92 χρόνια από την ίδρυση του πρώτου γυναικείου σωματείου της Κύπρου
Η Τασούλα Χατζητοφή, ακτιβίστρια και συγγραφέας, είναι η νέα πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ιστορικού σωματείου, Λύκειον Ελληνίδων Αμμοχώστου. Μετά από Εκλογική Συνέλευση, στις 20 Ιανουαρίου 2022, τα μέλη του Λυκείου εξέλεξαν το νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Πρόεδρος, χωρίς ανθυποψήφια και παμψηφεί, εξελέγη η Τασούλα Χατζητοφή.
Αντιπρόεδροι εξελέγησαν οι: Βαλεντίνη Θωμαϊδου, Δέσπω Ζένιου και Ίρις Προκοπίου. Γραμματέας η Μαρούλα Κάτζη και Ταμίας η Ρίτσα Φιλίππου.
Σε δήλωση μετά την εκλογή της, η κυρία Χατζητοφή είπε:
«Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλες τις Αμμοχωστιανές για την μεγάλη τιμή που μου έκαναν, να με εκλέξουν ως τη νέα Πρόεδρο του Δ.Σ. του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου, σε διαδοχή της αείμνηστης Κλαίρης Αγγελίδου.
Από την άλλη, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τα μέλη του προηγούμενου Διοικητικού Συμβουλίου για την σκληρή δουλειά τους, υπό αντίξοες συνθήκες, και να διαβεβαιώσω όλες τις Αμμοχωστιανές ότι: Με την ομαδική δουλειά του νέου Διοικητικού Συμβουλίου και με τη συμπαράσταση όλων των Αμμοχωστιανών γυναικών και των μελών των παραρτημάτων μας, θα δώσουμε νέα πνοή σε ένα ιστορικό σωματείο, που έγραψε λαμπρές σελίδες προσφοράς στα πολιτιστικά και αγωνιστικά δρώμενα της Αμμοχώστου και της Κύπρου.
Στόχος και επιδίωξή μου είναι να δραστηριοποιήσουμε ξανά όλα τα μέλη, φίλους, εκτιμητές και συνεργάτες ώστε το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου και τα τρία παραρτήματά του να γίνουν σημείο αναφοράς πολιτισμού και μόρφωσης εντός και εκτός Κύπρου. Επίσης θα αξιοποιήσουμε την τεχνολογία για αναβάθμιση της προσφοράς και της εργασίας των μελών του Λυκείου. Με σύμπνοια, αλληλεγγύη, ομαδική δουλειά και απέραντη αγάπη για την Αμμόχωστο θα αναδείξουμε το Λύκειο Ελληνίδων ως το σωματείο αναφοράς και προσφοράς για την κατεχόμενη πόλη μας και την Κύπρο».
Πολιτιστική επανάσταση
Η 30ή Ιανουαρίου είναι μια ιστορική και σημαδιακή ημερομηνία για την Αμμόχωστο και τους Αμμοχωστιανούς. Στις 30 Ιανουαρίου 1930 ιδρύθηκε επίσημα το πρώτο γυναικείο σωματείο της Κύπρου, το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου, και προκάλεσε κοινωνική, πολιτιστική, καλλιτεχνική και μορφωτική επανάσταση!
Πρωτοπόρες γυναίκες της πόλης του Ευαγόρα αποφάσισαν να ανοίξουν δρόμους στην χειραφέτηση, ανάδειξη και καταξίωση των Ελληνίδων γυναικών του νησιού.
Η Μαρία Π. Ιωάννου, δασκάλα, ίδρυσε το σωματείο κατά το πρότυπο του Λυκείου Ελληνίδων Αθηνών, της Καλλιρόης Παρέν. Η ανακοίνωση της ίδρυσης του Λυκείου έγινε στις 30 Ιανουαρίου 1930, ημέρα των Ελληνικών Γραμμάτων και τα εγκαίνια τέλεσε ο Μητροπολίτης Κιτίου, Νικόδημος Μυλωνάς.
Τη Μαρία Ιωάννου βοήθησαν οι μαθήτριες της Μαρούλλα Λουϊζίδου – Οικονόμου, Γιαννούλα Παναγιωτίδου, Κατίνα Φαλά-Παντελίδου, Χρυσάνθη Μαραγκού και Φιλίτσα Καψουράχη.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η ανακοίνωση για την ίδρυση του Λυκείου αιφνιδίασε την τότε συντηρητική κυπριακή κοινωνία και έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. «Οι γυναίκες κάμνουν καφενείο», σχολίασαν κάποιοι, επειδή το θεώρησαν απαράδεκτο και αντίθετο στα ήθη της εποχής. Γρήγορα, όμως, αντιλήφθηκαν ότι το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου ιδρύθηκε για να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά μιας κοινωνίας που έβλεπε με καχυποψία πρωτοποριακές ενέργειες, ιδιαίτερα από γυναίκες.
