Προς αλλαγές του τρόπου διαχείρισης των μεταναστών που αντιμετωπίζουν υποθέσεις στα Δικαστήρια σε σχέση με τον μεταναστευτικό νόμο, με σκοπό την ανακούφιση των Φυλακών από το πρόβλημα του υπερπληθυσμού, προσανατολίζονται οι Αρχές. Το υπουργείο Δικαιοσύνης αναζητεί λύσεις και ψάχνει χώρους για την κράτηση αιτητών ασύλου πλην του Πουρνάρα, μέχρι την εξέταση της αίτησής τους για άσυλο.
Γυναίκες από το Κονγκό που καταδικάστηκαν από Δικαστήρια επειδή επιχείρησαν να φύγουν από την Κύπρο με έγγραφα που ανήκουν σε άλλα πρόσωπα, αναγκάζονται να κοιμούνται στο πάτωμα, ενώ πέραν των 250 αλλοδαπών κρατούνται αυτή τη στιγμή στις φυλακές για αδικήματα που δεν σχετίζονται με αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Το μεταναστευτικό κτυπά και τις Φυλακές, γι’ αυτό και το υπουργείο Δικαιοσύνης αναζητά λύσεις ώστε να τυγχάνουν διαφορετικού χειρισμού άτομα που παραπέμπονται στα δικαστήρια για αδικήματα που αφορούν την παραμονή τους. Η Επίτροπος Νομοθεσίας θα εισηγηθεί στο αρμόδιο υπουργείο, όπως παραχωρηθεί στα Δικαστήρια η εξουσία να εισηγούνται την απέλαση κάποιου αλλοδαπού αντί να στέλλεται στη φυλακή και να απελαύνεται μετά την αποφυλάκισή του, επιβαρύνοντας έτσι το σωφρονιστικό σύστημα. Σήμερα, όποιος αλλοδαπός καταδικαστεί για αδικήματα που σχετίζονται με το καθεστώς εισόδου του στη Δημοκρατία και γενικά παραβάσεων μεταναστευτικής νομοθεσία, καταλήγει στις φυλακές και μετά την αποφυλάκισή του απελαύνεται, εφόσον η αίτησή του για χορήγηση πολιτικού ασύλου απορριφθεί. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και σε άλλες χώρες, όμως στην Κύπρο είναι έντονο τον τελευταίο χρόνο.
Η αντιμετώπιση των ατόμων αυτών, όπως τονίζεται από τις Φυλακές, θα πρέπει να βασίζεται σε έναν συνδυασμό διασφάλισης του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και παράλληλα τήρησης των νόμων της Δημοκρατίας και του ενωσιακού δικαίου και στη βάση πάντοτε των ιδιαίτερων περιστατικών της κάθε περίπτωσης.
Επικοινωνήσαμε με την Επίτροπο Νομοθεσίας Λουΐζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου για το θέμα, η οποία μας ενημέρωσε ότι αυτό το διάστημα σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως που είναι το αρμόδιο υπουργείο για τις Φυλακές και την εξέταση αναθεώρησης του Ποινικού Κώδικα, μελετά τρόπους που θα εισηγηθεί στο υπουργείο για ενδεχόμενες τροποποιήσεις νομοθεσιών που αφορούν στην ποινική δίκη και τις ποινές. Οι εισηγήσεις της μπορεί να αφορούν και άλλα υπουργεία αναλόγως των νόμων που θα αφορούν.
Σκοπός είναι, όπως μας ανέφερε, να δοθεί η εξουσία στα Δικαστήρια να μπορούν να έχουν και εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης ενός καταδικασθέντα αλλοδαπού. Στην περίπτωση των αλλοδαπών, όταν υπάρχει καταδικαστική απόφαση από το Δικαστήριο, θεωρούνται απαγορευμένοι μετανάστες σύμφωνα με τον περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμο, Κεφ. 105, και μπορούν να εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης από τον υπουργό Εσωτερικών, μέσω της Αναπληρώτριας Διευθύντριας Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, μετά την έκτιση της ποινής ή ακόμα και πριν, εάν έχει ασκηθεί η Συνταγματική εξουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, της απονομής χάριτος.
