Της Θέκλας Ανδρέου:
Αύγουστος: Ένας υπέροχος μήνας, ο οποίος χαρίζει αρκετή ξεκούραση στον περισσότερο κόσμο! Επίσης, βρισκόμαστε σ’ ένα μεταβατικό στάδιο χορεύοντας όλοι μαζί οι άνθρωποι, ο καιρός και η φύση!
Ονομασίες:
Ο μήνας Αύγουστος πήρε τ’ όνομά του από τον Οκταβιανό Γάιο Καίσαρα, μετά από απόφαση της Ρωμαϊκής Συγκλήτου να δώσει αυτό το όνομα στο μήνα που ήδη ονομαζόταν Sextilis (έκτος ). Θέλησαν να τον τιμήσουν για τρεις λόγους: α) επειδή ο Οκταβιανός «αύξησε» τα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Δύση και Ανατολή! β) επειδή τον έκτο μήνα πήρε την τιμή “Υπατος”. γ) επειδή κυρίευσε την Αίγυπτο. Γι’ αυτό μετέπειτα ο «Αύγουστος» σήμαινε και σεβαστός, μεγαλοπρεπής, θείος ή ιερός! Επίσης, εικάζεται ότι ο Οκταβιανός Αύγουστος ήθελε να τιμήσει την Κλεοπάτρα που πέθανε στην Αίγυπτο ή ότι ζήλεψε τον Ιούλιο Καίσαρα που είχε δικό του μήνα! Μάλιστα πήρε και 1 ημέρα από το Φεβρουάριο για να έχει και ο δικός του μήνας 31 ημέρες!
Επίσης, η λέξη είναι παράγωγο της λατινικής Augeo, η οποία σημαίνει Αύξω=αυξάνω. Είναι ο μήνας που αυξάνονται και ωριμάζουν οι καρποί.
Είναι ο όγδοος μήνας στο Ιουλιανό και στο δικό μας Γρηγοριανό Ημερολόγιο!
Στην Αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν Μεταγειτνιών, ήταν ο δεύτερος μήνας και διαρκούσε από τις 16 Αυγούστου έως 14 Σεπτεμβρίου(σημερινές ημερομηνίες). Τότε τιμώνταν τα «Μεταγείτνια» δηλαδή η γιορτή των γειτόνων!
Στο Βυζαντινό Ημερολόγιο είναι ο τελευταίος μήνας του χρόνου κι’ έτσι η 31η Αυγούστου γιορταζόταν ως η Παραμονή της Πρωτοχρονιάς και ονομαζόταν Κλειδοχρονιά!
Ο λαός του έδωσε αρκετές ονομασίες: λέγεται Τραπεζοφόρος λόγω του ότι το τραπέζι είναι γεμάτο με αγαθά, καρπούζια, πεπόνια, σταφύλια, σύκα, λαχανικά, ψάρια κ.α. Πεντεφάς επειδή τρώμε 5 γεύματα, Τρυγητής λόγω του τρύγου, Συκολόγος από τη συγκομιδή των σύκων, Δριμάρης από τις Δρίμες Ημέρες.
Είναι ένας αντιφατικός μήνας στο θέμα του καιρού: αρχίζει να δροσίζει λίγο και ο λαός μας λέει «Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι» δηλ., είναι ο Αύγουστος η αρχή του χειμώνα και ο Μάρτιος η αρχή του καλοκαιριού. Επίσης, «Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου», «Επάτησεν ο Αύγουστος κι’ η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό και ο άρχοντας τον ύπνο » και «Τ΄Αυγούστου τα βοριάσματα, χειμώναν αθθυμούνται», «Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα», «Θεός να φυλάει τα ελιόδεντρα, απ’ τα νερά τ’ Αυγούστου» και «Τ’ Αυγούστου το νερό, αρρώστια στον ελιοκαρπό»! Απ΄την άλλη πάλι, ο καιρός είναι ιδιαίτερα ζεστός κάποιες μέρες και λέγεται «Ο Μάης ό,τι ανθίσει κι΄ ο Αύγουστος ό,τι αφήσει» καθώς και «Μηδέ από Αύγουστο χειμώνα, μηδέ από Μάρτη καλοκαίρι».
Ημερομήνια:
Οι πρώτες 12 ημέρες του μήνα ονομάζονται “ημερομήνια”, όπου η κάθε ημέρα αντιστοιχεί με τον εκάστοτε μήνα και τότε προβλέπεται ο καιρός για τον επόμενο χρόνο! Αυτό συνηθίζεται ακόμα και σήμερα και στις περιοχές μας και ιδιαίτερα από τους ανθρώπους της υπαίθρου! Θυμάμαι τον παππού μου που έβλεπε και εξέταζε τον ουρανό, έλεγε τα “δικά του” αλλά δυστυχώς δεν καταλάβαινα! Λέγεται: «Η Πέμπτη Αυγούστου άνεφος και ο Μάης άβρεχος» και «Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμεστος».
