Καθώς η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς εντείνεται, έχει προκύψει μια απίθανη εξέλιξη – η Κίνα παίζει το ρόλο του μεσολαβητή της ειρήνης. Υπάρχουν όμως όρια στο τι μπορεί να πετύχει.
Ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας, Γουάνγκ Γι, συζήτησε τη σύγκρουση με αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον το Σαββατοκύριακο, εν μέσω φόβων για μεγαλύτερο περιφερειακό πόλεμο. Οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί ότι θα συνεργαστούν με την Κίνα στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης.
Ο κ. Γουάνγκ μίλησε επίσης με τους Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους ομολόγους του μετά την πτήση του ειδικού απεσταλμένου της Κίνας στη Μέση Ανατολή Zhai Jun στην περιοχή για να συναντήσει Άραβες ηγέτες. Υπήρξε επίσης ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της κατάπαυσης του πυρός στις συνεδριάσεις του ΟΗΕ.
Υπάρχουν ελπίδες ότι η Κίνα θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη στενή της σχέση με το Ιράν, το οποίο υποστηρίζει τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, για να αποκλιμακώσει την κατάσταση. Αμερικανοί αξιωματούχοι προφανώς πίεσαν τον κ. Ουάνγκ να «προτρέψει την ηρεμία» με τους Ιρανούς, ανέφεραν οι Financial Times.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν και νωρίτερα φέτος το Πεκίνο μεσολάβησε για μια σπάνια ύφεση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας. Η Τεχεράνη λέει ότι «είναι έτοιμη να ενισχύσει την επικοινωνία με την Κίνα» για την επίλυση της κατάστασης στη Γάζα.
Καθώς η κινεζική κυβέρνηση είχε μια σχετικά ισορροπημένη σχέση με όλους τους παράγοντες της σύγκρουσης, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ένας έντιμος μεσολαβητής, είπε η Dawn Murphy, αναπληρώτριας καθηγήτρια που μελετά την κινεζική εξωτερική πολιτική στο National War College του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, η Κίνα έχει θετικές σχέσεις με τους Παλαιστίνιους, τους Άραβες, την Τουρκία και το Ιράν, είπε. «Μαζί με τις ΗΠΑ που έχουν καλές σχέσεις με το Ισραήλ, θα μπορούσαν να φέρουν όλους τους παίκτες στο τραπέζι».
Αλλά άλλοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι η Κίνα παραμένει δευτερεύων παίκτης στην πολιτική της Μέσης Ανατολής.
«Η Κίνα δεν είναι σοβαρός παράγοντας σε αυτό το θέμα. Μιλώντας με ανθρώπους σε όλη την περιοχή, κανείς δεν περιμένει από την Κίνα να συμβάλει στη λύση», δήλωσε ο Jonathan Fulton, ανώτερος συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου που ειδικεύεται στις σχέσεις της Κίνας με τη Μέση Ανατολή
Η πρώτη δήλωση της Κίνας για τη σύγκρουση εξόργισε το Ισραήλ, το οποίο εξέφρασε «βαθιά απογοήτευση» που η Κίνα δεν καταδίκασε τη Χαμάς ούτε ανέφερε το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί.
Μετά την οργή για την πρώτη του δήλωση, ο κ. Γουάνκγ είπε αργότερα στο Ισραήλ ότι «όλες οι χώρες έχουν δικαίωμα στην αυτοάμυνα» – αλλά είπε επίσης αλλού ότι οι ενέργειες του Ισραήλ έχουν ξεπεράσει το εύρος της αυτοάμυνας.
Η προσπάθεια ισορροπίας
Η Κίνα αντιμετωπίζει μια δύσκολη πράξη εξισορρόπησης επειδή εδώ και πολύ καιρό συμπάσχει ανοιχτά με την παλαιστινιακή υπόθεση.
Οχυρώνεται πίσω στον ιδρυτή του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος έστειλε όπλα στους Παλαιστίνιους για να υποστηρίξει τα λεγόμενα κινήματα «εθνικής απελευθέρωσης» σε όλο τον κόσμο. Ο Μάο μάλιστα συνέκρινε το Ισραήλ με την Ταϊβάν – και οι δύο υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ – ως βάσεις του δυτικού ιμπεριαλισμού.
Τις επόμενες δεκαετίες η Κίνα προώθησε οικονομικές και ομαλοποιημένες σχέσεις με το Ισραήλ, με το οποίο έχει πλέον εμπορική σχέση δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αλλά η Κίνα έχει καταστήσει σαφές ότι συνεχίζει να υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους. Στις παρατηρήσεις τους για την τελευταία σύγκρουση, Κινέζοι αξιωματούχοι, ακόμη και ο πρόεδρος Xi Jinping, τόνισαν την ανάγκη για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.
Μια παρενέργεια είναι η άνοδος του αντισημιτισμού στο Διαδίκτυο, που υποστηρίχθηκε από εθνικιστές μπλόγκερ. Μερικοί στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξισώνουν τις ενέργειες του Ισραήλ με ναζισμό κατηγορώντας τους ότι διέπραξαν γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων, προκαλώντας επίπληξη από τη γερμανική πρεσβεία στο Πεκίνο.