Αναφορικά με το ζήτημα της μεταχείρισης αλλοδαπών κατηγορουμένων και της δυνατότητας – εναλλακτικά της επιβολής ποινής φυλάκισης – τα Δικαστήρια που ασκούν ποινική δικαιοδοσία, σύμφωνα με την Επίτροπο, θα μπορούσαν να ενισχυθούν με την επιπρόσθετη εξουσία να εισηγούνται προς το αρμόδιο όργανο την απέλαση του κατηγορούμενου. «Αφού δηλαδή καταδικάσουν ένα πρόσωπο για το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται, να μπορούν να υποβάλουν αντί την επιβολή ποινής φυλάκισης, σύσταση προς τον Υπουργό Εσωτερικών για την απέλαση του καταδικασθέντα, όταν πρόκειται για αδικήματα κατά παράβαση της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Δεν θα πρόκειται για τη δικαστική απέλαση που υπήρχε μέχρι το 2019 στην Ελλάδα, αλλά θα πρόκειται για σύσταση για απέλαση.
Τέτοια εξουσία υπάρχει στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου τα Δικαστήρια σύμφωνα με τον νόμο Immigration Act 1971, έχουν την εξουσία να εισηγούνται την απέλαση αλλοδαπού προς το αρμόδιο όργανο. Αυτό στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να γίνεται όταν πρόκειται για αδίκημα που επιφέρει ποινή φυλάκισης, όταν υπάρχει καταδικαστική απόφαση και μετά που ακούγεται και η θέση του κατηγορούμενου για την απέλαση του. Εάν βέβαια πρόκειται για περίπτωση που δεν υπάρχει η νόμιμη αιτιολογία για απέλαση, δεν γίνεται η σύσταση. Επομένως πρόκειται για εξουσία που προϋποθέτει τη συνεννόηση του Δικαστηρίου με την αρμόδια Αρχή απέλασης.
Ως προς τα οφέλη μίας τέτοιας νομοθετικής ρύθμισης, η κ. Ζαννέτου ανέφερε ότι θα μπορούσε να είναι η μη επιβολή ποινής φυλάκισης μετά την καταδίκη σε άτομα που αντιμετωπίζουν αδικήματα μεταναστευτικής φύσης, αφού ο απώτερος σκοπός είναι η επιστροφή στη χώρα τους, που έτσι και αλλιώς θα γίνει μετά την αποφυλάκισή τους. Η ρύθμιση αυτή θα μπορεί να συμβάλει και στο υφιστάμενο ζήτημα του υπερπληθυσμού των φυλακών. Η απέλαση θα γίνεται, νοουμένου ότι θα έχει εξεταστεί η αίτηση του επηρεαζόμενου για χορήγηση ασύλου και απορριφθεί.
Από την έρευνα της η Επίτροπος μας ανέφερε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μέτρο αυτό αφορά πρόσωπα μη υπηκόους της χώρας (non British citizen) πάνω από 17 ετών. Τα δε πρόσωπα για τα οποία γίνεται εισήγηση για απέλαση τους από το Δικαστήριο, κρατούνται μέχρι την απέλασή τους σύμφωνα με το UK Borders Act 2007.
Κράτηση σε ασφαλή χώρο ώς την απέλαση
Όπως σημειώνει η Επίτροπος Νομοθεσίας, στον πρόσφατο νόμο για τη φιλική δικαιοσύνη προς τα παιδιά, τον περί Παιδιών σε Σύγκρουση με το Νόμο του 2021, υπάρχει πρόνοια για εναλλακτικές ποινές που είναι κάτι που άρχισε να εισάγεται στο δίκαιο μας εδώ και κάποιο διάστημα.
Η Επίτροπος ανέφερε ότι μελετά το ενδεχόμενο εναλλακτικών ποινών, για να εισηγηθεί πιθανότατα την εισαγωγή πρόνοιας στον σχετικό νόμο, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στα Δικαστήρια να μπορούν να επιβάλλουν, σχετικά με τα αδικήματα κατά παράβαση του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου, εκτός από την ποινή της φυλάκισης, τη διαταγή κράτησης σε ειδικό ασφαλή χώρο κράτησης.
Σημειώνεται ότι η Επίτροπος Νομοθεσίας έχει αρμοδιότητα να υποβάλλει αυτεπάγγελτες εισηγήσεις προς την Κυβέρνηση για αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας όπως και για συμπλήρωση κενών που υπάρχουν.