Η Πανσέληνος τον μήνα αυτό είναι πολύ λαμπερή και με δυνατό φώς. «Αυγουστιάτικο φεγγάρι σαν μέρα κάνει» και «Τ’ Αυγούστου και του Γενάρη τα δυο χρυσά φεγγάρια»! «Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι» .
Εμφανίζεται και ο Σείριος ο οποίος γεννιέται. Οι μέρες του Αυγούστου συμπίπτουν με την εώα επιτολή του Σειρίου, του πιο λαμπρού άστρου πριν την ανατολή του Ηλίου: «Ο Σείριος είναι το λαμπρότερο αστέρι του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός και η εώα επιτολή του σ’ αυτή τη χρονοκή περίοδο συνδέεται με τα κυνικά καύματα(λατιν. Dies caniculariae), δηλαδή οι πιο θερμές μέρες του χρόνου. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι η ακτινοβολία του Σείριου προστίθεται στην ακτινοβολία του Ηλίου, γι’ αυτό υπάρχει τόση ζέστη »!
Εορτολόγιο Αυγούστου:
6 Αυγούστου – Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος :
Η γιορτή που τιμά και δοξάζει η Σωτήρα μας! Άλλωστε το χωριό μας φέρει τ’ όνομά του Χριστού Σωτήρα ή αλλιώς ΄΄ Χρυσοσωτήρας ΄΄ από την ίδρυση του στα βυζαντινά χρόνια!
Στη Σωτήρα υπάρχουν 2 ναοί που είναι αφιερωμένοι στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού! Ο πρώτος ναός ο “Χρυσοσώτηρος” χτίστηκε τον 13ο αιώνα. Αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως κρυμμένους τοίχους με αγιογραφίες και πολλά λειτουργικά αντικείμενα τα οποία εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Σωτήρας (στο εκκλησάκι Άγιος Γεώργιος). Ο δεύτερος ναός κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για τους χωριανούς καθώς γίνονται κανονικά οι Θείες Λειτουργίες και αρκετές εκδηλώσεις στον προαύλιο χώρο του.
Γίνεται μεγάλο πανηγύρι και πλήθος κόσμου έρχεται για να τιμήσει και να προσκυνήσει στη χάρη Του, στο ναό του Σωτήρος Χριστού! Από τα παλιά χρόνια, μάλιστα, γινότανε το πανηγύρι προς τιμήν Του και σύμφωνα με τα τότε έθιμα του τόπου γινότανε με βιολιά και λαικές μουσικές! Η Μεταμόρφωσης του Σωτήρος γιορτάζεται στις 6 Αυγούστου, επειδή είναι η ημέρα όπου η Αγία Ελένη εγκαινίασε τον ομώνυμο ναό που ίδρυσε, στο όρος Θαβώρ. Είναι μία από τις δώδεκα Δεσποτικές εορτές της Ορθοδοξίας μας! Γι’ αυτό επιτρέπεται το ψάρι αυτήν τη ημέρα, παρόλο που είναι αυστηρή νηστεία.
Κατά τους Ευαγγελιστές μας, ο Χριστός πήρε τους τρεις μαθητές Του Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη και αφού τους ανέβασε στο ψηλό όρος Θαβώρ, μεταμορφώθηκε μπροστά τους! Το πρόσωπο του Χριστού ακτινοβολούσε και άστραφτε σαν τον ήλιο και τα ρούχα του ήταν λευκά σαν το φώς. Συνομιλούσε ο Κύριος με το Προφήτη Μωυσή και τον Προφήτη Ηλία! Τότε άκουσαν οι μαθητές μια φωνή μέσ’ από το σύννεφο που τους σκέπασε: “Αυτός είναι ο γιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν ν’ ακούτε!” ( Ματθαίος, Ιζ, 1-13, Μάρκος, Θ, 2-13, Λουκάς, Θ, 28-36 )
Αυτό έγινε για να φανερωθεί ξεκάθαρα πως Αυτός ήταν ο Κύριος και για να γνωρίσουν οι μαθητές και απ’ αυτούς όλος ο κόσμος, τη διαφορά μεταξύ του Χριστού και των Προφητών. Ότι ο Χριστός είναι Δεσπότης και οι Προφήτες είναι δούλοι Κυρίου! Ο Χριστός έχει την εξουσία του θανάτου και της ζωής, γι’ αυτό από τους νεκρούς έφερε τον Προφήτη Μωυσή και από τους ζωντανούς τον Προφήτη Ηλία.
