Με την οδηγία 92/43/EOK (τροποποιηθείσα με την οδηγία 2006/105/ΕΚ) περί οικοτόπων συνίσταται ένα συνεκτικό ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο ειδικών ζωνών, επονομαζόμενο “Natura 2000” για τη διατήρηση ή την αποκατάσταση των τύπων φυσικών οικοτόπων. Κάθε κράτος μέλος προτείνει έναν κατάλογο τόπων, όπου υποδεικνύεται ποιοι τύποι φυσικών οικοτόπων και ποια τοπικά είδη απαντώνται στους εν λόγω τόπους. Η Επιτροπή καταρτίζει σχέδιο καταλόγου Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ).
Το 2006 η Επιτροπή έλαβε από την Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών και Οικολογικών Οργανώσεων Κύπρου καταγγελίες σχετικά με την ελλιπή προστασία του νερόφιδου της Κύπρου και την οικιστική ανάπτυξη στο βόρειο τμήμα της περιοχής της λίμνης Παραλιμνίου.
Η Επιτροπή απηύθυνε αρχικά στην Κύπρο έγγραφο οχλήσεως και το 2008, με αιτιολογημένη γνώμη, κάλεσε την Κύπρο να λάβει τα απαραίτητα μέτρα εντός προθεσμίας δύο μηνών.
Το 2009 η περιοχή της λίμνης Σωτήρας-Παραλιμνίου είχε επισήμως συμπεριληφθεί στον εθνικό κατάλογο ΤΚΣ, παραλήφθηκε όμως το βόρειο άκρο της.
Η Κομισιόν υποστήριξε στην προσφυγή της ότι τα όρια της περιοχής που τελικώς της κοινοποιήθηκαν σχετικά με τον καθορισμό του ΤΚΣ δεν είναι ικανοποιητικά για την προστασία και τη διατήρηση του νερόφιδου της Κύπρου, καθότι δεν περιλαμβάνουν την ευρισκόμενη στο βόρειο άκρο της λίμνης Σωτήρας-Παραλιμνίου σημαντική ζώνη που χαρακτηρίσθηκε ως οικοδομήσιμη το 2009.
Η Κύπρος δεν αμφισβητεί ότι η περιοχή της λίμνης Σωτήρας-Παραλιμνίου έπρεπε να αποτελέσει ΤΚΣ. Εντούτοις, υποστηρίζει ότι η χάραξη της υφιστάμενης ζώνης ως ΤΚΣ είναι επαρκής για την προστασία και τη διατήρηση του επίμαχου είδους.
Σύμφωνα με το Δικαστήριο, από τη δικογραφία δεν προκύπτει ότι τόσο στο στάδιο του εγγράφου οχλήσεως όσο και σε εκείνο της αιτιολογημένης γνώμης, οι διάδικοι έθιξαν το ζήτημα της οριοθέτησης της περιοχής της λίμνης Παραλιμνίου, ούτε ότι η Επιτροπή προέβαλε οιοδήποτε επιχείρημα που αφορούσε ειδικά το βόρειο τμήμα της περιοχής αυτής. Κατά συνέπεια, χαρακτηρίζει ότι η προσφυγή είναι απαράδεκτη στο μέτρο που αναφέρεται στο τελευταίο αυτό ζήτημα.
Οσον αφορά την αιτίαση που αντλείται από τη μη συμπερίληψη της περιοχής της λίμνης Παραλιμνίου στον εθνικό κατάλογο ΤΚΣ, δεν αμφισβητείται ότι, πριν τη λήξη της προθεσμίας που ετάχθη με την αιτιολογημένη γνώμη, εξακολουθούσε να μην έχει συμπεριληφθεί στον εν λόγω κατάλογο. Η προσφυγή είναι βάσιμη όσον αφορά αυτήν την αιτίαση.
