάζει με τον χρόνο. Και παράλληλα είναι και θέμα πολιτικής. Διότι όλα τα κτήρια είναι κατασκευασμένα με προδιαγραφές που σήμερα δεν μπορούν να γίνουν δεκτές. Η δική μας θέση είναι ότι πρέπει να εξασφαλίζεται άδεια εξαρχής, ουσιαστικά, για θέματα υγείας και αντοχής κατασκευής. Έτσι για να δημιουργήσω όμως μια εικόνα, αυτή τη στιγμή μπορεί να μιλάμε για ένα 20% των κτηρίων που θα χρειάζεται κατεδάφιση, και κυρίως μιλάμε για κατασκευές με οπλισμένο σκυρόδεμα. Είναι όμως μια εκτίμηση, διότι αντιλαμβάνομαι το ενδιαφέρον του κόσμου. Δεν μιλάμε για κατεδάφιση του 100% ή του 50%, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι, όπως είναι τώρα τα κτήρια, μπορούν να κατοικηθούν.
– Ποια είναι η πρώτη υπηρεσία που θα μπει στην πόλη;
– Η Αστυνομία, η οποία θα μεριμνήσει για την ασφάλεια…
– Και το πρώτο έργο;
– Η εγκατάσταση αυτών των υπηρεσιών και ταυτόχρονα η επί τόπου εξέταση από Αστυνομία και Υπουργείο Συγκοινωνιών για να διασφαλίσουν τις δυνατότητες λειτουργίας και εγκατάστασης όλων των υπόλοιπων υπηρεσιών που θα πρέπει να εγκατασταθούν. Αλλά θα πρέπει να αντιληφθείτε ότι η φάση της εγκατάστασης θα είναι κάτι το τρομακτικό. Ένα εργοτάξιο το οποίο θα απορροφά απίστευτους οικονομικούς πόρους και εργατικό δυναμικό που δεν το φανταζόμαστε και το οποίο δεν θα μπορείς να το μετακινείς κάθε πρωί για να πηγαίνει στην Αμμόχωστο. Πρέπει να βρίσκεται κοντά στην πόλη.
– Η επανεγκατάσταση πότε θα μπορεί να αρχίσει;
– Ένα χρόνο περίπου μετά την είσοδο στην πόλη και αναμένεται ότι θα συμπληρωθεί στην πενταετία.
– Το κόστος; Έχουν γίνει μελέτες;
– Όχι. Αλλά αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για αστρονομικά ποσά.
– Ποιος θα αναλάβει το κόστος ανοικοδόμησης;
– Έχουν μελετηθεί μοντέλα άλλων χωρών, αλλά τα πιο υγιή μοντέλα φαίνονται να ακολουθήθηκαν στην Ιρλανδία. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας έγιναν χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε., από τις ΗΠΑ, κυρίως λόγω των Ιρλανδών της διασποράς, και από άλλα διεθνή ταμεία. Συστάθηκε ένας ημιδημόσιος οργανισμός, ο οποίος ήταν αρμόδιος για αυτές τις χρηματοδοτήσεις και για τη διαχείριση των πόρων. Αυτή πρέπει να θεωρείται μια μέθοδος. Η Κύπρος από μόνη της δεν έχει τη δυνατότητα μιας ταχύρρυθμης τουλάχιστον αποκατάστασης. Μελετήσαμε και την περίπτωση του Λιβάνου, όπου ακολουθήθηκαν συνοπτικές διαδικασίες, αλλά –χωρίς να θέλω να κρίνω το τι έγινε σε εκείνη την περίπτωση– φάνηκε πως το μοντέλο αυτό δεν θα μπορεί να ακολουθηθεί στην Κύπρο λόγω κάποιων προτύπων, κανονισμών και νόμων που ακολουθούμε και ως κράτος αλλά και ως μέλος της Ε.Ε.
– Υπάρχει μελέτη για το εργατικό δυναμικό;
– Όχι. Αλλά γνωρίζουμε ότι θα πρέπει να βρούμε τρόπους εγκατάστασής του κοντά στην περιοχή, σε λυόμενες κατοικίες. Όπως γίνεται στα εργοτάξια της Σαουδικής Αραβίας κτλ. Και προφανώς τις εργασίες δεν θα μπορεί να τις καλύψει το εγχώριο εργατικό δυναμικό.
– Η πολεοδομική μορφή της πόλης θα αλλάξει;
– Επ’ αυτού ακριβώς εγείρεται ένα ζήτημα. Διότι δεν έχεις να κάνεις με μια πόλη, όπως ας πούμε η Φλωρεντία, όπου επειδή όλα τα κτήρια είναι παραδοσιακά μπορείς να αποφασίσεις ότι παραμένει ως έχει. Εδώ συζητάμε για μια σύγχρονη πόλη, με πολεοδομικές όμως ρυθμίσεις του 1955-60, και σήμερα είναι 2012.
