Του Νίκου Στέλγια
Ο Τούρκος αξιωματικός φτάνει στην Αμμόχωστο με μια πλαστή ταυτότητα, η οποία έχει ετοιμαστεί από την μονάδα ειδικών επιχειρήσεων του επιτελείου του τουρκικού στρατού. Στην ταυτότητα αναγράφεται το όνομα «Σαντί Ογούζ». Ο Τούρκος αξιωματικός εμφανίζεται στις κυπριακές αρχές με την ιδιότητα του δασκάλου της τουρκικής ιστορίας και αμέσως εγκαθίσταται στην Αμμόχωστο, από όπου δρομολογεί τα σχέδια του.
Το πραγματικό όνομα του υποτιθέμενου δασκάλου ιστορίας είναι Ογούζ Καλελίογλου. Ο Τούρκος στρατηγός έχει φτάσει στην Αμμόχωστο για να αναδιοργανώσει και να ανασυντάξει τις δυνάμεις της τ/κ οργάνωσης ΤΜΤ, η οποία στις αρχές του καλοκαιριού του 1974 αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα σε πολλά μέτωπα. Από τη μια, το ηθικό των μελών της είναι πεσμένο. Από την άλλη, υπάρχει άμεση ανάγκη για στρατιωτικό συντονισμό των κινήσεων των διάφορων ομάδων. Την ίδια στιγμή, το τουρκικό επιτελείο πιστεύει ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για την παρακολούθηση των κινήσεων της Εθνικής Φρουράς καθώς και την προώθηση κάποιων «προπαρασκευαστικών έργων-επιχειρήσεων», τα οποία θα διευκολύνουν την προέλαση των τουρκικών τεθωρακισμένων και των στρατιωτικών δυνάμεων σε ολόκληρο το βόρειο κομμάτι της νήσου.
Ο Τούρκος αξιωματικός Καλελίογλου «πιάνει» αμέσως δουλειά. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα αναλαμβάνει τη διεύθυνση όλων των δυνάμεων της ΤΜΤ στην Αμμόχωστο. Παράλληλα, οργανώνει βάρδιες παρακολούθησης των κινήσεων της Εθνικής Φρουράς και αποδίδει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη στρατολόγηση νεαρών Τουρκοκυπρίων. Στις 20 Ιουλίου, ο κ. Καλελίογλου λαμβάνει το πράσινο φως από το επιτελείο του και ξεκινά «στρατιωτικές επιχειρήσεις» σε διάφορα σημεία της βόρειας Κύπρου.
Στις αρχές του Αυγούστου του 1974, συναντάμε τον Τούρκο αξιωματικό στην Αμμόχωστο, όπου συντονίζει τις «προπαρασκευαστικές» επιθέσεις της ΤΜΤ κατά της Εθνικής Φρουράς. Λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την προέλαση των τουρκικών δυνάμεων στην Αμμόχωστο, ο κ. Καλελίογλου συντονίζει τις δυνάμεις της ΤΜΤ στην Αμμόχωστο και διεξάγει «ανταρτοπόλεμο-κλεφτοπόλεμο» με τις δυνάμεις που παραμένουν πιστές στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η ΤΜΤ προκαλεί «θανατηφόρα πλήγματα» και ο τουρκικός στρατός, με τα αεροπλάνα και τα τεθωρακισμένα του, έρχεται να αποτελειώσει το «έργο»… Στα μέσα του Αυγούστου του 1974, ο κ. Καλελίογλου έχει μετατραπεί σε «εθνικό ήρωα» όλων των εθνικιστικών τουρκοκυπριακών δυνάμεων της Αμμοχώστου. Σήμερα, στην άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής, στο κέντρο της παλιάς πόλης της Αμμοχώστου, έχει στηθεί το άγαλμά του…
Μετά το 1974, ο «εθνικός ήρωας» επιστρέφει στη χώρα του και συμμετέχει σε πολύ σημαντικές μυστικές επιχειρήσεις του τουρκικού επιτελείου. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, λαμβάνει μέρος στη στρατιωτική χούντα, η οποία ανατρέπει τη νόμιμη κυβέρνηση της Τουρκίας και εγκαθιδρύει καθεστώς «στρατιωτικής τρομοκρατίας» στη γειτονική χώρα. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ο συνταγματάρχης Καλελίογλου αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο σε διάφορες επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού, οι οποίες έχουν ως απώτερο στόχο την «εξουδετέρωση» των δυνάμεων του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος.