Το μαχαίρωμα ενός μέλους της οικογένειας ενός υπαλλήλου της ισραηλινής πρεσβείας στο Πεκίνο έχει επίσης αυξήσει την ανησυχία.
Γιατί εμπλέκεται η Κίνα;
Ένας λόγος είναι τα οικονομικά της συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, τα οποία θα κινδύνευαν αν διευρυνθεί η σύγκρουση.
Το Πεκίνο εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από ξένες εισαγωγές πετρελαίου, και οι αναλυτές εκτιμούν ότι περίπου το ήμισυ αυτού προέρχεται από τον Κόλπο. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής γίνονται όλο και περισσότερο σημαντικοί παίκτες στην Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας (BRI), ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής και οικονομικής της πολιτικής.
Αλλά ένας άλλος λόγος είναι ότι η σύγκρουση παρουσιάζει μια χρυσή ευκαιρία για το Πεκίνο αναδείξει τη φήμη του.
Η Κίνα πιστεύει ότι «η υπεράσπιση των Παλαιστινίων έχει απήχηση στις αραβικές χώρες, στις χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία και σε μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου Νότου», επεσήμανε η Δρ Μέρφι.
Προπαγάνδα κινεζικών ΜΜΕ
Ο πόλεμος έχει ξεσπάσει σε μια εποχή που η Κίνα παρουσιάζεται ως καλύτερος μνηστήρας για τον κόσμο από τις ΗΠΑ. Από την αρχή του έτους, έχει προωθήσει ένα όραμα μιας παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των Κινέζων, ενώ επικρίνει αυτό που θεωρεί ως αποτυχίες της «ηγεμονίας» των ΗΠΑ.
Επισήμως, η Κίνα απέφυγε να επιτεθεί στις ΗΠΑ για την υποστήριξή τους στο Ισραήλ. Αλλά την ίδια στιγμή τα κρατικά μέσα ενημέρωσης «πυροδοτούν την εθνικιστική απάντηση… συνδέοντας αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή με την υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ», σημείωσε η Δρ Μέρφι.
Η κινεζική στρατιωτική εφημερίδα PLA Daily κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «ρίχνουν λάδι στη φωτιά» – την ίδια ρητορική που χρησιμοποίησε το Πεκίνο για να επικρίνει την Ουάσιγκτον ότι βοήθησε το Κίεβο στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η κρατική, αγγλόφωνη εφημερίδα The Global Times δημοσίευσε μια γελοιογραφία του Uncle Sam με αιματοβαμμένα χέρια.
Μια άποψη μεταξύ των παρατηρητών είναι ότι το Πεκίνο αντιπαραβάλλει τη θέση του έναντι των ΗΠΑ, ώστε να μπορεί να μειώσει την παγκόσμια θέση του δυτικού αντιπάλου του. Αλλά με το να μην καταδικάζει ρητά τη Χαμάς, η Κίνα κινδυνεύει επίσης να υπονομεύσει τη δική της θέση.
Προκλήσεις για Κίνα
Υπάρχουν, ωστόσο, προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κίνα στις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της.
Το ένα είναι πώς μπορεί να ισοφαρίσει τη διπλωματική της θέση με το δικό της ιστορικό. Ενώ εκφράζει την αλληλεγγύη στα έθνη με μουσουλμανική πλειοψηφία και αντιτίθεται στην κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ, το Πεκίνο παραμένει κατηγορούμενο για παραβιάσεις δικαιωμάτων και γενοκτονία της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων, καθώς και για αναγκαστική αφομοίωση στο Θιβέτ.
Οι παρατηρητές λένε, ωστόσο, ότι αυτό δεν αποτελεί ζήτημα για τον αραβικό κόσμο, δεδομένων των ισχυρών σχέσεων που έχει δημιουργήσει η Κίνα μαζί τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι το Πεκίνο κινδυνεύει να θεωρηθεί επιφανειακό στη δέσμευσή του, ή ακόμα χειρότερα, να κεφαλαιοποιήσει τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς για να προωθήσει τα δικά του συμφέροντα.
Η Κίνα υποθέτει ότι «λέγοντας ότι υποστηρίζεις την Παλαιστίνη, θα κερδίσεις πόντους με τις αραβικές χώρες, και αυτό είναι μια προσέγγιση που κόβει τα μπισκότα», είπε ο Δρ Φούλτον, σημειώνοντας ότι «δεν υπάρχει κάποια ενιαία φωνή» μεταξύ των αραβικών κρατών για το εξαιρετικά διχαστικό ζήτημα.
Ο κ. Γουάνγκ ισχυρίστηκε ότι η Κίνα επιδιώκει μόνο την ειρήνη για τη Μέση Ανατολή και ότι «δεν έχει ιδιοτελή συμφέροντα για το Παλαιστινιακό ζήτημα».
Η πρόκληση θα είναι να πείσουν τον κόσμο ότι αυτό είναι αλήθεια.
Πηγή: BBC