Ποια θα είναι η σωστή πολεοδομική αντιμετώπιση; Θα την κρατήσεις ως έχει; Θα κάνεις νέα πλάνα για προσαρμογή της πόλης ώστε να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις και για τα επόμενα 20 χρόνια; Τι γίνεται για παράδειγμα με την παραλία; Διότι τότε επιτράπηκε να χτιστούν ψηλά κτήρια, με αποτέλεσμα, μετά τις 2.30 το απόγευμα, μια από τις καλύτερες παραλίες της Μεσογείου να βρίσκεται υπό σκιά. Έχεις μια παράλια πόλη, αλλά χωρίς παραλιακό μέτωπο. Πώς το αντιμετωπίζεις αυτό; Πρέπει να εξευρεθούν οι απαντήσεις σε αυτά τα καίρια ερωτήματα που πρέπει να εξεταστούν.
– Έγινε από πλευράς σας κάποια μελέτη επ’ αυτού;
– Έχει αρχίσει πριν από μερικούς μήνες μια μελέτη, η οποία αφορά το πολεοδομικό πλάνο. Αναλύεται η περιοχή για να διαφανούν οι δυνατότητες και τα προβλήματα και για να καθοριστεί ένας στόχος για την πόλη. Διότι πρέπει να έχει έναν οικονομικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, πριν είχαμε τα εσπεριδοειδή, τον τουρισμό και το εμπόριο με το λιμάνι. Τώρα τι θα έχουμε; Θα παραμείνει το ίδιο; Για παράδειγμα, ο τομέας της γεωργίας έχει ξεπεραστεί. Όλα αυτά εξετάζονται. Οι ίδιοι οι Αμμοχωστιανοί προτείνουν τον τομέα της παιδείας. Αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για μια περιοχή με τεράστιες δυνατότητες. Τόσο από πλευράς ιστορίας, όσο και από πλευράς τουρισμού. Όλα αυτά τα δεδομένα θα αναλυθούν και θα μελετηθούν, λαμβάνοντας υπόψη βεβαίως και τη γνώμη των κατοίκων.
– Και πότε θα ολοκληρωθεί η πολεοδομική έρευνα;
– Υπολογίζουμε μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
– Λέχθηκε ότι η περίκλειστη πόλη μπορεί να αποτελέσει και ένα εργαστήρι για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα…
– Ναι. Και είχαμε κάνει και συγκεκριμένη πρόταση επ’ αυτού. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι επιστημονικό, όμως είμαστε σίγουροι ότι έχει και πολιτική αξία. Η Αμμόχωστος είναι ένα πραγματικό και μοναδικό εργαστήριο αντοχής υλικών. Τι εννοώ: Υπάρχουν υλικά σε διάφορα δομικά συστήματα, τα οποία βρίσκονται εκτεθειμένα, χωρίς συντήρηση, σε ένα περιβάλλον θαλάσσιο, και η εξέταση αυτών των υλικών αποτελεί γνώση παγκόσμιας επιστημονικής κληρονομιάς. Και αυτό θα έπρεπε να προβληθεί και να εξασφαλιστεί με το να επιτραπεί η είσοδος ερευνητών στην πόλη, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκείας.
Ερευνητές από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, οι οποίοι θα εμπνέουν την εμπιστοσύνη ότι θα καταγράψουν με σοβαρότητα τις πληροφορίες. Βεβαίως και θα πρέπει να αξιοποιηθούν επιστήμονες του τόπου, αλλά ορισμένες φορές δεν πρέπει να χανόμαστε σε λεπτομέρειες και να μη βλέπουμε την ουσία. Και επαναλαμβάνω. Πρόκειται για μοναδική περίπτωση ανά το παγκόσμιο. Σκεφτείτε μόνο να θέλετε να κάνετε ένα παρόμοιο πείραμα.
Πώς θα το κάνετε; Θα χτίσετε μια ολόκληρη πόλη, με όλων των ειδών τα κτήρια και τα υλικά, και θα την αφήσετε για 40 χρόνια, για να ερευνηθεί μετά; Η κακή μοίρα δημιούργησε αυτό το θέμα με την Αμμόχωστο. Συνεπώς, αντιλαμβάνεστε σε ποια θέση στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα μπαίνει η Κύπρος και η Αμμόχωστος αν πετύχουμε την υλοποίηση αυτής της πρότασης, ή έστω λόγω του ότι ζητούμε την υλοποίησή της, και τι δυνατότητες έχει η Άγκυρα να επιμένει να αρνείται την είσοδο επιστημόνων στην πόλη. Βεβαίως, από την άλλη, όποιος εισέλθει στην πόλη θα δει μια πολύ άσχημη εικόνα, κάτι που δεν θέλει η Τουρκία. Και επ’ αυτού θέλω να σας πω ότι ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, βάσει και συζητήσεων που είχε ο ίδιος, μας είπε πως η Τουρκία δεν προτίθεται να επιστρέψει την πόλη αν δεν προβεί πρώτα σε έναν καθαρισμό της περίκλειστης περιοχής. Ακριβώς για να μην προβληθεί αυτή η άσχημη εικόνα προς τα έξω.