Σύμφωνα με τις τουρκικές διωκτικές αρχές, η «δράση» του κ. Καλελίογλου συνεχίζεται και στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Τότε, οργανώνει μια νέα στρατιωτική χούντα, η οποία απομακρύνει σταδιακά το ισλαμιστικό κίνημα του Νετζμετίν Ερμπακάν από την εξουσία.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η τουρκική αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στην κατοικία του «εθνικού ήρωα». Οι Τούρκοι δικαστές αποφάσισαν την προφυλάκισή του στα πλαίσια της εκδίκασης της υπόθεσης του πραξικοπήματος του 1997. Ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες. Στα πλαίσια της υπεράσπισής του, ισχυρίστηκε ότι η στρατιωτική του καριέρα επικεντρώθηκε αποκλειστικά στη δράση κατά των τριών εχθρών της Τουρκίας: Ελλάδα, Κύπρος και κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα… «Δεν έλαβα μέρος στην πολιτική δράση του τουρκικού στρατού», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τούρκος συνταγματάρχης.
Τι μας διδάσκει ο βίος και η πολιτεία του συνταγματάρχη Καλελίογλου; Γιατί φέρει τόσο ιδιαίτερο ιστορικό και πολιτικό ενδιαφέρον; Γιατί μας ενδιαφέρει; Γιατί θα έπρεπε να μας προβληματίζει;
Το «έργο» του συνταγματάρχη ρίχνει φως σε μια πολύ σημαντική πτυχή του κυπριακού προβλήματος: Το δικό μας «πρόβλημα» εντάσσεται στα πλαίσια ενός ευρύτερου προβληματικού πλαισίου. Αυτό το πλαίσιο δεν είναι άλλο παρά το «τουρκικό πρόβλημα». Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επέμβαση των Τούρκων στρατηγών στο τουρκικό πολιτικό γίγνεσθαι. Οι ίδιοι Τούρκοι στρατηγοί που διαμέλισαν την Κύπρο, ανέτρεψαν επίσης τις κυβερνήσεις της Τουρκίας και εμπόδισαν τον εκδημοκρατισμό μιας από τις μεγαλύτερες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.
Μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στα Βαλκάνια, την Ανατολία και την Ανατολική Μεσόγειο αναδύθηκαν έθνη-κράτη, τα οποία εξασφάλισαν πολιτική νομιμοποίηση στο όνομα του περιορισμού της επικράτειας και της ακτίνας δράσης των «αντίπαλων» εθνών-κρατών. Οι αντίπαλοι εθνικισμοί δημιούργησαν πολλά αδιέξοδα, τα οποία στέρησαν τον υλικό πλούτο (οικονομική ανάπτυξη) και τον εκδημοκρατισμό από τους λαούς της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι αντίπαλοι εθνικισμοί εμπόδισαν την εδραίωση των δυτικών-αστικών δημοκρατικών θεσμών στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και βύθισαν στην οικονομική απαξίωση τους λαούς τους.
Σε αυτή τη γεωγραφία δεν μάθαμε ποτέ να διαχειριζόμαστε ορθολογικά –αστικά, καπιταλιστικά κ.ο.κ.– τα πολιτικά και οικονομικά μας προβλήματα. Ανέκαθεν η «διέξοδός» μας ήταν η βία (στρατιωτική – πολιτική) και τα «προνόμια» των πελατειακών δικτύων (ο «κουμπάρος» που θα μου προωθήσει μια υπόθεση στο Δημόσιο, η μίζα, το φακελάκι κ.ο.κ.). Και όλα αυτά στο όνομα των υποτιθέμενων εθνικών ιδανικών…
* Ο Νίκος Στέλγιας είναι ανταποκριτής της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στην Κωνσταντινούπολη