Σε ένα τετράδιο πρακτικών του Λυκείου, που βρέθηκε τυχαία στο κατεχόμενο κτήριο και κυκλοφόρησε το 2015, καταγράφεται ιδιόχειρη σημείωση της Μαρίας Π. Ιωάννου, προς τις κυρίες και δεσποινίδες της Αμμοχώστου: «Ιδρύεται γυναικείον σωματείον υπό την επωνυμίαν “Λύκειον Ελληνίδων Αμμοχώστου”, σκοπός του οποίου είναι η πνευματική και σωματική ανάπτυξις των μελών του».
Δηλαδή, η ανάπτυξη της γυναίκας, πνευματική, καλλιτεχνική, κοινωνική, εθνική! Η εξύψωσή της στον ουρανό του Πολιτισμού ώστε να βγει από το σπίτι της, όπου ήταν κλεισμένη, να ανατρέφει μόνο τα παιδιά της.
Παιδική εξοχή
Η ίδρυση του Λυκείου γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από τις Αμμοχωστιανές. Δέσποινες της πόλης και νεαρές κοπέλες γράφτηκαν αμέσως ως μέλη του Λυκείου, με πρώτο μέλος την Μαριάννα Εμφιετζή, γυναίκα του Δημάρχου Γεωργίου Εμφιετζή, και ακολούθησαν όλες οι ευγενείς κυρίες, μαζί με τις κόρες τους.
Την ίδια χρονιά, ιδρύθηκε το Ωδείο, όπου διδάσκονταν όλα τα μουσικά όργανα. Απαγγελία δίδαξαν η Μαρία Ιωάννου, η Ναταλία Αρβανιτάκη και η Λούλα Μιχαηλίδου. Διδασκόταν επίσης μπαλέτο και θέατρο. Ο Θεατρικός Όμιλος του ΛΕΑ ιδρύθηκε επίσης την ίδια χρονιά.
Από τα πιο σημαντικά έργα κοινωνικής προσφοράς του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου είναι η Παιδική Εξοχή, η οποία ιδρύθηκε το 1932 και φιλοξένησε μέχρι πρόσφατα χιλιάδες άπορα παιδιά. Στην αρχή λειτούργησε στην Καντάρα, αργότερα στο Μπογάζι. Εκεί πρόσφερε τις υπηρεσίες του και ο ήρωας της ΕΟΚΑ, Κυριάκος Μάτσης. Αργότερα μεταφέρθηκε στις αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου Αγίας Νάπας.
Το 1964 τέλειωσε η ανέγερση του καλλιμάρμαρου μεγάρου του Λυκείου, δωρεά του ζεύγους Μαρίας και Παναγιώτη Ιωάννου. Ήταν ένα κτήριο-στολίδι της Αμμοχώστου, όπου γίνονταν όλες οι εθνικές και άλλες εκδηλώσεις της πόλης. Το 1971 ιδρύθηκε η Γκαλερί και στη συνέχεια κτίστηκαν τα υποστατικά της Παιδικής Εξοχής στην Αγία Νάπα.
Το Λύκειο Ελληνίδων ήταν η πνευματική, καλλιτεχνική και πολιτιστική εστία της Αμμοχώστου. Χορωδίες, θέατρο, μουσικοφιλολογικά τσάγια, μοναδικά, χριστουγεννιάτικες και εθνικές γιορτές, εκδρομές, εκθέσεις ζωγραφικής, χειροτεχνίας, χοροί.
Στην προσφυγιά
Το Λύκειο ήταν πάντα παρόν στους εθνικούς αγώνες. Το 1940, τα μέλη του έδωσαν τις χρυσές αρραβώνες τους για να ενισχύσουν την μαχόμενη Ελλάδα. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ η συμμετοχή μελών του Λυκείου ήταν σημαντική. Η Μαρία Ιωάννου, η Μαρίτσα Πετρίδου, η Κλαίρη Αγγελίδου και η Ελένη Μάτση φιλοξενούσαν στο σπίτι τους καταζητούμενους και με κάθε τρόπο συνέβαλαν στον υπέρ ελευθερίας αγώνα της Κύπρου.
Μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή ιδρύεται η Συντονιστική Επιτροπή Γυναικείων Σωματείων και για ένα μήνα το Λύκειο είναι το κέντρο τροφοδότησης των ξεριζωμένων. Μέλη του Λυκείου, του Φιλοπτώχου Συλλόγου, της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, της Κοινωνικής Μέριμνας, του Ερυθρού Σταυρού, φρόντιζαν τους πρόσφυγες της πρώτης εισβολής ώσπου, στις 14 Αυγούστου 1974, κατατρεγμένοι και οι Αμμοχωστιανοί, πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς.
Στις αρχές του 1975, επί προεδρίας Μαρίτσας Πετρίδου και με Γραμματέα την Κλαίρη Αγγελίδου και αντιπρόεδρο την Ιουλία Τουμαζή κάλεσαν 6-8 μέλη του Λυκείου σε ξενοδοχείο στην Λεμεσό. Έγινε παράκληση στον Σύνδεσμο Κυριών Λεμεσού να επιτραπεί στις Αμμοχωστιανές να συναντώνται στην Παιδική του Στέγη. Έτσι ξαναστήθηκε το Λύκειο.
Η Κίκα Πραστίτη έφερε τυχαία στην τσάντα της ένα κατάλογο μελών. Άρχισε ο εντοπισμός τους και το Λύκειο αναστήθηκε από την τέφρα πιο δυνατό. Το 1979, ιδρύθηκε ένα παράρτημα στη Λάρνακα, το 1988, ένα παράρτημα στη Λευκωσία και το 2007 ένα παράρτημα στο Παραλίμνι. Το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου έγινε Μέλος του Διεθνούς Λυκείου, το 1988.
Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών
Στην προσφυγιά ιδρύθηκαν τρία ωδεία, ένα στη Λεμεσό, ένα στη Λάρνακα, ένα στο Παραλίμνι. Λειτουργούν τα δύο. Το 1987, το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του, ιδιαίτερα μετά την προσφυγιά, για τον αγώνα επιβίωσης και συνέχισης του πολυδιάστατου έργου του μέσα σε πολλές αντιξοότητες.
Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας αναγνώρισε τη σημασία, την αξία και την προσφορά του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου. Σε εκδήλωση που έγινε τον Σεπτέμβριο 2017, για την τιμηθεί η πρώην Πρόεδρος του Λυκείου, Κλαίρη Αγγελίδου, ο πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε στους ευγενείς στόχους του Λυκείου και στη σημαντική και ουσιαστική προσφορά του σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας ζωής.
«Οι γυναίκες του Λυκείου Ελληνίδων», είπε, «μακριά από την έδρα τους, επιτέλεσαν σπουδαίο έργο ευρισκόμενες στην πρωτοπορία του αγώνα για την προβολή του Κυπριακού ζητήματος, την απελευθέρωση της κατεχόμενης μας γης και την επανένωση της πατρίδος μας».
Εξαιτίας της πανδημίας, τα δύο τελευταία χρόνια το Λύκειο λειτούργησε υποτονικά. Η νέα Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου, Τασούλα Χατζητοφή, είχε τιμηθεί από το Λύκειο, τον Μάρτιο του 2014, σε συνεργασία με την Κυπριακή Ομοσπονδία Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών (ΚΟΓΕΕ).
Εκείνη η εκδήλωση ήταν μια «επιστροφή» στο σπίτι για την τιμώμενη καθώς, συμμαθητές και συμμαθήτριες, δάσκαλοι και καθηγητές από την Αμμόχωστο και τη Λεμεσό, παρευρέθηκαν για να την τιμήσουν. Απευθυνόμενη στις Αμμοχωστιανές, με έκδηλη συγκίνηση, η Τασούλα Χατζητοφή, είπε:
«Όσα λεφτά και να κάνω, όσο ψηλά και να φτάσω, όσους τίτλους και τιμές να αποκτήσω, εγώ ξέρω ότι είμαι μια Βαρωσιωτού, από την οδό Εσπερίδων 41 και μέχρι την τελευταία μου πνοή θα πολεμώ για το δικαίωμα του κάθε πρόσφυγα να έχει την επιλογή να επιστρέψει στο σπίτι του».
Μίλησε επίσης για την ανάγκη να είμαστε ενωμένοι για να πετύχουμε το στόχο μας. Και αυτός δεν είναι άλλος, είπε, από την ελευθερία και την επιστροφή στα σπίτια μας.