15 Αυγούστου – Η Κοίμησης της Θεοτόκου: Είναι το Πάσχα του καλοκαιριού! Είναι μεγάλη εορτή και γιορτάζεται παντού! Η Παναγία είναι λατρεμένη και δοξάζεται απ’ όλους με τιμές και πανηγύρια σ’ ολόκληρη την Κύπρο και Ελλάδα. Στην Κεφαλλονιά από τις 6 μέχρι τις 15 Αυγούστου εμφανίζονται τα “φιδάκια της Παναγίας” με τον άσπρο σταυρό στο κεφάλι, όπου κι ανεβαίνουν στις εικόνες ανάμεσα στον κόσμο. Πολύ κόσμο μαζεύει και η Παναγιά της Τήνου αλλά και η Παναγιά του Κύκκου στην Κύπρο!
23 Αυγούστου – εννιάμερα της Θεοτόκου.
27 Αυγούστου – Αγίου Φανουρίου και ψήνονται οι φανουρόπιτες από 9 υλικά, είτε ανήμερα είτε 3 συνεχόμενα Σάββατα, προς τιμήν του ή και ως τάματα για να φανερώσει χαμένους ανθρώπους, ζώα ή πράγματα.
29 Αυγούστου – Επέτειος αποτομής της κεφαλής του Άγιου Ιωάννη του Πρόδρομου : Είναι προστάτης της ελονοσίας, των μολύνσεων και πυρετών. Μέρα νηστείας και σε περιοχές της Ελλάδας δεν καταναλώνουν μαύρα σταφύλια ή κόκκινο κρασί επειδή θυμίζουν αίμα. Στην Κύπρο αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε το μαχαίρι και να κόβουμε το “κεφάλι” από τα κρεμμύδια, φρούτα ή λαχανικά επειδή θυμίζουν τον αποκεφαλισμό.
31 Αυγούστου- κατάθεση Τίμιας Ζώνης της Παναγίας .
Κακαουστιές-κακαυγουστιές ή Δρίμες:
Είναι οι πρώτες 6 ή 15 ημέρες του μήνα (εξαρτάται η περιοχή) και ο λαός πιστεύει ότι υπάρχει αρνητική ενέργεια που προκαλεί κακά και ατυχήματα. Στην λαογραφία ο μήνας ονομάζεται και Δριμάρης. Οι Δρίμες είναι δαιμονικά όντα που προκαλούν την καταστροφή. Γι’ αυτό ο κόσμος ήταν προσεκτικός και δεν έκανε πολύ βαριές δουλειές. Δεν έπλενε ρούχα διότι έλιωναν, δεν έκοβαν ξύλα διότι σάπιζαν, τ’ αμπέλια και τα σύκα ξηραίνονταν και όσοι κολυμπούσαν κινδύνευαν να πνιγούν ή να βγάλουν εξανθήματα. Όμως εάν πετούσες ένα καρφί στη θάλασσα, τότε μπορούσες να καρφώσεις τις Δρίμες (τα μεταφυσικά όντα) και να τα νικήσεις και να τα εξαφανίσεις! Επίσης , με τον ίδιο τρόπο που φεύγουν οι Καλικάντζαροι (αφού μπορούμε να κάνουμε τον παραλληλισμό), εξορκίζονται και οι Δρίμες με αγίασμα από την λειτουργία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος . Δρίμες ημέρες έχει και ο Μάρτης, εξ’ ού και «Οι Δρίμες τ’ Αυγούστου στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα».
Υπάρχουν πολλές παροιμίες, αφού ίσως είναι ο μήνας που έχει και τις περισσότερες. Κάνει πολλούς καρπούς και θρέφει τον κόσμο για ολόκληρο το χρόνο:
«Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι»
«Αύγουστε Τραπεζοφάη να ‘σουν, τρεις βολές το χρόνο»
«Αύγουστε καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο»
«Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πύρωσε και μην αντρέπεσαι »
«Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι»
«Κάθε πράμα στον καιρό του κι’ ο κολιός τον Αύγουστο»
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται από ‘χει να τρυγήσει»
«Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που είναι παχιές οι μύγες»
«Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι’ ο Μάης πουλά σιτάρι»
«Αυγουστοοικοδέσποινα και καλαντογυρεύτρα»: Η σπάταλη νοικόκυρά του Αυγούστου, ζητιανεύει στα κάλαντα!
«Ο Αύγουστος κι’ ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα»
«Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γεννάρη»
«Της Αγιάς Μαρίνας ρώγα και τ ‘Αη Λιός σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο γεμάτο το κοφίνι»
«Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο»
Καλές διακοπές και καλή συνέχεια!
Βιβλιογραφία:
Σωτήρα Αμμοχώστου η Βυζαντινή Κωμόπολη – Ιστορία και Τέχνη, Οικονόμος Γεώργιος Ιωάννου, Χριστόδουλος Χ”Χριστοδούλου
Πηγές:www.tampouloukia.gr
www.wikipedia.gr