Αναφορικά με την αιτίαση της Κομισιόν ότι διάφορες δραστηριότητες υποβαθμίζουν και καταστρέφουν το βιότοπο του συγκεκριμένου είδους, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι σε ό,τι αφορά τόπους δυνάμενους να χαρακτηρισθούν ως τόποι κοινοτικής σημασίας, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα προστασίας κατάλληλα να διαφυλάξουν το ουσιώδες οικολογικό ενδιαφέρον. Η διοργάνωση αγώνων μοτοσικλέτας στην επίμαχη περιοχή, ως προς την οποία η Κύπρος διατείνεται ότι έθεσε τέλος μετά τη λήξη της προθεσμίας που τάχθηκε με την αιτιολογημένη γνώμη, συνιστά συμπεριφορά ικανή να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Όσον αφορά την υπεράντληση υδάτων, αυτή δεν είχε ακόμα σταματήσει κατά τη λήξη της δίμηνης προθεσμίας που τάχθηκε με την αιτιολογημένη γνώμη. Η δραστηριότητα μπορεί να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στον βιότοπο του νερόφιδου της Κύπρου και στη διατήρηση του είδους αυτού, ιδίως κατά τα έτη ξηρασίας.
Οσον αφορά τη λειτουργία σκοπευτηρίου, τα επιχειρήματα της Επιτροπής σχετικά με την οικιστική ανάπτυξη του βορείου τμήματος της λίμνης δεν αναφέρθηκαν ούτε στο έγγραφο οχλήσεως ούτε στην αιτιολογημένη της γνώμη και κρίνονται ως απαράδεκτα.
Σε ό,τι αφορά την οικιστική ανάπτυξη πέραν του βορείου τμήματος του επίμαχου ΤΚΣ, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της έκτασης του συγκεκριμένου οικοτόπου, δεν μπορεί να θεωρηθεί βάσιμο ένα τέτοιο επιχείρημα, ούτε άλλωστε και το συναφές επιχείρημα σχετικά με την ανοχή των έργων εκσκαφής. Η Επιτροπή δεν προσκόμισε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία και δεν απέδειξε την παράβαση.
Επί της μη εγκαθίδρυσης και μη εφαρμογής από την Κυπριακή Δημοκρατία ενός καθεστώτος αυστηρής προστασίας του νερόφιδου της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η οδηγία περί οικοτόπων καθιερώνει ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας των ζωικών ειδών, απαγορεύει κάθε μορφή εκ προθέσεως σύλληψης ή θανάτωσης, την εκ προθέσεως παρενόχληση των ειδών, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, την εκ προθέσεως καταστροφή ή τη συλλογή των αυγών, καθώς και τη βλάβη ή την καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής ή των τόπων ανάπαυσης. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να θεσπίσουν ένα πλήρες νομικό πλαίσιο, αλλά και να εφαρμόσουν συναφώς συγκεκριμένα και ειδικά μέτρα προστασίας και προληπτικού χαρακτήρα, αναφέρει η απόφαση.
Η Κύπρος παραδέχεται ότι, ανεχόμενη τη διοργάνωση αγώνων μοτοσικλέτας, την υπεράντληση υδάτων και την οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή της λίμνης Παραλιμνίου, παρέβη τη σχετική υποχρέωση.
Κατόπιν τούτου, το Δικαστήριο αποφασίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, παραλείποντας να συμπεριλάβει την περιοχή της λίμνης Παραλιμνίου στον εθνικό κατάλογο προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας, ανεχόμενη δραστηριότητες που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τα οικολογικά χαρακτηριστικά της λίμνης Σωτήρας-Παραλιμνίου και μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα προστασίας για να διαφυλαχθεί ο πληθυσμός του είδους Natrix natrix cypriaca (νερόφιδο της Κύπρου), το οποίο αποτελεί το οικολογικό ενδιαφέρον της λίμνης αυτής και του φράγματος Ξυλιάτου, και παραλείποντας να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να εγκαθιδρυθεί και να εφαρμοστεί ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας του είδους αυτού, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου.
Πηγή: Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων